BEŞ NAMAZ
dinî-ahlakî mesnevî
Azadı, Dövletmemmet (d. 1111-12/1700 - ö. 1173/1760)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18. yüzyılda Çağatay sahasında kaleme alınan Azadı Dövletmemmet'in (ö. 1173/1760) mamazın faziletini ve önemini anlattığı 315 beyitik mesnevisi. Eser,  klasik mesnevi düzeninde oluşturulmuştur. İçerik yönüyle dinî bir mesnevi olan Beş Namaz, aruzun “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbı ile yazılmıştır. Şair, eserinde sekizli hece ölçüsüyle yazılmış dokuz adet  dörtlüğe de yer vermiştir (Sağlam 2011: 151).

Azadı, eserini oluştururken “Fasıl”, “Kabir Ehlinin Beyanı”, “Namazın Faziletinin Beyanı” gibi alt başlıklar kullanmıştır. Tevhit ve münacat niteliği taşıyan giriş (1-20. beyitler) kısmından sonra şair, mahşer günü mahcubiyet içinde olmak istemiyorsan kulluk vazifeni yerine getir diyerek, okuyucusuna seslenir. Azadı’ya göre, Allah’ın farz kıldıkları ile Peygamberimizin sünnetini yerine getirenler mahşer günü esenlik içinde olurlar.  Farz ve sünnet, bir kadının huzurundaki iki adil şahide benzer. Eğer mahkemede böyle iki adil şahit olursa, kadı meseleyi rahatlıkla çözümler. Onların şahitliği Tanrı katında en geçerli olanıdır. Bu nedenle Müslümanlar mümkün mertebe farz ve sünneti yerine getirmeli ve bilhassa yaşlılar geçmiş günahları için tövbe etmelidir. 

Eser, Saylanan Eserler adlı kitapta eserin başlığı verilmeden Kiril harfleri ile (Muhammedova 1982); Godarov'un eseri içinde de  Beş Namaz başlığı ile neşredilmiş (2012); Soner Sağlam'ın doktora tezinde de Türkiye Türkçesine aktarılarak incelenmiştir. 

Yazarın biyografisi için bk. "Azadı, Dövletmemmet". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/azadi-dovletmemmet

Eserden Örnekler


Fasıl 

Adam oglı, gel, uluglar pendin al,

Hak diyib öziñni dogrı yola sal.


Derd çekenden soragıl dermanıñı,

Pend alıp, kılma muazzab canıñı.


Tutgıl azuk, bil muşakkatdur safar,

Kimseden yetmez meded hem purhatar.


Azukın nädür tiyüb sorsañ bu dem,

Bes beyan bolsun ol azuk munda hem.


Gicelerde kim okur iki rekgat namaz,

Kılsa ıstıgfar edib Hak’ga niyaz.


Tutsa ruza Hak üçin her mömini,

Azuk oldur-menzile eltür anı.


Rehm eder ölüm feriştesi takı,

Canın asan kabz eder Tañrı hakı.


Hem berür Müñkir-Nekirge covab,

Gabrı içre hem çıragdur bihicab.


Hem dahi yastuk, düşek bolgay bular,

Egnine bolgay lıbas hem tobalar.


Hem gelin tek gabrıda munıs bolur,

Bir-biriniñ boynuga ol gol salur.


 Hem kıyamat ol namaz, roza yene,

Saya bolgay ol kişiniñ üstüne. 


Başına kıyamat ol namaz, roza yene,

Nur bolup gelgey dowam ol alnına.


perde bolgay dowzah ile arada,

Hem agır kılgay terezi, ey dede.


Hem sıratdan yıldırım dek geçirer,

Hem behişde şübhesiz miftah erer. (Godarov 2012: 258-259).


Kaynakça


Muhammedova, Z. B. (1982). Azadı Dövletmemmet, Saylanan Eserler. Aşkabat: Ilım Neşriyat.

Godarov, R. (2012). Dövletmemmet Azadı Eserler Yıgındısı. Bursa : Uludağ Üniversitesi Basımevi.

Sağlam, Soner (2011). Azadı (Hayatı,Edebi Şahsiyeti, Eserleri). Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.



Atıf Bilgileri


sağlam, soner. "BEŞ NAMAZ". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bes-namaz. [Erişim Tarihi: 17 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 VAGZ-I AZAD AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
2 BEHİŞTNAMA Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
3 HEKAYAT (AZADI) AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
4 DÎVÂN (ARŞÎ) Arşî, Hoca Cahân (Yakup) Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
5 DÎVÂN (GAYIBI) Gayıbı, Mahmut Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
6 KÜLLİYÂT-I MESNEVÎ-Yİ HARÂBÂTΠ Harâbâtî, Muhemmed Binni Abdulla Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
7 MANTIKU'T-TAYR (HOTENÎ) Hotenî, İbrahim Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
8 TEZKİRE-İ ARSLANHAN Kâsımî Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
9 DÎVÂN (MEHZÛN) Mehzûn, İsmail Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
10 DÎVÂN (Mücrim) Mücrim / Âbid / Mücrim Çelebi / Mücrim Âbid Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
11 HASB-İ HÂL (MÜCRİM) Mücrim / Âbid / Mücrim Âbid, Mücrim Çelebi Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
12 DÎVÂN (NEVBETÎ) Nevbetî, Ömer Karim Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
13 LEYLİ-MECNUN (ANDALIP) Nurmuhammed Andalıp Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle