BİRİNCİ MECMÛA-İ EŞ'ÂRIM YÂHUD NEV-BAHÂRIM (ZİYÂ)
şiirler
Ziyâ, Yûsuf Ziyâ (d. 1270/1854 - ö. 1336/1918)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yûsuf Ziyâ Bey’in gençlik döneminde kaleme almış olduğu şiirlerini içeren eser. Eserin ve şiirlerin önemli bir kısmı Kastamonu’da yazılmıştır. Eserde toplamda 98 şiir bulunmaktadır. Yûsuf Ziyâ Bey, klasik şiirin inceliklerine vâkıf olduğu şiirlerinden anlaşılmaktadır. Bunun yanında kaleme aldığı şiirlerinde yeni bir üslup da ortaya koymaya çalışmıştır. Üslubu gereği son derece ağdalı bir dil kullanmış olmasına rağmen, şiire birçok yeni kelimeyi de dâhil etmiştir (Çelik 2012: 13).

Şiirlerin tasnifinde herhangi bir sıralama ölçütü belirlenmemiştir. Birkaç şiir müstesna olmak üzere, şiirlerin altında yazıldıkları tarihler bulunmakla beraber kronolojik bir sıralama yapılmamıştır. Ayrıca birçok şiirin nazım türü, nazım şekli, üslubu, hangi sebeple yazıldığı gibi ayrıntılar başlıklarda belirtilmiş olduğu hâlde, bu ayrıntılara göre bir sıralama da söz konusu değildir (Çelik 2012: 14).

Eser; kaside, gazel, tahmis, murabba, muhammes, müseddes, mesnevi, kıt’a, şarkı ve müfred nazım şekilleriyle kaleme alınmış şiirlerden oluşmuştur. Şair, klasik tertibin aksine hemen hemen bütün şiirlerinin başına açıklayıcı ibareler koymuştur. Özellikle gazellerin başında yer alan açıklamalar önemlidir. Eserde, klasik şiirin genel konuları olan aşk, ayrılık, bezm gibi konular yer yer işlenmiş fakat şiirlerin ağırlıklı konularını tarih manzumeleri, methiyeler ve mersiyeler ile bildirdiği gerçek olaylar oluşturur. Yakın çevresinde bulunan birçok kişiye durumuna uygun olarak düşürdüğü tarihler ve tarihî anlamda birçok ayrıntıyı bu tarih düşürmelerle bildirmesi önemlidir. Eserde konu olarak en az yer tutan temalar ise siyasi olaylar ve toplumsal hayata dair şiirlerdir (Çelik 2012: 29).

Yûsuf Ziyâ Bey, Birinci Mecmûa-i Eşârım Yâhûd Nev-bahârım adlı eserinde, yazıldığı dönemin şartları gereği çok fazla özel isme yer vermektedir. Bu isimler genellikle bürokratlar, âlimler ve müellifin yakın çevresindeki kişilerdir (Çelik 2012: 48).

Eserin el yazmasına ulaşılamamıştır. 1316’da Sakız’da matbaa harfleriyle basılan eserin hâlihazırda bir matbu nüshası bulunmaktadır. Millî Kütüphanede Eski Harfli Türkçe Eserler Bölümü’nde A 3454 numarasıyla kayıtlı olan eserin metin kısmı 124 sayfadır. Sonunda ise 4 sayfalık bir doğru-yanlış cetveli bulunmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk. "Ziyâ, Yûsuf Ziyâ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ziya-yusuf-ziya

Eserden Örnekler


Takdîr-i Sadâkât

Vüs’at buluyor sâha-i hadrâ-yı sadâkât

Rif’at buluyor rütbe-i bâlâ-yı sadâkât


Erbâb-ı hıred eylesün ahlâkını tezyîn

Revnâk buluyor lü’lü’-i ğarrâ-yı sadâkât


Görmüş mi cihân behre-ver olmuş da sakîmi

Hâr olmuş olâ eyleyen icrâ-yı sadâkât


Takdîr olunur kıymeti her yerde sıddîkun

İ’zâz olunur nâm-ı dilârâ-yı sadâkât


Ger âkil iseñ gitme Ziyâ râh-ı sakîme

Vâr bunda necât eyle gel ihyâ-yı sadâkât 

[...]

Çorumda Defîn-i Hâk-i Itr-nâk Olan Kibâr-ı Eshâb-ı Kirâmdan Alemdâr-ı Cenâb-ı Risâlet-penahî Hazret-i Suheyb Radiya’llahu Te’âlâ Anhuñ Senâ-yı Âlîlerinde Söylenilen

Bu merkadı tezyîn iden eshâb-ı kiramdan

Mânend-i Suheyb merd-i suhen kân-ı safâdır


İhlâs ile o virdi şeref kıt’â-i Rûma

Gül nûrını al şem’a-i pür-nûr-ı hüdâdır


Dördüncü alemdârı idi fahr-i cihânuñ

Ger fahr olunur ise vücûdıyla revâdır


Âdâb ile gir dergehine eyle du’âñı

Bî-reyb u gümân himmeti her derde devâdır


Tut dâmenini sıdk u hulûs ile ziyâ sân

Aldanma bu dünyâya ki encâmı fenâdır

Fî 18 Teşrîn-i Evvel sene 305

 (Çelik 2012: 130).

Kaynakça


Çelik, Beyhan (2012). Yusuf Ziya Bey ve Birinci Mecmuâ-i Eşârım Yâhûd Nevbahârım İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Özer, Fatih. "BİRİNCİ MECMÛA-İ EŞ'ÂRIM YÂHUD NEV-BAHÂRIM (ZİYÂ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/birinci-mecmua-i-es-arim-yahud-nev-baharim-ziya. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TEMÂŞÂ-YI CELÂL-İ HUDÂ (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Diğer Fatih Özer
Görüntüle
2 MÜNTEHABÂT-I ŞEHNÂME-İ FİRDEVSÎ-İ TÛSÎ (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Doç. Dr. Muhittin Turan
Görüntüle
3 MEDÂR-I MÜKÂLEME [ARABÎ VE FÂRİSÎ VE TÜRKÎ] (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Doç. Dr. Muhittin Turan
Görüntüle
4 KASTAMONU, KÜRE, İNEBOLU TEMÂŞÂSI (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Diğer Fatih Özer
Görüntüle
5 ZEMZEME-İ ZAFER (ZİYÂ, YUSUF ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Diğer Fatih Özer
Görüntüle
6 MİR'ÂT-I MUHAMMEDİYYE VE MENÂKIB-I AHMEDİYYE (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Diğer Fatih Özer
Görüntüle
7 TABSIRA YAHUT ADANA TEMÂŞÂSI (YUSUF ZİYA YOZGADÎ) Yozgadî, Yusuf Ziya, Ziyaeddin, Ziya, Yusuf Ziya, Ziya Hayri Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
8 EVSÂF-I SENİYYE-İ HAMÎDİYYE'DEN BİR ŞEMME (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Doç. Dr. İsmail Yıldırım
Görüntüle
9 TEMÂŞÂ-YI ÂLEM (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Diğer Fatih Özer
Görüntüle
10 BARÎKA-İ TEESSÜR (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
11 VÂVEYLÂ-YI PEDER YAHUT EVLÂD ACISI (ZİYÂ) ZİYÂ, Yûsuf Ziyâ Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
12 MANZÛM MEKTÛBLAR (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MENSÛR MEKTÛBLAR (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
14 İKİNCİ MECMÛA-İ EŞ'ÂRIM yâhud SONBAHARIM (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Diğer Fatih Özer
Görüntüle
15 MİR'ÂT-I TECELLİYÂT (ZİYÂ) Ziyâ, Yûsuf Ziyâ Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
16 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
17 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
18 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
19 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
20 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
21 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
22 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
23 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
24 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
25 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle