- Yazar Biyografisi (TEİS)
Bilinmiyor - Madde Yazarı: Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı
- Eser Yazılış Tarihi:1010 /1602
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tezkire
- Yayın Tarihi:06/06/2022
BAKİYYE-İ TEZKİRETÜ'Ş-ŞU'ARÂ-İ MECMA'ÜL-HAVÂS
tezkireBilinmiyor
ISBN: 978-9944-237-87-1
Sâdıkî-i Kitâbdâr’a ait Mecmâ’ü’l-Havâs adlı tezkirenin altıncı mecma’sının sonlarında 138 Osmanlı şairinin kısa biyografileri ile şiirlerinden örneklerin verildiği şairler tezkiresi.
Hurûf-ı hecâ sistemiyle tertip edilen tezkirede şair biyografileri ile ilgili verilen bilgiler Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’âr adlı tezkiresinde olduğu gibi kısadır. Tebriz Milli Kütüphanesi nüshasında şair sayısı 138 iken Şehit Ali Mutaharri Kütüphanesi nüshasında bu sayı 132’dir. Çoğu şairin mensup olduğu şehir ve mesleği hakkında bilgi verilmesi tezkirenin en belirgin özelliğidir.
Osmanlı şairlerinden bahseden bu kısa tezkire Mecmâ’ü’l-Havâs'ın sadece Tebriz Milli Kütüphanesi ve Şehit Ali Mutaharri Kütüphanesi’nde (Tahran) bulunan yazmalarda mevcuttur. Özellikle yurtiçi kütüphanelerinde bulunan veya Türkiye’den yurtdışı kütüphanelerine götürülmüş tezkire yazmalarının hiç birisinde bu biyografilere rastlanmaz. Osmanlı şairlerine ait bu bilgilerin sadece İran’da kaleme alınan iki yazma da bulunması, Sâdıkî’nin kendi tezkiresinde biyografilerini yazdığı bazı Osmanlı şairlerinin biyografilerinin burada tekrar edilmesi eserin Sâdıkî tarafından yazılmadığını ortaya koymaktadır. Ayrıca tezkiredeki bazı şairlerin hayat ve faaliyetleri Sâdık Bey’in ölümünden sonraki döneme denk geldiği için eserin Sadık Bey’e ait olması da imkânsızdır (Musali 2015).
Tezkirenin ilk nüshası Tebriz Milli Kütüphanesi’nde 1010/1602 istinsah tarihli ve 3616 numaralı Külliyât-ı Sâdıkî, ikinci nüshası ise Şehit Ali Mutaharri Kütüphanesi’nde 1030/1620 istinsah tarihli ve 2729 numaralı Mecâlisü’n-Nefâ’is adlı eserlerin içerisinde bulunmaktadır.
Eser üzerine Karhan (2018) tarafından bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır.
Eserden Örnekler
Zâtî:
Balıkesirlidür. Mütevelli olmışdur. Bu ebyât anlarundur.
Ebyât:
Durmaz ağlar kayda bir şîrîn-dehen görse müdâm
Yaşlu olduğınca oldı merdüm-i çeşmüm bebek
Kudret eliyle sâhib-i hammâm nüh-kıbâb
Sâbûn-ı subhla düzüp uçurdı bir habâb
Murg-ı zerrîn-per zümürrüd âşiyân lü’lü gıdâ
Bâl açup uçmak diler hersubh kûyundan yana
Şevk-ı rûh-ı yâr ile seher düşdi bu mısra’
Toğınca güneş döndi tamâm oldı bu matla’ (Karhan 2018: 38-39)
Behiştî:
Çorludandır. Vâ’iz ü nâsihdür. Şi’r hem söyler. Bu ebyât anlarundur.
Ebyât:
Sarardup şîre döndürdün yine ben zerd sîmâyı
Rakîb-i gâvı göstersen bana görsen temâşâyı
Velehu:
Bezme gel bu gece iy ‘âlem-i hüsnün mâhı
Yohsa yerden göge dek incinürin va’llâhi
Velehu:
Seg-i kuyiyledür benün cengüm
Bilmezem taşalrun niye fırlar
Velehu:
Tene dü-tâ diyü meclîsde sürûd itsen sen
Başlar ey rûh-ı revân ditremege dir dir ten (Karhan 2018: 26-27)
Kaynakça
Bağırov, Ekrem (2008). Sadık Bey Avşar, Mecmaul-Xavas. Bakü: Elm Yay.
Karhan, A. Rauf (2018). Sâdıkî’nin Osmanlı Şairler Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Arel Üniversitesi.
Kuşoğlu, Oğuzhan (2016). Sâdıkî-i Kitâbdâr’ın Mecma‘ü’l-Havâs Adlı Eseri (İnceleme-Metin-Dizin). İstanbul: Sone Yay.
Musalı, Vüsale (2015). “Türk Tezkireciliğinin Araştırılmamış Bir Sayfası”. Bilig 72: 73-92.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MECMÂ'Ü'L-HAVÂS (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Oğuzhan Kuşoğlu |
Görüntüle | ||
2 | KASÂYİD Ü GAZELİYYÂT-I TÜRKÎ (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
3 | MÜNŞE’ÂT-I TÜRKÎ VÜ FÂRİSÎ (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı |
Görüntüle | ||
4 | ZÜBDETÜ'L-KELÂM (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
5 | GAZELİYYÂT (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
6 | KITA’ÂT Ü EŞ’ÂR-I MÜTEFERRİKA (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
7 | RUBÂ’İYYÂT (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
8 | NESÂYİH Ü HİKÂYÂT-I MANZÛM (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
9 | MU'AMMEYÂT-I BE-NÂM-I ŞU'ARÂ (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Araş. Gör. Songül Akboğa |
Görüntüle | ||
10 | MESNEVÎ-İ FETİH-NÂME /ABBAS-NÂME/ CENG-NÂME/ ŞEH-NÂME-İ SÂDIKÎ (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLEÎ DER-BÂB-I EŞ'ÂR-I FEYZÎ/ RİSÂLE-İ SEHVÜ'L-LİSÂN DER-BÂB-I EŞ'ÂR-I FEYZÎ (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
12 | KANÛNÜ'S-SUVER (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE-İ HAZİYYÂT (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
14 | MERSİYE TERKİB-İ BEND (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
15 | TERKÎB-BEND BE-TERTÎB-İ HURÛF (SÂDIKÎ) | Sâdıkî-i Kitâbdâr | Doç. Dr. Emrullah Yakut |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
17 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
18 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
20 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
21 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
22 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
23 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
24 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
25 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |