BELÂ-YI VÂZIH SAFÂYI LAYIH
sergüzeştname
Mustafa Vâzıh (d. 1177/1763 - ö. 1247/1831?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18. yüzyıl şairlerinden Mustafa Vâzıh Efendi'ye ait eser. Eserin ismi Belâbilü'r-Râsiye fî Riyâz-ı Mesâil-i Amâsiye'nin sonunda Belâ-yı Vâzıh Safâ-yı Lâyıh olarak kaydedilmiştir (Topal 2015: 21). Kütüphane kayıtlarında Sergüzeşt-nâme-i Vâzıh adıyla kaydedilmiştir. Eser remel bahrinin "Fe 'i lâ tün Fe 'i lâ tün Fe 'i lün" kalıbıyla yazılmıştır. Eser, içinde barındırdığı farklı nazım şekilleriyle birlikte vezinde de değişiklikler görülmektedir. 

Eser, mesnevi nazım biçimiyle yazılmıştır. Şair eserine bir tahmid beytiyle başlamış fakat mesnevi nazım şeklinin genel tertibine uymamıştır. Mesnevide sırasıyla şu nazım şekillerine yer verilmiştir: Ahmet Paşa'ya nazire şeklinde yazılmış beş beyitlik  Arapça bir müstezad (228-232), Arapça bir kıt'a (293-294), bir beyit, Türkçe bir gazel (304-309), Arapça bir kıt'a (331-337), Türkçe bir kıt'a (494-496); Türkçe bir gazel (510-517), Türkçe musammat bir gazel (523-534), Türkçe kıt'a (663-664) (Topal 2015: 21).

Eser genel olarak Türkçe yazılmış olmasına rağmen içinde Arapça yazılmış manzum parçalar da bulunmaktadır. 

Belâ-yı Vâzıh Safâ-yı Lâyıh, Mustafa Vâzıh Efendi'nin  1234 /1818-1819'dan 1235/1819-1820 senesine kadar yaklaşık beş yıl süren Limni'ye sürgününü ve buradan Tokat'a tahvil edilişini bu esnada Sivas'ta geçirdiği günleri ve affedildikten sonra duyduğu memnuniyeti konu edinmektedir.

"Hamd-i bî-hadd Hakîm Allaha " mesnevisine şükürle başlamış ve Kur'an kıssaları olarak anlatılan peygamberlerin hayatlarına, çektiği sıkıntılara telmihlerde bulunarak eserine devam etmiştir. Peygamber kıssalarının ardından "Hikmet" başlığı altında okuyucularına dünyada çile çekmenin bir hikmeti bulunduğunu anlatmaya çalışmıştır. Bir müddet kaldığı Amasya şehrini belalardan uzak bir şehir olarak tanımladığı belayı hicvettiği bölümü "Temmet-i Tevbîh be-belâ" başlığıyla nihayete erdirmiştir. "Beyânu'l Ahvâl der-İcmâl" başlığıyla başladığı bölümde Amasya'da halkı sultana karşı ayaklandırmaya çalışan iki fitne kişiden bahseder. "Belâ-yı Nâzil be- Vâzıh-ı Bî-Dil" bölümünde başından geçen sürgün macerasını hikâye etmiştir. Son bölüm olan "İbtidâ-yı Safâ-yı Lâyıh'un-Naîm" bölümü eserin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Bu bölümde Mustafa Vazıh Efendi sürgünde çektiği sıkıntıları, affedilişini ve tekrar Amasya'ya dönüşünü, safaya kavuşmasını anlatmıştır. 

Eser kitap olarak yayımlanmıştır (Topal 2015).

Şairin biyografisi için bk. “Mustafa Vâzıh". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustafa-vazih

Eserden Örnekler


Temmet-i Tevbîh be Belâ

Siyyemâ şehr-i Amasyaya sen

Neler itdin neler itdin diyemen


Bu cihân halk olalı heşt ü hezâr

Sen o şehr üzre olusın ber-kâr


Hamdülillâh ki harâb idemedin

Mâşe'allâh ki türâb idemedin


Lîk bu demde dididin oldı

O merâmın da yirini buldı


Kavm-i cân itdi o şehr-i 'umrân

Olmagıççün 'ulemâsı iskân


Ba'de-zâ a'yün-ı inâniden

Gidicek 'âlem-i cismâniden (Topal 2015: 27)


Sûret-i Hâl-i Ahâlî

Koyma yâ Hazret-i Kahhâr Hudâ

Adlarını anan âdemleri tâ


Cinn ü şeytân u ebâlis gibi

Gideler dûzaha dek pîs gibi


Anları eyle muhallid fi'n-nâr

Çıkmaya dûzah içinden deyyâr


Vefk-i târihi olup 'âlimler

Pekçe gadr itdi sana zâlimler


Gerçi dir Muhyî-i dîn 'Arabî

Bak Füsûsa a cânım Efendi


Kesret-i müddet ihrâk-ı cahîm

Eylemez ehlini ta'zîb ü elîm (Topal 2015: 34)



Kaynakça


Topal, Ahmet (2015). Mustafa Vâzıh Efendi. Belâ-yı Vâzıh Safâ-yı Lâyıh (Sergüzeştnâme). Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları

Atıf Bilgileri


Özbek Arslan, Necmiye. "BELÂ-YI VÂZIH SAFÂYI LAYIH". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bela-yi-vazih-safayi-layih. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
2 ŞERH-ÜL EZAN-DELLÂLÜ’L-CENÂN Mustafa Vâzıh Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
3 TUTİ-İ VAZIH Mustafa Vâzıh Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
4 TERCÜME-İ KADI HEMEDAN Mustafa Vâzıh Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
5 GÜLDESTE-İ GÜLÜSTAN Mustafa Vâzıh Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
6 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
7 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
8 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
9 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
10 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
11 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
12 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
13 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
14 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
15 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle