BUDA BİYOGRAFİSİ (YARĞOL)
biyografi
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Buda'nın beş rüyası ile ilgili  Çinceden Eski Uygur Türkçesine çevrilmiş bir biyografisi.

Gautama Buda’nın on iki eyleminden bir tanesi de “bodhi ağacının altında aydınlanma”sı olarak bilinmektedir. Buda’nın aydınlanma gecesinde gördüğü bu beş rüya şu şekilde sıralanmaktadır: Henüz aydınlanmamış Bir Bodhisatva iken 1. Himalaya’nın Buda’nın yastığı olduğu ve Buda’nın sol elinin Doğu Okyanusunda sağ elinin de Batı Okyanusunda ayaklarının Güney Okyanusunda uzanması 2. Göbeğinden bir sarmaşığın büyümesi ve bu sarmaşığın bulutlara dokunarak durması. 3. Siyah başlı beyaz kurtçukların ayaklarından dizlerine kadar sürünmesi ve onları örtmesi 4. Dört yönden farklı renklerde dört kuşun gelmesi ve ayaklarının dibine konduklarında hepsinin bembeyaz olması. 5. Kirlenmeden devasa bir toprak dağının üzerinde yürümesi (Ligeti 1974: 31-43; Nanamoli 1998: 22).

Buda’nın bu beş rüyasıyla ilgili olan “Buda Biyografisi”, Turfan’ın 10 km. batısında Yarğol’da ikinci Alman seferi sırasında bulunmuş bir sayfalık Uygurca bir fragmandır (Elverskog 2020: 53). Fragmanın tıpkıbasımı ve transkripsiyonlu metni Laut tarafından yayımlanmıştır (1983). Dil ve biçim bakımından eserin Maniheist metinlerine yakınlığı dikkat çekmektedir. -pAnIn gerundium morfeminin; -glI partisip morfeminin kullanılması ve çoğu Budist Uygur metinlerinde tercih edilen bodi sögüt (bodi söğüdü) ifadesi yerine bodi ı (bodi ağacı) ifadesinin kullanılması gibi kimi dil ve biçim özellikleri eseri Maniheist metinlere yaklaştırmaktadır, ancak fragmanın kısa olması net bir değerlendirmede bulunmayı zorlaştırmaktadır (Laut 1983: 94). Yapılan çalışmalara rağmen metnin orijinali de tam olarak belirlenememiştir

Eserden Örnekler


(31/1-7) //////b[od]i///////enetkek////// t(e)ngri-ler agır uu ıḍdı ol kamag süü üzä şakimuni bodisit(i)v beş törlügin tül kördi angsız ulug…eng ilki ulug tül kördi yagız yer-ig töşekçe töşenür bolur .. ikinti ulug tül kördi .. sumer tagıg yastukça yast(a)nur bolur …

…Bodi….Hintli…  .... Tanrılar tüm bu birliklerin üzerine derin bir uyku gönderdiler. Bodisattva beş türlü rüya gördü. İlk şu büyük rüyayı gördü: Yer yüzünü döşek gibi döşemiştir. İkinci büyük rüyayı gördü. Sumer dağına yastık gibi yaslanır… (Laut 1983: 94-95).

Kaynakça


Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı. çev. Mustafa Ağca ve Dilek Uzunkaya. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Laut, J.P. (1983). “Ein Bruchstück einer alttürkischen Buddhabiographie [Eski Türkçe Buda Biyografisinin Bir Parçası]." UAjb Neue Folge 3. ss. 88-101.

Ligeti, Louis (1974). “Les douze actes du Bouddha [Buda’nın On İki Eylemi].” Monumenta Linguae Mongolicae Collecta V. Budapest: Akademiai Kiado, ss. 31-43.

Nanamoli, Bhikkhu (1998). The Life of the Buddha according to the Pali Canon, Translated from the Pali, selection of material, and arrangement, (reprint:) Kandi: Buddhist Publication Society.

Atıf Bilgileri


Ersoy, Gülser. "BUDA BİYOGRAFİSİ (YARĞOL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/buda-biyografisi-yargol-tees-1577. [Erişim Tarihi: 09 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA Kalım Keyşi Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER
Görüntüle
2 SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ ? Dr. kenan azılı
Görüntüle
3 NÎLAKANTHAKA SÛTRA Şingko Şeli Tutung Dr. kenan azılı
Görüntüle
4 DÎVÂN (ŞÎRÎN) Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
5 ALTUN YARUK Şıñko Şeli Tutuñ Prof. Dr. Ceval Kaya
Görüntüle
6 SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG Hüseyin Yıldız
Görüntüle