- Yazar Biyografisi (TEİS)
Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Muhsin Macit
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:05/01/2022
CÂMİ‘Ü’L-MA‘ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ)
menkıbeSeyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi (d. ?/16. Asır - ö. 1601/1010)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Seyyid Seyfullah’ın başta babası Seyyid Nizam olmak üzere Halveti şeyhlerinin menkıbelerini ve halvetiliğin temel kavramlarını anlattığı eseri. Kütüphane kataloglarında ve mevcut yayınlarda Seyyid Seyfullah’ın eserleri arasında Câmi’ü’l-Ma’ârif adıyla biri manzum, diğeri manzum ve mensur karışık olmak üzere iki farklı kitabın künyesi verilmektedir. Oysa Câmi’ü’l-Ma’ârif’in manzum sürümlerinde bulunan şiirlerin tamamı mensur-manzum biçimde düzenlenmiş olan nüshalarda da yer almaktadır. Dolayısıyla Câmi’ü’l-Ma’ârif’in manzum kısımlarının ayrı bir esermiş gibi düzenlenmiş olması müstensihlerin ve Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nı eski harflerle neşre hazırlayan Mehmet Tahir Efendi’nin tasarrufu olabilir (Yahya Efendi Matbaası 1288/1871; Ahmed Kâmil Matbaası 1326/1908). Arzu Meral tarafından hazırlanan Seyyid Nizamoğlu Külliyatı’nın ilk cildinde Câmi’ü’l-Ma’ârif’in manzum kısmı (2014: I/351-357), ikinci cildinde de mensur-manzum sürümü yer almaktadır (2014: II/159-220). Manzum olan Câmi’ü’l-Ma’ârif, baş tarafında on gazel ve onların arasına sıkıştırılmış bir kıta ve iki müfred ile Seyyid Seyfullah’ın Etvâr-ı Seb‘a’sını içerir. Câmi’ü’l-Ma’ârif’in içinde yer alan Etvar-ı Seb‘a’nın müstakil yazmaları da vardır (Yıldız 2019: 43-44; 313-335). Mensur olanında ise Etvâr-ı Seb‘a dışındaki manzum metinlerin dâhil edildiği farklı bir kompozisyon görülmektedir.
Nizamoğlu on bab (bölüm) hâlinde düzenlediği eserin ilk bölümünde başta babası Seyyid Nizam olmak üzere Merkez Efendi, Yakup Efendi, Merkez Efendi’nin damadı Emir Efendi, Sarhoş Bali, Divane Şüca (Halvetiyeden Süleyman Efendinin dervişlerinden), Keşfi Muslihiddin Efendi, Gazanfer Efendi, Nureddin Efendi, şeyhi İbrahim Ümmi Sinan’ın menkıbelerini anlattıktan sonra eserinin adını Câmi'ü’l-Maarif koyduğunu belirterek takip eden bölümlerde hangi konuları ele alacağını sıralar. Bu bölümde sırasıyla tevhid, Kuran, ağlamak (gözyaşı), kader, dünyanın kötülüğü, zikir ve salavatın faziletleri, ruzname ve husuf/küsuf konularını işleyeceğini söylemesine rağmen ilerleyen sayfalarda bu düzene uymaz. Bazı bölümleri birleştirir ve mevt (ölüm) mevzusunu da bir bölüm olarak ekler.
Şairin biyografisi ve eserlerinden örnekler için bk. “Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/seyyid-seyfi-seyyid-nizamoglu-seyh
Eserden Örnekler
Ehlullâhdan birine suâl ederler ki muvahhidler kimlerdir? Buyurur ki gönlünde nûr-ı kerâmet ola, dilinde şehâdet ola, endâmında nûr-ı ibâdet ola, malında zekât ola, dünyâda nûr içinde ola ve âhiretde dahi nûr içinde ola. Gazel:
Merd-i merdân-ı Hudânın kârı zikrullâh olur
Tâlib-i dîdâr-ı Hakkın yâri zikrullâh olur
Vasl-ı Mevlâ diler isen iki âlem terkin ur
Sâlik-i râh-ı Hudânın varı zikrullâh olur
Ehl-i derd ol söyleme bî-derde derdin sen sen ol
Dilde pinhân âşıkın esrârı zikrullâh olur
Gel avâm ile kelâm etme ki ķalbin nesh olur
Ehl-i tevhîdin müdâm güftârı zikrullâh olur
Gitmesin Seyyid Nizâmoğlu dilinden zikr-i Hak
Zulmet-i dil şehrinin envârı zikrullâh olur (Meral 2014: II/179).
Kaynakça
Mehmet Tahir Efendi (hzl) (1288/1871). Seyyid Seyfullah Külliyatı. İstanbul: Yahya Efendi Matbaası.
Mehmet Tahir Efendi (hzl) (1326/1908). Seyyid Seyfullah Külliyatı. İstanbul: Ahmed Kâmil Matbaası.
Meral, Arzu (2014). Seyyid Seyfullah Külliyatı I-II: Manzum Eserler. İstanbul: Revak Kitabevi.
Yıldız, Fatih (2019). Halveti Azizlerinin Etvar-ı Seb‘a Risaleleri. İstanbul: Büyüyenay Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TÂC (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
3 | ŞEREF-İ SİYÂDET (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
4 | MA'DENÜ'L-MA'ÂRİF (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
5 | MİFTÂH-I VAHDET-İ VÜCÛD (SEYYİD SEYFULLAH/SEYYİD NİZAMOĞLU) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
6 | SEYR Ü SÜLÛK (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Doç. Dr. FİDAN ÇERİKAN |
Görüntüle | ||
7 | DÎVÂN (SEYYİD SEYFÎ) | Seyyid Seyfî / Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
10 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
11 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
12 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
13 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
14 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
16 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
17 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |