- Yazar Biyografisi (TEİS)
Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî - Madde Yazarı: Prof. Dr. AHMET ÖGKE
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:29/07/2022
BAHREYNÜ’L-AŞK (MARMARAVÎ)
Tekke EdebiyatıMarmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî (d. 839/1435-1436 - ö. 910/1505)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Marmaravî'nin Allah, kainat ve insana dair eseri. Küçük hacimli Bahreynü’l-Aşk risâlesine Marmaravî, insanın diğer varlıklardan üstün oluş yönlerini anlatarak başlar. Sonra yegâne yaratıcı olan Allah’ın varlığı ile yaratılmış varlıkların/mahlûkātın varlık özelliklerini karşılaştırmalı olarak açıklar. Birtakım rüyâlara ve yorumlarına da yer verir. Risâlenin sonuna doğru ise, yaratılmış varlıkların Allah’a ulaşmalarının aşk yoluyla olacağını anlatır.
Eserde Marmaravî’nin değindiği diğer konular şunlardır: el-Vâhid (Bir/Tek) olan Allah, Rûh-i Muhammedî/Nûr-i Muhammedî/Hakîkat-i Muhammediyye, rü’yet, tecellî, insan, Allah’ın sıfatları, mümkün varlık/mümkinü’l-vücûd/mevcûd ile zorunlu varlık/vâcibü’l-vücûd ilişkisi, “hasenâtü’l-ebrâr seyyiâtü’l-mukarrebîn: ebrârın iyilikleri / sevapları, mukarrebûnun kötülükleri/günahları gibidir” sözünün açıklaması, sır ili, gönül, perde/hicâb, Allah’a yaklaşmak: Takarrub, iyi ve kötü ahlâk, ârif, telkin, gönlün/kalbin âleti olan beden, geçimlik dünyevî akıl–uhrevî akıl (akl-ı maaş–akl-ı maâd), ruh ve çeşitleri, nefsin dokuz kötü huyu (sıfât-ı tis‘a). gönle gelen ilham ve hatıralar (havâtır). kâmil mürşid, şeyh ve çeşitleri, sahte şeyhler ve özellikleri.
Risâlenin 93b varağındaki bilgilere göre Marmaravî, kalpten masivâ ilgilerini atabilen insanların gönüllerinde gerçekleşen fakr-ı tâm ve gınâ hallerini iki denize benzetmektedir. “Muâmele-i bahreyn” kavramıyla da Allah sevgisiyle meydana gelen tam fakirlik ile zenginlik hallerinin birbirleriyle bağını, “iki deniz”in birbiriyle olan bağlantısına benzeterek anlatmıştır. Eser, ismini buradan almış olmalıdır.
Ülkemiz kütüphânelerinde Bahreynü’l-Aşk orijinal adıyla tek kayıtlı nüshası bulunun eserin, farklı adlarla kayıtlı toplam 8 ayrı nüshası bulunmaktadır. Eserin metni ve şerhi, müellifinin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri üzerine doktora tezi hazırlayan Ahmet Ögke (2001, 2021) tarafından yayınlanmıştır.
Müellifin biyografisi için bk. "Şemseddin Marmaravî, Ahmed, Yiğitbaşı Velî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semseddin-marmaravi-ahmed-yigitbasi
Eserden Örnekler
Ve Hak Teâlâ, insanı cemî‘-i mahlûkāttan mükerrem ve mukarreb halk eyleyip ve sâir mahlûkātı insan için halk eylediğine hikmet budur. Ve sâir mahlûkātın illetleri taallukāt sıfâtıdır. Ya‘nî her bir sıfatın taalluku, her bir cinsin zuhûruna illettir. Meselâ, zâhirde ne kadar mahlûkāt var ise zuhûru mümkindir. Ammâ zâhirde olan cümle mahlûkāt, bâtında olan cümle mahlûkātın misâlleridir. Ammâ bâtında olan mahlûkātın ba‘zıları ahlâk-ı zemîmelerdir. Bunlar, râîyi cehenneme çekicilerdir. Ve ba‘zıları ahlâk-ı hamîdelerdir. Bunlar râîyi cennete câziblerdir. Râî, bu hasenâtla ganîdir. Ve fenâları fakr verir. Onun için bunlara hasenâtü’l-ebrâr seyyiâtü’l-mukarrebîn denilir.
Eğer ahlâk-ı zemîmeler ve eğer ahlâk-ı hamîdeler ki, bâtın ilinde olurlar; cümlesi de ferd ferd sır iline kapılardır. Bu sır iline gönül de denilir ve sıfât âlemi de denilir. Ammâ bâtın iline berzah ili ve tabîat ili denilir. Ve bu kapıların cümlesine de örtüler denilir ve örtücüler ve küffâr ve kubûr ve perde de denilir. Kaçan bunlardan birçoğu fenâ bulsa, gönülde bu sûreti iktizâ eden taalluk ayân olur. Bu taalluk-ı insânî vâsıtasıyla Allah’a câzib olur. Zîrâ cennete ve cehenneme câzib olanlar sûretlerde de bu taallukun hâssası değildir. Bu takdîrce fenâsız takarrub bulmak mümteni’dir. Zîrâ kapı açılmayınca sır ilinde kanden girilir? Ve sâir kapılar ve sâir taalluk buna kıyâs oluna.
Ammâ kalb âleminde olan sûretlerin cümlesi fenâ bulsa, gönülde bunları iktizâ eden sıfâtın cümlesi fenâ bulur, râîye fakr-ı tâm hâsıl olur. Bu sırr-ı insan, nihâyet gınâya yetişir. Bu cümle iktizâ eden taallukāt ayân kalır. Ondan sonra bu taallukāt biribiriyle muâmele ederler. Bu muâmeleye, muâmele-i bahreyn denilir. Sırr-ı insâna bu muâmele ma‘lûm olur. Ve bu bahrin kenarından taşra çıkan emvâcdan fakr-ı tâmma eren râîye, evvelki gınâsından bin ziyâde envâ‘ ile kudretler atâ olunur (Marmaravî: vr. 93a-93b).
Kaynakça
Akkuş, Mehmet (1988). “Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri I-II”. İlim ve Sanat (21-22): 29-33/60-63.
Akkuş, Mehmet (2009). “15. Asrın “Yiğitbaşı Velîsi” Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri”. Manisalı Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Sempozyumu, 26 Nisan 2008, Bildiriler. Manisa: Yiğitbaşı Vakfı Yay. 9-25.
Marmaravî, Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn. Bahreynü’l-Aşk. Millet Kütüphânesi, Ali Emîrî Efendi, “Şer’iyye” Bölümü, 1335/7, vr. 93a-94b.
Ögke, Ahmet (2000). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Ögke, Ahmet (2001). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri, Görüşleri. İstanbul: İnsan Yay.
Ögke, Ahmet (2015). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Hz. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yay.
Ögke, Ahmet (2021). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Hz. ve Üç Eseri. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yay.
Uludağ, Süleyman (1989). “Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: TDV Yay. 135-136.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | CÂMİ’U’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ TEVHÎD (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
3 | MUKADDİMETÜ’S-SÂLİHA (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
4 | KEŞFÜ’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
5 | RAVZATÜ’L-VÂSILÎN (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
6 | İRFÂNÜ’L-MA’ÂRİF (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
7 | HURDE-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLETÜ’L-HÜDÂ Lİ-ULİ’L-İHTİDÂ (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
9 | ATVÂR-NÂME-İ SEB’A (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
10 | TABAKÂTÜ’L-EVLİYÂ (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE-İ MAKÂLÂT-I ŞEYH MUHYİDDÎN-İ ARABÎ (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
12 | AHVÂLÜ’L-EBRÂR VE’L-MUKARREBÎN (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
13 | SİLSİLE-İ EHL-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
14 | USÛL-İ VUSÛL-İ İLÂHİYYE (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
15 | MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) | Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
16 | MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) | Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
17 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
18 | TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) | Konevî, Sadreddin | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
19 | KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) | Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib | Dr. Mehmet Bilal Yamak |
Görüntüle | ||
20 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
21 | MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) | Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi | Diğer Edibe Taş |
Görüntüle | ||
22 | ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Prof. Dr. Enbiya Yıldırım |
Görüntüle | ||
23 | ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Tuğba Nurlu Ertürk |
Görüntüle | ||
24 | KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) | Şeyh Hâmid-i Velî | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle |