BEDÎ'A (ÂKİF)
hikâye külliyatı
Âkif, Iydî-zâde Mustafa Âkif Efendi (d. ? - ö. 1173/1759-60)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Kaynaklarda Iydî-zâde Mustafa Âkif Efendi’nin Makâmât-ı Harîrî tarzında kaleme aldığı belirtilen eser. Bahse konu olan Makâmât, Ebû Muhammed Kâsım bin Alî bin Muhammed el-Harîrî (ö. 516/1122)’nin 495/1102-504/1111 yılları arasında mensur olarak kaleme aldığı, makâme adı verilen ve toplumdaki aksaklıkları anlatan elli kısa hikâyeden oluşan Arap edebiyatının en meşhur hikâye külliyatlarından biridir. Makâmât, aralarında gayrimüslimlerin de bulunduğu birçok edip tarafından taklit edilmiştir. Kaynaklarda Amasya müftüsü Âkif Mustafa Efendi’nin de (Kılıç 2003) on veya otuz iki hikâyeden (makam/makame) oluşan bu tarz bir eser kaleme aldığı bilgisi yer almaktadır. Osmanlı Müellifleri’nde sanatçının “Makâmât-ı Harîrî tarzında 32 makâme üzre Bedî’a isminde bir eseri” olduğu belirtilmektedir (Bursalı Mehmed Tahir 2016: 386). Sâlim Tezkiresi’nde de eserin Makâmât-ı Harîrî’ye nazire olduğu ve on makamdan oluştuğu bilgisi yer almaktadır (İnce 2018: 312). Râmiz ise sadece “Harîrî’ye nazireleri vardır.” (Erdem 1994: 210-211) şeklinde bilgi vermektedir. Nüshası ele geçmemiş olan eserle ilgili bilinenler bunlardan ibarettir.

Birincil biyografik kaynaklarda verilen bilgilerden Bedî’a’nın bir hikâye külliyatı olduğu anlaşılmakla birlikte, günümüzde yapılan bazı çalışmalarda Mustafa Âkif Efendi’nin Dîvân’ının isminin Bedî’a olduğu belirtilmiştir (Ocak 2019: 5; Bayram 2018: 47). Ancak söz konusu Dîvân üzerine yapılmış olan yüksek lisans tezinin (Ocak 2019) sonunda yer alan eserin tıpkıbasımında Divan'ın adının Bedî’a olduğuna dair bir kayıt bulunmamaktadır.

Nasirin biyografisi için bk. “Âkif, Iydî-zâde Mustafa Âkif Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/akif-iydizade-mustafa-akif-efendi 

Kaynakça


Bayram, Sadi (2018). Merzifon-Amasya Kültür Tarihinde ‘Îdî-zâdeler-Hacıbayramoğulları. Ankara.

Bursalı Mehmet Tahir (2016). Osmanlı Müellifleri. (hzl. Y. Saraç). İstanbul: TÜBA Yay.

Erdem, Sadık (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay.

İnce, Adnan (2018). Mîrzâ-zâde Mehmed Sâlim Efendi, Tezkiretü’ş-Şuarâ. Ankara: KTB Yay. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-203805/mirza-zade-mehmed-salim-tezkiretu39s-su39ara.html [Erişim tarihi: 30.08.2022] 

Kılıç, Hulusi (2003). “el-Makāmât”. İslâm Ansiklopedisi. C. XXVII. Ankara: TDV Yay. 414-415.

Ocak, Funda (2019). Amasyalı Âkif Divanı (İnceleme-Metin-Tıpkıbasım).Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


ATİK GÜRBÜZ, İncinur. "BEDÎ'A (ÂKİF)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bedi-a-akif. [Erişim Tarihi: 30 Eylül 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ÂKİF) Âkif, Iydî-zâde Mustafa Âkif Efendi Öğretmen ÖZCAN TUNÇADAM
Görüntüle
2 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
3 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
4 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
5 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
6 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
7 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
8 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
9 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
10 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
11 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle