- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fasîh, Ahmed Dede - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
- Eser Yazılış Tarihi:1110/1698
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:30/10/2022
BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE)
mesneviFasîh, Ahmed Dede (d. ? - ö. 1111/1699-1700)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fasîh Ahmed Dede’nin tahkiyevî üslupta yazdığı didaktik mesnevisi. Behişt-âbâd çerçeve hikâye tekniği ile kaleme alınmış bir nasihat-nâmedir. Eserde iç içe geçmiş birtakım hikâyeler bulunmaktadır. Şairin rubai nazım şekline olan ilgisinin bir tezahürü olarak eserde muhtelif başlıklar arasında konu ile alakalı rubailer mevcuttur. Eser "mef‘ûlü mefâ‘ilün fe‘ûlün" vezni ile kaleme alınmış olup 1230 beyittir (Sevindik 2010: 39).
Behişt-âbâd’ın ana hikâyesi Şâh Ferruh ile şehzadesi üzerine kuruludur. Bu şehzadeye tayin edilen hocanın talebesi ile sohbetleri eserdeki çeşitli hikâyelerin çıkış noktasıdır. Şehzade, hocasına “dostluk ve vefa” hakkında soru sorar. Bunun akabinde birbiri ile irtibatlı hikâyeler anlatılır. Ancak bu hikâyeler içinde Behişt-âbâd’ın önemli bir kısmını oluşturan hikâye; Acem Şâhı Şâpûr ve vezirinin Rum ülkesindeki macerasıdır. Güvenilir bir arkadaşın ne kadar kıymetli olduğunu vurgulayan hikâye, şehzadeye bir ders olarak telkin edilir. Eserdeki bazı hikâyeler alegorik bir üsluba sahiptir.
Behişt-âbâd; Fasîh Ahmed Dede’ye ait eserler arasında zikredilse de (Bursalı Mehmet Tahir 2016: 789) uzun bir dönem kütüphanelerde herhangi bir nüshası tespit edilememişti (Çıpan 1991: 66). Ancak Hakan Sevindik tarafından İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi Şevket Rado yazmaları dahilinde 00097 numarada kayıtlı bir nüshası bulunmuş ve ilim alemine tanıtılmıştır (Sevindik 2010). Ayrıca Hakan Sevindik tarafından eser üzerine bir yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Sevindik 2011).
Şairin biyografisi için bk. “Fasîh, Ahmed Fasîh Dede” . Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede
Eserden Örnekler
Kayserün A‘yân-ı Vilâyet ve Erkân-ı Devlete Tertîb-i Ziyâfet İtmesidür
Bir gün nüdemâsına ser-â-ser
Tertîb-i ziyâfet-ile Kayser
Her birine virdi kadr u rif‘at
Bir kasr-ı bülende kıldı da‘vet
Ser-çeşme-i cümlegân-ı tersâ
Âb-ı ruh-ı millet-i nasârâ
Hâsân-ı mukarrebân-ı Kayser
Mîrân-ı sütûdegân-ı Kayser
Çün nağme-i erganûn u çün ûd
Hep oldılar ol makâma mevcûd
Ol dem ki sadâ-yı ke’s-i hânı
Pür eyledi tâs-ı âsumânı
Şâpûr dahi güşâde-hâtır
Kasd itdi kim ola anda hâzır
Tâ kim ola ol hıdîv-i ârif
Tertîb-i velîmesine vâkıf
Ya‘nî ki ide o şâh-ı kâmil
Her nakşdan ıttılâ‘ hâsıl
Rubâ‘iyye
Tahrîk-i hevâ-y-ile gel ey serv-i çemen
Her cânibe meyl eyleme hem-çün sûsen
Sâbit-kadem ol bâğda gülbün-âsâ
Bülbül gibi ko nâleyi gülşen gülşen (İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi ŞR 00097. vr. 21b-22a).
Kaynakça
Bursalı Mehmet Tahir (2016). Osmanlı Müellifleri. C. II. (hzl. M. A. Yekta Saraç). Ankara: TÜBA Yay.
Çıpan, Mustafa (1991). Fasîh Ahmed Dede Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkitli Metni. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Fasîh Ahmed Dede (1698). Behişt-âbâd. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Kütüphanesi, Şevket Rado Yazmaları 00097.
Sevindik, Hakan (2010). “Fasîh Ahmed Dede’nin Behişt-âbâd Mesnevisi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (23): 37-46.
Sevindik, Hakan (2011). Fasîh Ahmed Dede’nin Behişt-âbâd Adlı Mesnevisi (İnceleme-Metin-Dizin). Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
2 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
3 | MÜNÂZARA-İ GÜL Ü MÜL (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
4 | MÜNÂZARA--İ RÛZ U ŞEB (FASîH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Doç. Dr. Songül Yağcıoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TENBÂKÛ-NÂME (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
6 | KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
7 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
8 | MAHMÛD U AYAS (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ ENBİYÂ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
12 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (HİMMET/ABDÎ, BOLULU ŞEYH HİMMET EFENDİ) | Himmet/Abdî, Bolulu Şeyh Himmet Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (KÂ'İMÎ) | Kâ'imî, Hasan Efendi | Araş. Gör. Elma Dervisbegovic |
Görüntüle | ||
18 | TUHFE-İ NÂTIK (NÂTIK/NÂTIKÎ, CELÎLî-ZÂDE) | Nâtık/Nâtıkî, Edirneli Celilî-zâde | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (NAZMÎ, ŞEYH MEHMED) | Nazmî, Şeyh Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu |
Görüntüle | ||
20 | MEV'İZA-İ MÜCÂHEDE (NAZMÎ, ŞEYH MEHMED) | Nazmî, Şeyh Mehmed | Dr. Öğr. Üyesi Leyla Alptekin Sarıoğlu |
Görüntüle |