Cemil adlı bir yazarın romanı. Bir Bîçârenin Târih-i Hayâtı adlı eser, 75 sayfalık küçük bir romandır.  Yazar tarafından kaleme alınan “Bir İki Söz” başlıklı önsöz mahiyetinde bir girişle başlayan eser, okuyucuya şu sözlerle takdim edilmektedir: “Bir vaka ne kadar sahih olsa kâğıt üzerine aks edince, velev cüzî olsun, bir dereceye kadar şekl-i aslîsini gâib eder. Şu izahtan maksadım karaladığım şeyin tarafımdan pek az mazhar-ı tahavvül olmasa hakiki bir facia olduğunu bildirmektir. Bana kalsaydı, dimağıma ara sıra bir hiss-i hazin tevlit ettiren bu hatırayı kârî-i kiramın nazar-ı tetkikine arz etmek fikrime bile gelmezdi. Fakat bir refik-i şefikin teşvikât-ı mütemâdiyesi mahsul-i endişemin meydan-ı intişarda irâe-i vücut etmesine sebep oldu” (Cemil 1313: 3-4). Aynı kısımda, insanlığın duygularını tasvir etmek istediğini belirten yazar, tecrübesizliği ve bilgi eksikliği sebebiyle muhtemel birçok hatalarına karşı okuyucunun hoşgörüsüne sığındığını ifade etmektedir.

Yazarın kendi ifadelerinden de anlaşılacağı üzere, gerçek hayatta şahit olunan hazin bir olay, küçük bazı değişiklikler yapılarak roman formunda okuyucuya arz edilmiştir. Karısı tarafından aldatılan bir kaptanın, eşini ve onun âşığını öldürmesiyle ortaya çıkan trajedi, intihar etmeden önce kaptan tarafından kaleme alınan mektuplar üzerinden hikâye edilmektedir. “Kaptan, kız, peder, valide, rakib” gibi üç beş şahıs etrafında şekillenen romanda, hiçbir karaktere isim verilmeyişi, yazarın da ifade ettiği üzere, eserin gerçek olaylardan hareketle kurgulanmış olabileceği ihtimalini güçlendiren bir işaret olarak değerlendirilebilir. Basit bir kurgu etrafında gelişen olaylar, sade olduğu kadar akıcı bir dil ve üslupla aktarılmaktadır.

Eser, 1313/1895-1896 tarihinde İstanbul’da yayımlanmıştır.