- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdî - Madde Yazarı: Dr. ÖZLEM GÜNGÖR
- Eser Yazılış Tarihi:Rebi'ü'l-evvel 963/Şubat 1556
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:28/01/2022
BOSTÂN TERCÜMESİ (ABDÎ)
Bostân tercümesiAbdî (d. ?/? - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hayatı hakkında pek fazla bilgi mevcut olmayan Abdî'nin İranlı şair Sadî'nin (ö. 691/1292) meşhur Farsça mesnevîsi olan Bostân'a yazdığı manzum tercüme. Eser, Rebi'ü'l-evvel 963/ Şubat 1556 tarihinde Kanuni Sultan Süleyman'ın oğlu şehzade II. Selim (ö. 1574)'in emriyle Manisa'da yazılmış ve ona sunulmuştur.
Abdî'nin eseri, Türk edebiyatındaki en hacimli Bostân tercümelerinden biridir. Eser, on bölümden oluşan bir nasihat-nâmedir. Her bölümde dinî, ahlâkî ve didaktik nasihatler yer almakta ve ardından kısa hikâyeler anlatılmaktadır. Abdî, Sa'dî'nin Bostân'ın tertip planına sadık kalarak eserini oluşturmuştur. Bu sebeple eser, Bostân'da olduğu gibi bâblara göre tercüme edilmiş olup giriş, asıl konu ve hatime bölümlerinden oluşmaktadır. Bu da bize Abdî'nin tercümesinde, mesnevi nazım şeklinin düzenine sadık kaldığını göstermektedir.
Abdî, eserinin giriş kısmında tüm mesnevilerde olduğu gibi tevhid, na't (yakarış), dört halifeye övgü, eserin yazılış sebebi ve padişaha övgü kısımlarına yer vermiştir. Asıl konunun işlendiği ikinci bölüm ise on bâbtan müteşekkildir. Bu on bâbda ele alınan konular şunlardır: Birinci bâbda 54 hikâye ile adalet, insaf ve tedbir hususu; ikinci bâbda 36 hikâye ile ihsan konusu; üçüncü bâbta 28 hikâye ile aşk, sadakat ve mahabbet; dördüncü bâbda 29 hikâye ile tevazu; beşinci bâbda 14 hikâye ile rıza ve tevekkül; altıncı bâbda 13 hikâye ile kanaat; yedinci bâbta 31 hikâye ile terbiye; sekizinci bâbta 15 hikâye ile şükür; dokuzuncu bâbda 20 hikâye ile tevbe; onuncu bâbda 5 hikâye ile münâcaât ve hatm-i kitâb.
Eserin üçüncü ve son bölümde ise mesnevilerde genel olarak görüldüğü gibi hâtime kısmı yer almaktadır. Burada eserin yazılış yeri ve tarihi ile padişaha ve eserin müellifine övgü yer almaktadır. Ayrıca yine bu bölümde Farsça tarih kıt'ası, dört tane rubai mevcuttur.
On bâba ayrılan eserde konular hikâyeler yoluyla izah edilmeye çalışılmıştır. Her bölüm farklı nasihatler içermektedir. Bunun yanı sıra metinde zaman zaman ayet ve hadislere göndermelerde bulunulmuş ve onlardan iktibas yapılmıştır. Eser, Arapça ve Farsça terkiplerin yoğun olarak kullanıldığı bir metindir. Ana konunun işlendiği bu bölümde başlıklar çoğunlukla "hikâyet-i.." diye başlar. Ancak bunun yanı sıra "güftâr, kelâm, mesel-i, rivâyet-i, efsâne-i..." olarak da başladığı görülmektedir.
Eserin bilinen tek nüshası Manisa İl Halk Kütüphanesindedir. Müellif eserin 7200 beyitten müteşekkil olduğunu belirtmiş olsa da bilinen nüshada 7118 beyit mevcuttur.
Bostân Tercümesi üzerine Hakan Sevindik tarafından doktora tez çalışması yapılmıştır (2014).
Şairin biyografisi için bk. "Abdî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi
Eserden Örnekler
Bu bâb içre zikr oldı ahvâl-i 'ışk
Bilür remzini anlagıl ehl-i meşk
Ne dil-keşdür ahvâl-i âlûdegân
Ne garrâdur akvâl-i şûrîdegân
Bularuñ zamânı olur dil-güşâ
Olaruñ zemîni olur cân-fezâ
Gumûm itdi ferhâna bunlar bedel
Humûm itdi şâdâna onlar mahal
Bular zahm[ı] merhemden a'lâ tutar
Mesâkîn-i şehden mu'allâ tutar
Gedâyân kılur pâdişehden nüfûr
Gedâlik tırâzıyla olur sabûr
Değişmez 'abâsın ser-â-serlere
Baş egmez gezer şöyle serverlere
Yürür şöyle ol rûz [u] şeb jende-pûş
Selâtîne bakmaz ider ol hurûş
Mül içinde vardur belâ-yı humâr
Gül içinde oldı silahdâr hâr
Dil-ârâm yâdına sabr u şekîb
Olur sanma telh iy sa'âdet-nasîb
Şekerdür yed-i dôstdan zehr-i nâb
Rakîbün elinden gerekmez hoş-âb (Sevindik 2014: 405)
Kaynakça
Abdî. Bostân Tercümesi. Manisa İl Halk Kütüphanesi Yazmaları. Nu. 45 Hk 2969.
İnce, Adnan (1986). "XVI. yüzyıl Şairlerinden Abdî ve Eserleri." Türk Dili (410): 186-192.
İpekten, Haluk (2001). "Sa'dî'-i Şîrâzî'nin Gülistân İsimli Eseri'nin Türkçe Tercümeleri." Bilig (16): 99-126.
Sevindik, Hakan (2015). Türk Edebiyatında Bostân ve Abdî'nin Manzum Bostan Tercümesi. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Sevindik, Hakan (2016). "Yeni Bir Hamse Şairi: Abdî ve Manzum Bostân Tercümesi". SEFAD (35): 105-130.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
2 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle | ||
3 | GÜL Ü NEVRÛZ/NÜZHET-NÂME (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
5 | NİYÂZ-NÂME-İ SA'D U HÜMÂ (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
7 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
8 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
9 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
10 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
11 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
12 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
14 | SEVÂKIB-I MENÂKIB/MENÂKIB-I HAZRET-İ MOLLÂ HUDÂVENDİGÂR (ABDÎ) | Abdî, Abdülvehhâb es-Sâbûnî, Abdülvehhâb Hemedânî | Dr. Öğr. Üyesi Orhan KILIÇARSLAN |
Görüntüle | ||
15 | MU'AMMEYÂT-I MÎR HÜSEYN ŞERHİ (ABDÎ) | Abdî, Abdülvehhâb es-Sâbûnî, Abdülvehhâb Hemedânî | Araş. Gör. Songül Akboğa |
Görüntüle |