CÂMİ'Ü'L-ENVÂR (HÜSEYNÎ)
didaktik mesnevi
Hüseynî, Hüseyin Efendi(d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hüseyin bin Ahmed Sirozî’ye ait olan mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış tasavvufi nitelikte tefsir. 11 bin beyitten müteşekkil olan eserde mesnevi nazım şekli dışında kaside, gazel, nazm, kıt’a nazım şekilleri de kullanılmıştır.

Eserin tam ismi Kitâb-ı Câmiü’l-Envâr ‘alâ Tefsîri’l-İhlâs olup “İhlâs suresine dair nurları bir araya getiren kitap” manasına gelmektedir. İhlas suresinin tefsiri dışında dinî ve tasavvufi pek çok konuya değinilen eserde pek çok ayet, hadis ve kelam-ı kibardan iktibas bulunmaktadır. Eserin tam olarak hangi tarihte yazıldığı bilinmemekle birlikte Hüseyin Sirozî, eserini dört ay on günde yazdığını ve Ramazan ayının on ikinci günü Duhâ (kuşluk) vaktinde tamamlandığını belirtmiştir.

Şair, beyitler arasında insanların gözünden hicap perdesini kaldırıp ilâhî sırları ayan etmek, insanları fâni âlemden bâkî âleme yöneltmek, bunun için de sözlerine onları âşık etmek düşüncesinde (Düzenli 2014: 56) olduğunu söyleyerek sebeb-i te’lifini ifade etmiştir.

Günümüze kadar tek nüshası tespit edilebilmiş olan eser üzerine Mesut Bayram Düzenli tarafından bir doktora tezi hazırlanmıştır (2014). 

Şairin biyografisi için bk. “Hüseynî, Hüseyin Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/huseyni-huseyin-efendi

Eserden Örnekler


Faslun  Fî Ni'meti Rasûlu'llâh 'Aleyhi's-salâtü Ve's-Selâm

Eyâ iy nûr-ı hazretden olan nûr

Senün sırrun ol nûra pes tûr


Ki sensin âyine ol pâdişâha

Senünle ire iren yüce şâha


Vü mazharsın hem ol zâta sıfâta

Sana varsun varan âb-ı hayâta


Çü cân Mûsâsı ol Tûra irişe

Kelâm itmek sana andan dürişe


Çü sensin server-i esrâr -ı hikmet

Sana iren görür mi aslâ nikmet  (Düzenli 2014: 509)


Faslun Fî Beyâni Tefsîri İhlâs Bi- 'Avni'l-lâh


Key mukarrebdür pes anlar eyledük andan beyân

Söyledük bunca merâtib eyledük 'anber-feşân


Nûr-ı Kur'ândan kılalum şimdiden girü kelâm

Olasız andan münevver göresiz Hakdan nişân


Sûre-i İhlâsdur ol ger idesin andan su'âl

Hakkına böyle buyurmışdur Resûl-i Müste'ân (Düzenli 2014: 524)


Kaynakça


Düzenli, Mesut Bayram (2014). Hüseyin b. Ahmed Sirozî'nin Câmiü'l-Envâr 'Alâ Tefsiri'l-İhlâs Adlı Eseri (1b-192b, İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Özbek Arslan, Necmiye. "CÂMİ'Ü'L-ENVÂR (HÜSEYNÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/cami-u-l-envar-huseyni. [Erişim Tarihi: 27 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMİ'Ü'N-NESÂYİH (HÜSEYNÎ) Hüseynî, Hüseyin Efendi, Hüseyin b.Ahmed-i Sîrozî Dr. Öğr. Üyesi HALİT BİLTEKİN
Görüntüle
2 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
3 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
4 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
5 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
6 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
7 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
8 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
9 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
10 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
11 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle