BUDA BİYOGRAFİSİ (TURFANSAMMLUNG)
biyografi
?

ISBN: 978-9944-237-87-1


Buda'nın hayatını ve eylemlerini anlatan Eski Uygur Türkçesine Çinceden çevrilmiş bir biyografi.

Buda’nın çok sayıda ve farklı dillere çevrilen biyografisi bulunmaktadır. Buda’nın hayatını konu edinen ve genel olarak Buda’nın on iki eyleminden bahseden biyografilerden biri de Sanskritçe Lalitavistara Sūtra’dır. Lalitavistara, Buda’nın hayatını anlatır. Mahayana Budistleri tarafından oluşturulmuştur. Buda’nın yaşadığı dönemlere kadar uzanan eski ile yeni bölümler bu eserde yan yanadır (Poppe 1967).

“Buda Biyografisi” (Turfansammlung), Buda’nın özellikle koşullu vuku buluş öğretisini açıklayan bölümün yer aldığı iki fragmanın adıdır. “Buda Biyografisi” adlı fragmanların, Lalitavitra Sūtra’nın MS 683’te Divākara tarafından çevrilen Fang guang da zhuang yan jing adlı Çince çevirisi üzerinden yapılmış Eski Uygurca çeviriler olduğu düşünülmektedir. “Buda Biyografisi”nin (Turfansammlung) mevcut fragmanlarının parçalı olması nedeniyle bu bilginin doğruluğuna şüphe ile yaklaşılmaktadır. Lalitavitra Sūtra’nın bir diğer Çince çevirisi de MS 308’de Dharmaraksa’nın Pu yao jing adlı eseridir. Bu durumda Buda Biyografisi adlı fragmanın adı geçen Çince eserden çevrilme ihtimali de bulunmaktadır (Elverskog 2020: 52; Müller 1910: 4).

Turfansammlung’daki T II Y 21 ve T II Y 32 künyesi ile kayıtlı olan eser, Müller tarafından yayımlanmıştır (1910: 4-7).

Eserden Örnekler


(1-7). İglemek ölmek törüyür togmak üçün karımak iglemek ölmek togar…inçip yana inçe sakıntm togmak negü-de törüyür ne üçün togmak blgürer tip ötrü munçolayu-u titrü sakınıp utkurak tuidum ( bolmak-ta ötkürü [tö]rüyür bolmak üçün togmak blgürer ötrü bolmagay togar tip... (4-5) sakıntım bolmak negüde törüyür ne üçün bolmak

(Hastalık ve ölüm meydana gelir; doğumun bir sonucu olarak yaşlılık, hastalık ve ölüm oluşur; sonra tekrar şöyle düşündüm doğum bu sayede oluşur, doğum niçin meydana gelir diye sonra şöylece düşündüm ve çok iyi anladım: Daha ileri giderek var oluyor, doğumun bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Ondan sonra oluşu düşündüm varlık nasıl meydana gelir, varlık neden doğar diye… (Müller 1910: 5-6).

Kaynakça


Elverskog, Johan (2020). Budist Uygur Edebiyatı. çev. Mustafa Ağca ve Dilek Uzunkaya. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Ligeti, Louis (1974). “Les douze actes du Bouddha [Buda’nın On İki Eylemi].” Monumenta Linguae Mongolicae Collecta V. Budapest: Akademiai Kiado, ss. 31-43.

Lobsang Dhargyay (1984). "The Twelve Deeds of the Buddha—A Controversial Hymn ascribed to Nagarjuna", The Tibet Journal, Vol.IX, No.2.

Müller, F.W.K. (1910). Uigurica II. APAW Nr. 3, ss.4-7.

Poppe, Nicholas (1967). The Twelve Deeds of Buddha, A Mongolian Version of the Lalitavistara [Buda'nın On İki Eylemi, Lalitavistara'nın Moğolca Bir Versiyonu]. Asiatische Forschungen, 23. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.

Atıf Bilgileri


Ersoy, Gülser. "BUDA BİYOGRAFİSİ (TURFANSAMMLUNG)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/buda-biyografisi-turfansammlung-tees-1780. [Erişim Tarihi: 09 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SAMANTABHADRACARYÂPRANİDHÂNA Kalım Keyşi Diğer Tuğçe COŞKUN SEBER
Görüntüle
2 SADDHARMAPUNDARÎKA SÛTRA ŞERHİ ? Dr. kenan azılı
Görüntüle
3 NÎLAKANTHAKA SÛTRA Şingko Şeli Tutung Dr. kenan azılı
Görüntüle
4 DÎVÂN (ŞÎRÎN) Şîrîn, Şîrîn-i Dehlevî, Şîrîn-i Gûr, Radıyye Begüm, Raziye Begüm Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
5 ALTUN YARUK Şıñko Şeli Tutuñ Prof. Dr. Ceval Kaya
Görüntüle
6 SEKİZ YÜKMEK YARUK / Fo shuo tian di ba yang shen zhou jing ŞİNGKO ŞELİ TUTUNG Hüseyin Yıldız
Görüntüle