- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hırâmî, Molla Kurbân - Madde Yazarı: Prof. Dr. Vüsale MUSALI
- Eser Yazılış Tarihi:1834
- Yazıldığı Saha:Çağatay
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:27/04/2022
ÇÂR DERVÎŞ (HIRÂMÎ)
didaktik mesneviHırâmî, Molla Kurbân (d. 1210/1796 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mirzâ Kurbân ve Muhammed Kurbân gibi adlarla anılan Hırâmî'nin eseri. Fars, Hint ve Türk edebiyatlarında Emir Hüsrev Dihlevî, Tahsin, Mir Amman, Sıddık, Fırkat, Sahaf Seyyid ve Hırâmî tarafından “Çehar Derviş” mesnevileri yazılmıştır. Fakat bu mesneviler biri diğerinin tekrarı veya tercümesi mahiyetinde olmayıp müstakil eser hüviyeti taşımaktadırlar. Bahsi geçen mesnevilerde dört kişinin servete sahipken dervişliği tercih etmeleri, Gazneli Mahmud'a kendi hayat hikâyelerini anlatarak uyarmaları ve saltanattan fakra davet etmeleri tasvir edilmiştir.
Hırâmî, Çar Derviş mesnevisini 1834 yılında tamamlamıştır. Diğer “Çehar Derviş” mesnevilerinden farklı olarak Hırâmî, Çar Derviş mesnevisinde başkahraman olarak adil Konstantiniye şahı Azadbaht’ı seçmiştir. Çocuk sahibi olmayan Azadbaht, fakir fukaraya sadaka dağıtmak suretiyle hayır dua alarak çocuk sahibi olmak ister. Daha sonra yolculuğa çıkar ve dört dervişle karşılaşır. Bu dervişler Azadbaht’a ahit, vefa, himmet, cömertlik, iyilik, adalet, taht ve taç mücadelesi, cehalet gibi konularda hikâyeler anlatırlar. Mesnevide Konstantiniye şehri tüm dileklerin gerçekleştiği şehir olarak sunulmaktadır. Üçüncü ve dördüncü dervişlerin hikâyelerinde peri ve cinler de yer almaktadır. Mesnevinin sonunda Azadbaht, Melik Şahbaz’ın yardımıyla amacına ulaşır ve onun Bahtiyar adında bir oğlu doğar.
Özbekistan Şarkiyat Enstitüsünde Hırâmî’nin “Çar Derviş” mesnevisinin 7 nüshası (359; 9251; 1675; 7713; 4819; 7847; 217) muhafaza edilmektedir. 1910, 1913 yıllarında “Çar Derviş”in litografik baskısı gerçekleştirilmiştir. Mesnevi 1951 ve 1960 yıllarında Özbekistan’da Kiril alfabesiyle yayımlanmıştır. Bu neşrin hangi nüsha esas alınarak hazırlandığı belirtilmemiştir.
Yazarın biyografisi için bk. "Hırâmî, Molla Kurbân".Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hirami-molla-kurban
Eserden Örnekler
Şahe bor idi oti Ozodbaht
Ki Kustantaniya anga poytaht.
Acab şoh-i haşmatpanoh erdi ul
Raiyat uza podşah erdi ul.
Hazoyinu moliğa had yok edi
Dafoyiniğa ham adad yok edi.
Neça qaryau kişvaru ham bilod
Bolur erdi hukmiğa ukda kuşod (Хиромий1960: 3).
Kaynakça
Хиромий (1960). Чор Дарвеш. Тошкент ЎзССР Давлат Бадиий Адабиёт Нашриёти.
Қораев, Т (1977). Хиромий Хаёти ва Ижоди. Тошкент: Фан.
Қораев, Т (1975). Мавлоно Хиромий. Тошкент: Ўзбекистон.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | RA’NÂ VE ZÎBÂ (HIRÂMÎ) | Hırâmî, Molla Kurbân | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
2 | TÛTÎ-NÂME (HIRÂMÎ) | Hırâmî, Molla Kurbân | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Feridun Tekin |
Görüntüle | ||
4 | HEFT PEYKER TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
5 | GÜLİSTÂN TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ TEZKİRE-İ MUKÎMHÂNÎ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
7 | YÛSUF VE ZÜLEYHÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
8 | ŞÂH U GEDÂ TERCÜMESİ (ÂGEHÎ) | Âgehî, Muhammed Rıza | Prof. Dr. Vüsale MUSALI |
Görüntüle | ||
9 | SA‘ÂDETÜ’L-İKBÂL (AVAZ OTAR) | Avaz, Avaz Otar | Dr. Duygu Koca |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (EMÎN) | Emîn, Molla Ali Binni Molla Emîn | Prof. Dr. Adem Öger |
Görüntüle | ||
11 | DİVAN (EMÎR) | Emîr, Ömer Han | Prof. Dr. Mustafa Tanç |
Görüntüle | ||
12 | KÜLLİYÂT-I GARÎBÎ (GARÎBÎ) | Garîbî, Huşal | Doç. Dr. Fatih Bakırcı |
Görüntüle |