BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE)
mesnevi
Fasîh, Ahmed Dede (d. ? - ö. 1111/1699-1700)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fasîh Ahmed Dede’nin tahkiyevî üslupta yazdığı didaktik mesnevisi. Behişt-âbâd çerçeve hikâye tekniği ile kaleme alınmış bir nasihat-nâmedir. Eserde iç içe geçmiş birtakım hikâyeler bulunmaktadır. Şairin rubai nazım şekline olan ilgisinin bir tezahürü olarak eserde muhtelif başlıklar arasında konu ile alakalı rubailer mevcuttur. Eser "mef‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün" vezni ile kaleme alınmış olup 1230 beyittir (Sevindik 2010: 39).

Behişt-âbâd’ın ana hikâyesi Şâh Ferruh ile şehzadesi üzerine kuruludur. Bu şehzadeye tayin edilen hocanın talebesi ile sohbetleri eserdeki çeşitli hikâyelerin çıkış noktasıdır. Şehzade, hocasına “dostluk ve vefa” hakkında soru sorar. Bunun akabinde birbiri ile irtibatlı hikâyeler anlatılır. Ancak bu hikâyeler içinde Behişt-âbâd’ın önemli bir kısmını oluşturan hikâye; Acem Şâhı Şâpûr ve vezirinin Rum ülkesindeki macerasıdır. Güvenilir bir arkadaşın ne kadar kıymetli olduğunu vurgulayan hikâye, şehzadeye bir ders olarak telkin edilir. Eserdeki bazı hikâyeler alegorik bir üsluba sahiptir.

Behişt-âbâd; Fasîh Ahmed Dede’ye ait eserler arasında zikredilse de (Bursalı Mehmet Tahir 2016: 789) uzun bir dönem kütüphanelerde herhangi bir nüshası tespit edilememişti (Çıpan 1991: 66). Ancak Hakan Sevindik tarafından İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Şevket Rado yazmaları dahilinde 00097 numarada kayıtlı bir nüshası bulunmuş ve ilim alemine tanıtılmıştır (Sevindik 2010). Ayrıca Hakan Sevindik tarafından eser üzerine bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Sevindik 2011).

Şairin biyografisi için bk. “Fasîh, Ahmed Fasîh Dede” . Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede

Eserden Örnekler


Kayserün A‘yân-ı Vilâyet ve Erkân-ı Devlete Tertîb-i Ziyâfet İtmesidür

Bir gün nüdemâsına ser-â-ser

Tertîb-i ziyâfet-ile Kayser


Her birine virdi kadr u rif‘at

Bir kasr-ı bülende kıldı da‘vet


Ser-çeşme-i cümlegân-ı tersâ

Âb-ı ruh-ı millet-i nasârâ


Hâsân-ı mukarrebân-ı Kayser

Mîrân-ı sütûdegân-ı Kayser


Çün nağme-i erganûn u çün ûd

Hep oldılar ol makâma mevcûd


Ol dem ki sadâ-yı ke’s-i hânı

Pür eyledi tâs-ı âsumânı


Şâpûr dahi güşâde-hâtır

Kasd itdi kim ola anda hâzır


Tâ kim ola ol hıdîv-i ârif

Tertîb-i velîmesine vâkıf


Ya‘nî ki ide o şâh-ı kâmil

Her nakşdan ıttılâ‘ hâsıl


Rubâ‘iyye

Tahrîk-i hevâ-y-ile gel ey serv-i çemen

Her cânibe meyl eyleme hem-çün sûsen

Sâbit-kadem ol bâğda gülbün-âsâ

Bülbül gibi ko nâleyi gülşen gülşen (İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi ŞR 00097. vr.  21b-22a).

Kaynakça


Bursalı Mehmet Tahir (2016). Osmanlı Müellifleri. C. II. (hzl. M. A. Yekta Saraç). Ankara: TÜBA Yay.

Çıpan, Mustafa (1991). Fasîh Ahmed Dede Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Fasîh Ahmed Dede (1698). Behişt-âbâd. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi, Şevket Rado Yazmaları 00097.

Sevindik, Hakan (2010). “Fasîh Ahmed Dede’nin Behişt-âbâd Mesnevisi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (23): 37-46.

Sevindik, Hakan (2011). Fasîh Ahmed Dede’nin Behişt-âbâd Adlı Mesnevisi (İnceleme-Metin-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Odunkıran, Fatih. "BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/behist-abad-fasih-ahmed-dede. [Erişim Tarihi: 23 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
2 FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
3 MÜNÂZARA-İ GÜL Ü MÜL (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
4 MÜNÂZARA--İ RÛZ U ŞEB (FASîH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Doç. Dr. Songül Yağcıoğlu
Görüntüle
5 TENBÂKÛ-NÂME (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
6 KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
7 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
8 MAHMÛD U AYAS (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
9 MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ ENBİYÂ (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Prof. Dr. Ahmet İÇLİ
Görüntüle
11 DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu
Görüntüle
12 GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
13 DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
14 DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) Behcetî Hüseyin Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
15 DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle
16 DÎVÂN (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
17 DÎVÂN (KÂ'İMÎ) Kâ'imî, Hasan Efendi Araş. Gör. Elma Dervisbegovic
Görüntüle
18 TUHFE-İ NÂTIK (NÂTIK/NÂTIKÎ, CELÎLî-ZÂDE) Nâtık/Nâtıkî, Edirneli Celilî-zâde ismail Aksoyak
Görüntüle
19 DÎVÂN (NAZMÎ, ŞEYH MEHMED) Nazmî, Şeyh Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu
Görüntüle
20 MEV'İZA-İ MÜCÂHEDE (NAZMÎ, ŞEYH MEHMED) Nazmî, Şeyh Mehmed Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu
Görüntüle