BAHREYNÜ’L-AŞK (MARMARAVÎ)
Tekke Edebiyatı
Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî (d. 839/1435-1436 - ö. 910/1505)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Marmaravî'nin Allah, kainat ve insana dair eseri. Küçük hacimli Bahreynü’l-Aşk risâlesine Marmaravî, insanın diğer varlıklardan üstün oluş yönlerini anlatarak başlar. Sonra yegâne yaratıcı olan Allah’ın varlığı ile yaratılmış varlıkların/mahlûkātın varlık özelliklerini karşılaştırmalı olarak açıklar. Birtakım rüyâlara ve yorumlarına da yer verir. Risâlenin sonuna doğru ise, yaratılmış varlıkların Allah’a ulaşmalarının aşk yoluyla olacağını anlatır.

Eserde Marmaravî’nin değindiği diğer konular şunlardır: el-Vâhid (Bir/Tek) olan Allah, Rûh-i Muhammedî/Nûr-i Muhammedî/Hakîkat-i Muhammediyye, rü’yet, tecellî, insan, Allah’ın sıfatları, mümkün varlık/mümkinü’l-vücûd/mevcûd ile zorunlu varlık/vâcibü’l-vücûd ilişkisi, “hasenâtü’l-ebrâr seyyiâtü’l-mukarrebîn: ebrârın iyilikleri / sevapları, mukarrebûnun kötülükleri/günahları gibidir” sözünün açıklaması, sır ili, gönül, perde/hicâb, Allah’a yaklaşmak: Takarrub, iyi ve kötü ahlâk, ârif, telkin, gönlün/kalbin âleti olan beden, geçimlik dünyevî akıl–uhrevî akıl (akl-ı maaş–akl-ı maâd), ruh ve çeşitleri, nefsin dokuz kötü huyu (sıfât-ı tis‘a). gönle gelen ilham ve hatıralar (havâtır). kâmil mürşid, şeyh ve çeşitleri, sahte şeyhler ve özellikleri.

Risâlenin 93b varağındaki bilgilere göre Marmaravî, kalpten masivâ ilgilerini atabilen insanların gönüllerinde gerçekleşen fakr-ı tâm ve gınâ hallerini iki denize benzetmektedir. “Muâmele-i bahreyn” kavramıyla da Allah sevgisiyle meydana gelen tam fakirlik ile zenginlik hallerinin birbirleriyle bağını, “iki deniz”in birbiriyle olan bağlantısına benzeterek anlatmıştır. Eser, ismini buradan almış olmalıdır.

Ülkemiz kütüphânelerinde Bahreynü’l-Aşk orijinal adıyla tek kayıtlı nüshası bulunun eserin, farklı adlarla kayıtlı toplam 8 ayrı nüshası bulunmaktadır. Eserin metni ve şerhi, müellifinin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri üzerine doktora tezi hazırlayan Ahmet Ögke (2001, 2021) tarafından yayınlanmıştır.

Müellifin biyografisi için bk. "Şemseddin Marmaravî, Ahmed, Yiğitbaşı Velî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semseddin-marmaravi-ahmed-yigitbasi 

Eserden Örnekler


Ve Hak Teâlâ, insanı cemî‘-i mahlûkāttan mükerrem ve mukarreb halk eyleyip ve sâir mahlûkātı insan için halk eylediğine hikmet budur. Ve sâir mahlûkātın illetleri taallukāt sıfâtıdır. Ya‘nî her bir sıfatın taalluku, her bir cinsin zuhûruna illettir. Meselâ, zâhirde ne kadar mahlûkāt var ise zuhûru mümkindir. Ammâ zâhirde olan cümle mahlûkāt, bâtında olan cümle mahlûkātın misâlleridir. Ammâ bâtında olan mahlûkātın ba‘zıları ahlâk-ı zemîmelerdir. Bunlar, râîyi cehenneme çekicilerdir. Ve ba‘zıları ahlâk-ı hamîdelerdir. Bunlar râîyi cennete câziblerdir. Râî, bu hasenâtla ganîdir. Ve fenâları fakr verir. Onun için bunlara hasenâtü’l-ebrâr seyyiâtü’l-mukarrebîn denilir.

Eğer ahlâk-ı zemîmeler ve eğer ahlâk-ı hamîdeler ki, bâtın ilinde olurlar; cümlesi de ferd ferd sır iline kapılardır. Bu sır iline gönül de denilir ve sıfât âlemi de denilir. Ammâ bâtın iline berzah ili ve tabîat ili denilir. Ve bu kapıların cümlesine de örtüler denilir ve örtücüler ve küffâr ve kubûr ve perde de denilir. Kaçan bunlardan birçoğu fenâ bulsa, gönülde bu sûreti iktizâ eden taalluk ayân olur. Bu taalluk-ı insânî vâsıtasıyla Allah’a câzib olur. Zîrâ cennete ve cehenneme câzib olanlar sûretlerde de bu taallukun hâssası değildir. Bu takdîrce fenâsız takarrub bulmak mümteni’dir. Zîrâ kapı açılmayınca sır ilinde kanden girilir? Ve sâir kapılar ve sâir taalluk buna kıyâs oluna.

Ammâ kalb âleminde olan sûretlerin cümlesi fenâ bulsa, gönülde bunları iktizâ eden sıfâtın cümlesi fenâ bulur, râîye fakr-ı tâm hâsıl olur. Bu sırr-ı insan, nihâyet gınâya yetişir. Bu cümle iktizâ eden taallukāt ayân kalır. Ondan sonra bu taallukāt biribiriyle muâmele ederler. Bu muâmeleye, muâmele-i bahreyn denilir. Sırr-ı insâna bu muâmele ma‘lûm olur. Ve bu bahrin kenarından taşra çıkan emvâcdan fakr-ı tâmma eren râîye, evvelki gınâsından bin ziyâde envâ‘ ile kudretler atâ olunur (Marmaravî: vr. 93a-93b).

Kaynakça


Akkuş, Mehmet (1988). “Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri I-II”. İlim ve Sanat (21-22): 29-33/60-63.

Akkuş, Mehmet (2009). “15. Asrın “Yiğitbaşı Velîsi” Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri”. Manisalı Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Sempozyumu, 26 Nisan 2008, Bildiriler. Manisa: Yiğitbaşı Vakfı Yay. 9-25.

Marmaravî, Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn. Bahreynü’l-Aşk. Millet Kütüphânesi, Ali Emîrî Efendi, “Şer’iyye” Bölümü, 1335/7, vr. 93a-94b.

Ögke, Ahmet (2000). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Ögke, Ahmet (2001). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri, Görüşleri. İstanbul: İnsan Yay.

Ögke, Ahmet (2015). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Hz. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yay.

Ögke, Ahmet (2021). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Hz. ve Üç Eseri. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yay.

Uludağ, Süleyman (1989). “Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yay. 135-136.

Atıf Bilgileri


ÖGKE, AHMET. "BAHREYNÜ’L-AŞK (MARMARAVÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bahreynu-l-ask-marmaravi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMİ’U’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ TEVHÎD (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
3 MUKADDİMETÜ’S-SÂLİHA (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
4 KEŞFÜ’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
5 RAVZATÜ’L-VÂSILÎN (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
6 İRFÂNÜ’L-MA’ÂRİF (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
7 HURDE-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
8 RİSÂLETÜ’L-HÜDÂ Lİ-ULİ’L-İHTİDÂ (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
9 ATVÂR-NÂME-İ SEB’A (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
10 TABAKÂTÜ’L-EVLİYÂ (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
11 RİSÂLE-İ MAKÂLÂT-I ŞEYH MUHYİDDÎN-İ ARABÎ (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
12 AHVÂLÜ’L-EBRÂR VE’L-MUKARREBÎN (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
13 SİLSİLE-İ EHL-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
14 USÛL-İ VUSÛL-İ İLÂHİYYE (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
15 MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
16 MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
17 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
18 TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) Konevî, Sadreddin Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
19 KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Mehmet Bilal Yamak
Görüntüle
20 RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) Akşemseddin, Şemseddin Muhammed Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
21 MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi Diğer Edibe Taş
Görüntüle
22 ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba Prof. Dr. Enbiya Yıldırım
Görüntüle
23 ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî Diğer Tuğba Nurlu Ertürk
Görüntüle
24 KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) Şeyh Hâmid-i Velî Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle