- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mustafa Vâzıh - Madde Yazarı: Dr. Necmiye Özbek Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:1241/1825-1826
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Sergüzeştname
- Yayın Tarihi:21/03/2022
BELÂ-YI VÂZIH SAFÂYI LAYIH
sergüzeştnameMustafa Vâzıh (d. 1177/1763 - ö. 1247/1831?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
18. yüzyıl şairlerinden Mustafa Vâzıh Efendi'ye ait eser. Eserin ismi Belâbilü'r-Râsiye fî Riyâz-ı Mesâil-i Amâsiye'nin sonunda Belâ-yı Vâzıh Safâ-yı Lâyıh olarak kaydedilmiştir (Topal 2015: 21). Kütüphane kayıtlarında Sergüzeşt-nâme-i Vâzıh adıyla kaydedilmiştir. Eser remel bahrinin "Fe 'i lâ tün Fe 'i lâ tün Fe 'i lün" kalıbıyla yazılmıştır. Eser, içinde barındırdığı farklı nazım şekilleriyle birlikte vezinde de değişiklikler görülmektedir.
Eser, mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. Şair eserine bir tahmid beytiyle başlamış fakat mesnevi nazım şeklinin genel tertibine uymamıştır. Mesnevide sırasıyla şu nazım şekillerine yer verilmiştir: Ahmet Paşa'ya nazire şeklinde yazılmış beş beyitlik Arapça bir müstezad (228-232), Arapça bir kıt'a (293-294), bir beyit, Türkçe bir gazel (304-309), Arapça bir kıt'a (331-337), Türkçe bir kıt'a (494-496); Türkçe bir gazel (510-517), Türkçe musammat bir gazel (523-534), Türkçe kıt'a (663-664) (Topal 2015: 21).
Eser genel olarak Türkçe yazılmış olmasına rağmen içinde Arapça yazılmış manzum parçalar da bulunmaktadır.
Belâ-yı Vâzıh Safâ-yı Lâyıh, Mustafa Vâzıh Efendi'nin 1234 /1818-1819'dan 1235/1819-1820 senesine kadar yaklaşık beş yıl süren Limni'ye sürgününü ve buradan Tokat'a tahvil edilişini bu esnada Sivas'ta geçirdiği günleri ve affedildikten sonra duyduğu memnuniyeti konu edinmektedir.
"Hamd-i bî-hadd Hakîm Allaha " mesnevisine şükürle başlamış ve Kur'an kıssaları olarak anlatılan peygamberlerin hayatlarına, çektiği sıkıntılara telmihlerde bulunarak eserine devam etmiştir. Peygamber kıssalarının ardından "Hikmet" başlığı altında okuyucularına dünyada çile çekmenin bir hikmeti bulunduğunu anlatmaya çalışmıştır. Bir müddet kaldığı Amasya şehrini belalardan uzak bir şehir olarak tanımladığı belayı hicvettiği bölümü "Temmet-i Tevbîh be-belâ" başlığıyla nihayete erdirmiştir. "Beyânu'l Ahvâl der-İcmâl" başlığıyla başladığı bölümde Amasya'da halkı sultana karşı ayaklandırmaya çalışan iki fitne kişiden bahseder. "Belâ-yı Nâzil be- Vâzıh-ı Bî-Dil" bölümünde başından geçen sürgün macerasını hikâye etmiştir. Son bölüm olan "İbtidâ-yı Safâ-yı Lâyıh'un-Naîm" bölümü eserin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu bölümde Mustafa Vazıh Efendi sürgünde çektiği sıkıntıları, affedilişini ve tekrar Amasya'ya dönüşünü, safaya kavuşmasını anlatmıştır.
Eser kitap olarak yayımlanmıştır (Topal 2015).
Şairin biyografisi için bk. “Mustafa Vâzıh". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustafa-vazih
Eserden Örnekler
Temmet-i Tevbîh be Belâ
Siyyemâ şehr-i Amasyaya sen
Neler itdin neler itdin diyemen
Bu cihân halk olalı heşt ü hezâr
Sen o şehr üzre olusın ber-kâr
Hamdülillâh ki harâb idemedin
Mâşe'allâh ki türâb idemedin
Lîk bu demde dididin oldı
O merâmın da yirini buldı
Kavm-i cân itdi o şehr-i 'umrân
Olmagıççün 'ulemâsı iskân
Ba'de-zâ a'yün-ı inâniden
Gidicek 'âlem-i cismâniden (Topal 2015: 27)
Sûret-i Hâl-i Ahâlî
Koyma yâ Hazret-i Kahhâr Hudâ
Adlarını anan âdemleri tâ
Cinn ü şeytân u ebâlis gibi
Gideler dûzaha dek pîs gibi
Anları eyle muhallid fi'n-nâr
Çıkmaya dûzah içinden deyyâr
Vefk-i târihi olup 'âlimler
Pekçe gadr itdi sana zâlimler
Gerçi dir Muhyî-i dîn 'Arabî
Bak Füsûsa a cânım Efendi
Kesret-i müddet ihrâk-ı cahîm
Eylemez ehlini ta'zîb ü elîm (Topal 2015: 34)
Kaynakça
Topal, Ahmet (2015). Mustafa Vâzıh Efendi. Belâ-yı Vâzıh Safâ-yı Lâyıh (Sergüzeştnâme). Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
2 | ŞERH-ÜL EZAN-DELLÂLÜ’L-CENÂN | Mustafa Vâzıh | Diğer Çağla YILMAZ |
Görüntüle | ||
3 | TUTİ-İ VAZIH | Mustafa Vâzıh | Diğer Çağla YILMAZ |
Görüntüle | ||
4 | TERCÜME-İ KADI HEMEDAN | Mustafa Vâzıh | Diğer Çağla YILMAZ |
Görüntüle | ||
5 | GÜLDESTE-İ GÜLÜSTAN | Mustafa Vâzıh | Diğer Çağla YILMAZ |
Görüntüle | ||
6 | MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
7 | NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
8 | KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı |
Görüntüle | ||
9 | MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
10 | RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
11 | SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
12 | ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
13 | TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (SERMEST) | Abdullah Sermest, Kilisli | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
15 | ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN | Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle |