Buddhâvatamsaka Sûtra, Budist sûtraları içerisinde en hacimli eserlerden biri.

Buddhâvatamsaka Sûtra, Sanskritçe 'çiçek bezeme sûtrası' anlamındadır. Eser, Budizm'in Çin’de başlayan ve Doğu Asya’ya yayılan Huayan ekolünün yazınsal temelini oluşturmaktadır..

Kısa sûtraların birleşmesinden meydana gelen derleme eser, Buddha’nın yeteneklerini ve bir üstat olarak dünyadaki görünüşünü övmek ve Bodhisattva’nın gidiş yolunu betimlemekten oluşan iki temel konu üzerine inşa edilmiştir (Hamar 2014: 149). Gaṇḍavyûha-sûtra ve Daśabhûmika-sûtra, derlenen sûtralardandır. Adı geçen sûtralar aynı zamanda Buddhâvatamsaka-sûtra’nın Sanskritçesinden günümüze ulaşan bölümleridir. En uzun Mahâyâna sûtralarından biri olan eserin Daśabhûmika-sûtra adlı bölümünde Bodhisattva’nın manevî gelişimi; Bodhisattva’nın bütün canlıları ızdıraptan kurtarmasının on aşaması betimlenmektedir. Bu on aşama neşe, kirlilikten kurtulma, ihtişam, parlaklık, üstesinden gelmesi zor şeyler, mevcudiyet, uzak seyahat, sabitlik, mükemmel bilgelik, dharma bulutu olarak adlandırılmaktadır (Tokyürek 2019: 303). Gaṇḍavyûha-sûtra adlı bölüm de Sudhana isimli gencin yol arayışını içermektedir.

Derlemelerin kaynağı bilinmemektedir, ancak bunların İç Asya’da yazılıp derlendikten sonra Hotan’dan Çin’e getirildiği tahmin edilmektedir (Elverskog 2020: 75; Hamar 2007: 147). Bundan sonra Buddhâvatamsaka, üç kez Çinceye tercüme edilmiştir. İlk tercüme faaliyeti Bodhibhadra tarafından MS 420’de tamamlanmıştır. İkinci tercüme faaliyeti Śikṣânanda; üçüncüsü Prajñâ (744-810?) tarafından yapılmıştır (Hamar 2007: 147-150). Çinceden Uygurcaya çeviriyi Anzang (Kalım Keyşi) yapmıştır (Elverskog 2020: 75).

Eski Uygurca Buddhâvatamsaka-sûtra’ya ait yazmalar, Almanya’da Berlin Bilimler Akademisi Turfan Koleksiyonu’nda, Rusya’da Rusya Bilimler Akademisi St. Petersburg Doğu El Yazmaları Enstitüsü’nde, Japonya’da Ryukoku Üniversitesi Otani Koleksiyonu ile Kyoto Üniversitesi Haneda Fotoğraf Koleksiyonu’nda, Çin’de Gansu Müzesi, Dunhuang Akademisi ile Çin Kültürel Miras Akademisi’nde ve Tayvan’da Academia Sinica Tarih ve Filoloji Enstitüsü Fu Ssu- Nien Kütüphanesi’nde bulunmaktadır (Yakup 2013’ten aktaran Karaayak 2019: 356).

Shimin (1986), Pekin Millî Kütüphanesinden Uygur yazısıyla yazılı her bir sayfası 15 satırdan oluşan sûtraya ait dört sayfayı kitapçık halinde yayımlamıştır. Arat (1965) eserin Gaṇḍavyûha-sûtra olarak bilinen manzum formdaki son bölüm “Dharmadhâtu’ya Giriş”in Uygurca çevirisi olan birkaç folyoluk el yazmasını yayımlamıştır (Elverskog 2020: 75). Uzunkaya ve Karaayak yazma eserin 20. bölümünün 13, 14, 19. yaprakları (2020a) ile 20, 27, 28 ve 29. yapraklarını (2020b) çeviri yazıları ve harf çevirileri, Türkiye Türkçesine aktarmaları, metne ilişkin açıklamaları ve analitik dizini de ihtiva eden sözlüğünü ele alarak incelemiştir.

Yazarın biyografisi için bk. "Kalım Keyşi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kalim-keysi