- Yazar Biyografisi (TEİS)
İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Yunus KAPLAN
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:29/07/2022
Bİ'SETNÂME
bi'setnâmeİshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi (d. 1090/1678-79 - ö. 1147/1734)
ISBN: 978-9944-237-87-1
18. yüzyıl şairlerinden Şeyhülislâm İshâk Efendi’nin (ö. 1147/1734) Hz. Muhammed’in peygamberliğini anlattığı manzum eseri. Mesnevi nazım şekliyle ve aruzun “feʻilâtün mefâʻilün feʻilün” kalıbıyla kaleme alınan Biʻset-nâme’nin beyit sayısı, müellifin ifadesine göre Hz. Muhammed’in peygamberlikle görevlendirilişinden vefatına kadar geçen dönemin aylarının toplamı kadar yani 278 beyittir. Eserin tanzim gayesi Hz. Muhammed’in peygamberliğinin ve vahye muhatap oluşunun kıssasının anlatılmasıdır. Eserde Hz. Peygamber’in doğuşu ve nübüvvet çağına gelişi ile ilgili bazı bilgiler özet hâlinde verildikten sonra vahye muhatap oluşu uzunca anlatılır, bazı mucizelerine işaret edilerek ahlâkının ve şanının yüceliğinden bahsedilir. Nihayet eser; münacat, salât ve selam faslı ile son bulur (Doğan 1997: 102-03).
Biʻset-nâme’nin dili, İshak Efendi’nin Dîvân’ında bulunan kaside ve gazel tarzındaki diğer manzumelerine nazaran daha sadedir. Eserde tamamı veya bir kısmı Arapça ve Farsça beyitlerin bulunmasının yanı sıra Arapça ve Farsça terkipler boca kullanılmış olsa da sade ve külfetsiz ifadelere de çokça tesadüf edilir. Şair, dinî bir heyecanla, tasavvufi neşve ve coşkunlukla Hz. Muhammed’e duyulan bağlılık, sevgi ve aşk hislerini zaman zaman lirizme varan bir tarzda yansıtmaya muvaffak olmuştur (Doğan 1997: 103).
Kaynaklarda İshak Efendi’nin Dîvân’ından ayrı bir eseri olarak kaydettikleri Biʻset-nâme’nin müstakil nüshasına henüz tesadüf edilememiş olsa da eser, Şeyhülislâm İshak Dîvânı’nın üç nüshasının başında kayıtlıdır. Biʻset-nâme, şekil ve muhteva özellikleri üzerinde durulup çeviri yazılı metin ve nesre çevirisinin verildiği bir makaleye konu olmuştur (Doğan 1997).
Şairin biyografisi için bk. “İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. httphttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ishak-efendi-ebuishakzade
Eserden Örnekler
Biʻset-nâme
İbtidâ it kelâma ey hâme
Eyle ism-i İlâhı ser-nâme
Oldı rûy-ı kelâma hâl-i siyâh
Nokta-i anberîn-i bismillâh
[…]
Kıldı ol nûrı Hazret-i Mennân
İllet-i hilkat-i cemîʻ-i cihân
Buldı ol nûr ile şeref kevneyn
Müstenîr oldı ser-be-ser sekaleyn
Kıldı ol nûr-ı âlem-ârâyı
Pertev-i mihr-i lutf u iʻtâyı
Evvelîn fasl-ı levhâ-i ervâh
Âhirîn harf-i defter-i eşbâh
[…]
Oldı ser-cümle enbiyâ-yı selef
Müjde-gû-yı kudûm-ı hayr-ı selef
İntizâr üzre idi âlem ana
Kim ola rû-nümâ o necm-i hüdâ
Nâgehân ol dür-i yem-i kadrin
Zîver-i efseri meh ü bedrin
[…]
Âleme geldi rehmet-i âlem
Oldı tâliʻ o mâh-ı evc-i kerem
Habbezâ âfitâb-ı âlemgîr
Nur-ı mahz-ı Cenâb-ı Rabb-ı Kadîr
[…]
Şâhid-i lutf u hüsn-i ahlâkı
Kendüye bende itdi âfâkı
Gevher-i nutkı kıldı dürri yetîm
Oldı mengûş-ı gûşı tabʻ-ı selîm
Gevher-i zâtıdır viren zîver
Efser-i mürselîne ser-tâ-ser
[…]
Emrine itdi râm âfâkı
Tâ-be-mahşer şerîʻatı bâkî
Öyle bir zât-ı bâhirü’l-âyât
Reh-nümâ-yı hüdâ sütûde-sıfat
İtdi emr-i risâleti itmâm
Defter-i baʻs anınla buldı hitâm (Doğan 1997: 104-23).
Kaynakça
Doğan, Muhammed Nur (1997). "Lâle Devri Şairlerinden İshak Efendi'nin Orjinal Bir Mesnevîsi Bi'set-nâme: Metin-Nesre Çeviri-Açıklama". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 27: 101-168.
Doğan, Muhammed Nur (1997). Lâle Devri Şairi Şeyhülislâm İshak Efendi ve Dîvânı. İstanbul: MEB Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (İSHÂK) | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
2 | EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN | İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | Dr. Necmettin Azak |
Görüntüle | ||
3 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
4 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
10 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
11 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
12 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |