BÜRHÂNÜ'L-ÂRİFÎN VE NECÂTÜ'L-GÂFİLÎN
birtakım tasavvufi kavramları anlatan eser
Selim, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne (d. ?/? - ö. 1170/1756-57)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Selîm Dîvâne'nin (d. ?/? - ö. 1170/1756-57) birtakım tasavvufi kavramlar hakkında bilgi veren eseri. Yazar, eserinde halkın ve mutasavvıfların tevhit anlayışının ne olduğu ve nasıl olması gerektiği üzerinde durmuştur. Kendisi eserin isim ve yazılış sebebini şu cümlelerle ifade eder: "Biz ona tarafımızdan bir ilim öğretmiştik, ayetinin manasınca, bu kitap sır dilinden harfsiz ve sessiz ledünnî ilimle yazılmış ve on bir bölüm üzerine tertip olunarak Burhânü'l-Ârifîn adı verilmiştir." Bölümler hâlinde düzenlenen eserde, sırasıyla nefisini ve rabbini bilme, mürşid-i kâmil, sadık âşıkların özelliği, biat, ibadet, vuslat ve ayrılık, marifet makamı; cem, fark ve hakikat makamları, hulûl ve ittihat ile insan vücudunun dört unsurdan (hava, su, toprak ve ateş) oluşumu hakkında bilgiler verilmiştir.

Eser, edebî değerden çok, tasavvuf konusunda verdiği özlü bilgiler açısından önemlidir. Yazı dilinden ziyade konuşma dilinin hususiyetleri görülür. Bu sebeple sohbet esnasında tutulan notları andırır. Eserde tekrarlar, zaman zaman cümle düşüklükleri, uzun cümlelerin iç içe girmesi gibi özellikler görülmektedir. Örnek verilen âyet ve hadisleri hem zâhirî hem bâtınî anlamlarıyla yazma şeklinde özetlenebilecek düşünce ve iddiasının tekrarlarda etkili olduğu düşünülebilir.

Vaktinde beğenilerek okunan eserin çok sayıda yazma nüshası mevcuttur. Örnek olarak şunlar verilebilir: Diyanet İşleri Başkanlığı Ktp; Yz. Nu: 1659; Süleymaniye Ktp; Esad Efendi Böl. Nu: 1409; Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmud Efendi Böl. Nu: 2679, 2999; Millî Ktp. Yz. A. 2178/2; Yz. A. 2398/6; Yz. A. 623; Yz. A. 2022; Yz. A. 2183; Yz. A. 1965; Atatürk Kitaplığı, 1572/2; Yahya Erdem Nüshası (Tatçı-Çeltik neşri); Raşit Tanrıkulu (neşri) nüshası. Eserin sadeleştirilmiş metinleri (Tanrıkulu 1997, Kırımlı Selîm Dîvâne 1998, 2004, Çevik 2004, Kırımlı Şeyh Selîm Dîvâne 2014, 2019) yayımlanmıştır.

Selîm Dîvâne'nin eserleri, Miftâhu Müşkilâti'l-Ârifîn Âdâbu Tarîki'l-Vâsılîn adlı kitabıyla birlikte sadeleştirilerek tek kitapta toplanmıştır (Çevik 2004; Kırımlı Selîm Dîvâne 2004; Kırımlı Şeyh Selîm Dîvâne 2014, 2019).

Müellifin biyografisi için bk. “Selîm, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/selim-seyh-selim-baba-selim-divane

Eserden Örnekler


Vallâhu alâ külli şey'in muhît fehvâsınca Bârî Taâlâ her şeyi ihâta etmişdir. İmdi nefsin ve anâsırın tabî'atı ki hased, gazab, kibir, kin, şehvet ve riyâ ve bunları terk edip özünü bilip ya'ni iç yüzünü bilip rûhun hareketi daima fikru'llah ve halk ile ülfet etmemek, ya'ni Hakk'ın halk yüzüne bakmayıp iç yüzüne nazar edip ya'ni gaflet etmeyip Hak gözüyle Hakk'ı müşâhede edersen sen ve cümle aradan kalkıp Hakk'a vasıl olursun.

İşte tecellî-i Hak ile vuslatın ma'nâsı budur. Mâdem ki, bu sözü ve bu fikri peyda etmezsin, hiç halka karışmayıp bütün ömrünü halvet ile geçirsen aslâ fâ'ide etmez. Vuslatın ma'nâ-yı dîgeri dahi budur. Yoksa sen evvelden Hak ile olup sonradan Hak'dan ayrılıp mücâhede eylersen, senin vücûdun bir başka olup senin vücûdun Hakk'ın vücûduna vâsıl olur demek degildir. (Selim Divane ?: v. 26a).

Kaynakça


Çevik, İsa (1997). Kırımlı Selim Baba ve Burhânu'l-Ârifin'i. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Çevik, İsa (2004). Vuslata Davet - Burhânu'l-Ârifîn Miftâhu Müşkilâti's-Sâdıkîn Âdâbu Tarîki'l-Vâsılîn. İstanbul: İnsan Yay.

Kırımlı Selîm Dîvâne (1998). Burhânü'l-Ârifîn ve Necâtü'l-Gâfilîn. (hzl. M. Ceyhan Çakır ve H. Çeltik), Ankara: Akçağ Yay.

Kırımlı Selîm Dîvâne (2004). Âriflerin Delili Müşkillerin Anahtarı. (hzl. M. Tatcı ve H. Çeltik), Ankara: Akçağ Yay.

Kırımlı Şeyh Selîm Dîvâne (2014). Vahdet-i Vücûda Dair Âriflerin Delili ve Müşkillerin Anahtarı. (hzl. M. Tatcı ve H. Çeltik), 2. Basım 2019, İstanbul: H Yay.

Tanrıkulu, Raşit (1997). Selîm Dîvâne. Ankara: Ayyıldız Yay.

Selim Divane (?). Burhanü'l-Ârifîn. Süleymaniye Ktp. Hacı Mahmud Efendi Böl. Nu: 2679.

Atıf Bilgileri


Çeltik, Halil. "BÜRHÂNÜ'L-ÂRİFÎN VE NECÂTÜ'L-GÂFİLÎN". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/burhanu-l-arifin-ve-necatu-l-gafilin. [Erişim Tarihi: 11 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN / DÎVANÇE (SELÎM DÎVÂNE) Selim, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne Prof. Dr. Halil Çeltik
Görüntüle
2 MİFTÂHÜ MÜŞKİLÂTİ'L-ÂRİFÎN ÂDÂBU TARÎKİ'L-VÂSILÎN Selîm, Şeyh Selîm Baba, Selîm Dîvâne Prof. Dr. Halil Çeltik
Görüntüle
3 ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
4 MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) Bekâyî, Darendeli Bekâyî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
5 KISSA-İ ERVE Bilâl Efendi, Oflu Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu
Görüntüle
6 DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
7 DÎVÂN (HÂMİD) Hâmid, Enderûnlu Mehmed Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
8 DÎVÂN (HİLMÎ) Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
9 EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi Dr. Necmettin Azak
Görüntüle
10 DÎVÂN (İZZÎ) İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
11 DÎVÂN (MÜSELLEM) Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
12 İNSÂN-NÂME Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle