BAKİYYE-İ TEZKİRETÜ'Ş-ŞU'ARÂ-İ MECMA'ÜL-HAVÂS
tezkire
Bilinmiyor

ISBN: 978-9944-237-87-1


Sâdıkî-i Kitâbdâr’a ait Mecmâ’ü’l-Havâs adlı tezkirenin altıncı mecma’sının sonlarında 138 Osmanlı şairinin kısa biyografileri ile şiirlerinden örneklerin verildiği şairler tezkiresi.

Hurûf-ı hecâ sistemiyle tertip edilen tezkirede şair biyografileri ile ilgili verilen bilgiler Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’âr adlı tezkiresinde olduğu gibi kısadır. Tebriz Milli Kütüphanesi nüshasında şair sayısı 138 iken Şehit Ali Mutaharri Kütüphanesi nüshasında bu sayı 132’dir. Çoğu şairin mensup olduğu şehir ve mesleği hakkında bilgi verilmesi tezkirenin en belirgin özelliğidir.

Osmanlı şairlerinden bahseden bu kısa tezkire Mecmâ’ü’l-Havâs'ın sadece Tebriz Milli Kütüphanesi ve Şehit Ali Mutaharri Kütüphanesi’nde (Tahran) bulunan yazmalarda mevcuttur. Özellikle yurtiçi kütüphanelerinde bulunan veya Türkiye’den yurtdışı kütüphanelerine götürülmüş tezkire yazmalarının hiç birisinde bu biyografilere rastlanmaz. Osmanlı şairlerine ait bu bilgilerin sadece İran’da kaleme alınan iki yazma da bulunması, Sâdıkî’nin kendi tezkiresinde biyografilerini yazdığı bazı Osmanlı şairlerinin biyografilerinin burada tekrar edilmesi eserin Sâdıkî tarafından yazılmadığını ortaya koymaktadır. Ayrıca tezkiredeki bazı şairlerin hayat ve faaliyetleri Sâdık Bey’in ölümünden sonraki döneme denk geldiği için eserin Sadık Bey’e ait olması da imkânsızdır (Musali 2015).

Tezkirenin ilk nüshası Tebriz Milli Kütüphanesi’nde 1010/1602 istinsah tarihli ve 3616 numaralı Külliyât-ı Sâdıkî, ikinci nüshası ise Şehit Ali Mutaharri Kütüphanesi’nde 1030/1620 istinsah tarihli ve 2729 numaralı Mecâlisü’n-Nefâ’is adlı eserlerin içerisinde bulunmaktadır.

Eser üzerine Karhan (2018) tarafından bir yüksek lisans çalışması yapılmıştır. 

Eserden Örnekler


Zâtî:

Balıkesirlidür. Mütevelli olmışdur. Bu ebyât anlarundur.

Ebyât:

Durmaz ağlar kayda bir şîrîn-dehen görse müdâm

Yaşlu olduğınca oldı merdüm-i çeşmüm bebek


Kudret eliyle sâhib-i hammâm nüh-kıbâb

Sâbûn-ı subhla düzüp uçurdı bir habâb


Murg-ı zerrîn-per zümürrüd âşiyân lü’lü gıdâ

Bâl açup uçmak diler hersubh kûyundan yana


Şevk-ı rûh-ı yâr ile seher düşdi bu mısra’

Toğınca güneş döndi tamâm oldı bu matla’ (Karhan 2018: 38-39)


Behiştî:

Çorludandır. Vâ’iz ü nâsihdür. Şi’r hem söyler. Bu ebyât anlarundur.

Ebyât:

Sarardup şîre döndürdün yine ben zerd sîmâyı

Rakîb-i gâvı göstersen bana görsen temâşâyı


Velehu:

Bezme gel bu gece iy ‘âlem-i hüsnün mâhı

Yohsa yerden göge dek incinürin va’llâhi


Velehu:

Seg-i kuyiyledür benün cengüm

Bilmezem taşalrun niye fırlar


Velehu:

Tene dü-tâ diyü meclîsde sürûd itsen sen

Başlar ey rûh-ı revân ditremege dir dir ten (Karhan 2018: 26-27)

Kaynakça


Bağırov, Ekrem (2008). Sadık Bey Avşar, Mecmaul-Xavas. Bakü: Elm Yay.

Karhan, A. Rauf (2018). Sâdıkî’nin Osmanlı Şairler Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Arel Üniversitesi.

Kuşoğlu, Oğuzhan (2016). Sâdıkî-i Kitâbdâr’ın Mecma‘ü’l-Havâs Adlı Eseri (İnceleme-Metin-Dizin). İstanbul: Sone Yay.

Musalı, Vüsale (2015). “Türk Tezkireciliğinin Araştırılmamış Bir Sayfası”. Bilig 72: 73-92.

Atıf Bilgileri


Çınarcı, Mehmet Nuri. "BAKİYYE-İ TEZKİRETÜ'Ş-ŞU'ARÂ-İ MECMA'ÜL-HAVÂS". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bakiyye-i-tezkiretu-s-su-ara-i-mecma-ul-havas. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MECMÂ'Ü'L-HAVÂS (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) Sâdıkî-i Kitâbdâr Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Oğuzhan Kuşoğlu
Görüntüle
2 KASÂYİD Ü GAZELİYYÂT-I TÜRKÎ (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
3 MÜNŞE’ÂT-I TÜRKÎ VÜ FÂRİSÎ (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Mehmet Nuri Çınarcı
Görüntüle
4 ZÜBDETÜ'L-KELÂM (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
5 GAZELİYYÂT (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
6 KITA’ÂT Ü EŞ’ÂR-I MÜTEFERRİKA (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
7 RUBÂ’İYYÂT (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
8 NESÂYİH Ü HİKÂYÂT-I MANZÛM (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
9 MU'AMMEYÂT-I BE-NÂM-I ŞU'ARÂ (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Araş. Gör. Songül Akboğa
Görüntüle
10 MESNEVÎ-İ FETİH-NÂME /ABBAS-NÂME/ CENG-NÂME/ ŞEH-NÂME-İ SÂDIKÎ (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
11 RİSÂLEÎ DER-BÂB-I EŞ'ÂR-I FEYZÎ/ RİSÂLE-İ SEHVÜ'L-LİSÂN DER-BÂB-I EŞ'ÂR-I FEYZÎ (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
12 KANÛNÜ'S-SUVER (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ HAZİYYÂT (SÂDIKÎ-İ KİTÂBDÂR) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
14 MERSİYE TERKİB-İ BEND (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
15 TERKÎB-BEND BE-TERTÎB-İ HURÛF (SÂDIKÎ) Sâdıkî-i Kitâbdâr Doç. Dr. Emrullah Yakut
Görüntüle
16 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
17 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
18 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
19 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
20 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
21 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
22 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
23 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
24 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
25 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle