BİR DÜŞMÜŞ KADIN (SAMİPAŞAZÂDE SEZAİ)
tiyatro
Samipaşazade Sezai (d. 1859 - ö. 26 Nisan 1936)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Samipaşazade Sezai'nin "Neşrolunmamış bir tiyatrosundan me'hûzdur." dipnotu ve iki sayfayı biraz aşan hacmiyle Hazine-i Evrak dergisinde yayımlanan eseri. Zaman, mekân ve şahıs kadrosu gibi unsurların açıkça ortaya konmadığı eser; ölüm döşeğindeki düşmüş bir genç kadının çoğunlukla gözlemci, kısmen ilahi nitelikler sergileyen anlatıcı vasıtasıyla betimlenmesinden ibarettir. Yazarın sıklıkla başvurduğu uzun cümle yapısı anlatılmak istenen durumu derinleştirmeye, ayrıntıları belirginleştirmeye ve canlandırmaya yönelik tasvir unsurlarını barındırır. Her cümle, can vermek üzere olan çaresiz bir kadının fiziki görüntüsünden hareketle psikolojik gerçekliğine yönelen ruh çözümlemelerini ortaya koyar. Olay anlatımından çok, kesit aktarımına dayanan muhteva ve anlatım tekniğiyle durum hikâyelerini andıran Bir Düşmüş Kadın, tiyatroya özgü başat unsurlardan yoksun olduğu için sahnelenmekten ziyade okunmaya elverişlidir. Farsça tamlamaların ağırlık kazandığı eserde iç uyaklar aracılığıyla şiirsel bir dil oluşturulmuş, sanatlı bir üslup kullanılmıştır. 

Bir Düşmüş Kadın'ın yayımlandığı Hazine-i Evrak (no.7, 1297/1881, s.105-108) dergisi, İBB Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve e-Kaynaklar, Süreli Yayınlar Koleksiyonu içerisinde NS0800 demirbaş ve 1 Mayıs 1297 yer bilgisiyle kayıtlı olup uzaktan erişime de açıktır. Ayrıca eser, Zeynep Kerman tarafından üç cilt olarak hazırlanan Samipaşazade Sezai Bütün Eserleri adlı çalışmanın birinci cildi kapsamında Latin harflerine aktarılmış ve 2003 yılında Türk Dil Kurumunca yayımlanmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Samipaşazade Sezai". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sezai-samipasazade  

Eserden Örnekler


Bîçare kız! Bir şairin gönlüne ilka-yı sevda edecek kadar melekiyete, kendisine mâlik olacak bir adamı bahtiyar eyleyecek derecede hüsne sahip olduğu hâlde bu mezelletgâh-ı sefaletin en müthiş bir odasında, en karanlık bir köşesinde, en murdar bir yatağında ne kadar perişan bir hâlde uyuyor! (...) Ziya tenevvür etmek için ecsama, çiçek büyümek için dayanacak bir fidana, gül uyanmak için güneşin ziyasına nasıl muhtaç ise bir genç kadın da kendisini düşünür bir fikre, kendisini sever bir ruha, kendisine acır bir kalbe öyle muhtaçtır. İnsaniyetin, marifetin idhal-i envar etmediği bu mahalde cehlin cismi, zulemin dûd-ı siyahı, ademin enfas-ı kulûb-ı mazlûmenin in'ikâsı olan bir zulmet-i nur ile tagaddi, ziya ile teneffüs eden bu vücudu ne kadar acıklı bir surette boğuyor (Samipaşazade Sezai 1297/1881: 106).

Gözleri yarı açık yarı kapalı, dakika geçtikçe büsbütün pezîrâ-yı intifa olan necm-i talihine nasıl rikkat-engîz bir teessür, nasıl acı bir sabırla bakıyor. Uyurken ağlıyor. (...) Kalbi esrar-ı kudretin anlaşılmaz zuhûratına karşı korkusundan çırpınıyor. Elleri uzanmış sığınacak bir köşe, istimdat edecek bir şey arıyor. Ağzı biraz açık boğuluyor gibi hâller geçirdiği her hâlinden anlaşılıyor. Nefes almağa çalışıyor. Ah! Hemen hemen boğulacak. Teneffüs etmek için kalp ve ruhun mâbihü'l-hayatı olan hevâ-yı ismet ü insaniyeti bulamıyor (Samipaşazade Sezai 1297/1881: 107-108).

Kaynakça


Samipaşazade Sezai (1297/1881). Bir Düşmüş Kadın. İstanbul: Hazine-i Evrak (7): 105-108.

Samipaşazade Sezai (2019). Bütün Eserleri-1: (hzl. Zeynep Kerman). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

Atıf Bilgileri


ERBAY, ALİ. "BİR DÜŞMÜŞ KADIN (SAMİPAŞAZÂDE SEZAİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bir-dusmus-kadin-samipasazade-sezai. [Erişim Tarihi: 07 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ŞÎR (SAMİPAŞAZÂDE SEZAİ) Samipaşazade Sezai Dr. Ayşegül Ergişi
Görüntüle
2 SERGÜZEŞT (SAMİPAŞAZÂDE SEZAİ) Samipaşazâde Sezai Dr. Öğr. Üyesi Sema Noyan
Görüntüle
3 KÜÇÜK ŞEYLER (SAMİPAŞAZÂDE SEZAİ) Samipaşazâde Sezai Öğr. Gör. Burcu ÇAKIN ERDAĞ
Görüntüle
4 RUMUZÛ'L-EDEB (SAMİPAŞAZÂDE SEZÂİ) Samipaşazade Sezai Öğretmen Ahmet Aydemir
Görüntüle
5 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
6 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
7 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
8 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
9 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
10 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
11 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
12 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
13 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
14 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle