BAHÂR-NÂME (CELÎLÎ)
şiirler
Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi (d. 893/1487-88 - ö. 977/1569-70)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Celîlî'nin şiirlerinin bir kısmını içeren divançe tarzındaki eseri. Tezkirelerde Celîlî'nin eserleri arasında sayılmayan Bahâr-nâme'nin tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Galata Mevlevihanesi 137 numarada kayıtlıdır. Bahâr-nâme, 921 Safer evahiri/5-14 Nisan 1515’te tamamlanır. Manzum-mensur dibacesi olan eserde 2'si eksik, 14'ü Farsça 212 gazel, 1’i Farsça 4 kıta, 1 rubai, 7’si muamma10 müfred vardır. Eserin ismi 1 kere dibacede, 2 kere gazellerin sonunda olmak üzere 3 defa Bahâr-nâme olarak kaydedilmiştir. 

Başı eksik olan eser, şiirle ilgili bir hadisle başlar. Bu kısımda Celîlî, şiir ve nesirle ilgili görüşlerini belirtir ve şiirin üstünlüğünün altını çizer. Celîlî, Hüsrev-i Dihlevi (ö.1325), Câmî (ö.1492), Nevâyî (ö.1501)’yi ve Yavuz Sultân Selîm (ö.1520)’i övdükten sonra kendisinin de iyi bir şair olduğunu belirtir. Gül-i Sad-berg isimli divanından sonra kendi hâlini anlatan 201 gazeli harf sırasına göre dizdiğini ve adını da Bahâr-nâme koyduğunu söyler (Atik 2011: 190). Şair, eserinin Selîm Han'ın huzuruna ulaşmasını, meclislerde yad edilmesini istediği bir kıtayla dibaceyi bitirir. Dibacede Leylâ vü Mecnûn'undan aldığı 8 beytin yanı sıra ve Sultân Selîm'in Farsça 4 beyti de bulunmaktadır (Atik 2011: 191). Sonrasında harf sırasına göre Türkçe gazeller gelir. Bu bölümün ardından Yavuz'un tahta çıkışı için düşürülen ve bu şiirleri yazacak kâtibe seslendiği çeşitli kıtalar gelir. Kıtalardan sonra Türkçe bir gazel ve Farsça gazellerle nüsha sona erer (Atik 2011: 191-92).

Celîlî'nin şiir hakkında görüşlerini içermesi ve hayattayken seçtiği gazelleri Bahâr-nâme adı altında bu eserde toplaması eserin değerini arttırır. Bahâr-nâme'nin dibace metni bir incelemeyle birlikte Arzu Atik tarafından makale olarak yayımlanmıştır (2011). Eserde bulunan şiirler divanın tenkitli metnine (Kazan 2011) dâhil edilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celili-hamidizade-abdulcelil-efendi 

Eserden Örnekler


(…) Bahâr-nâme nâmı diyü ad bu kühen gülzârda bir tâze bünyâd urdum ümîddür ki deste-i gül ü sünbül-misâl zîver-i bezm-i husrev ü ferhunde-ikbâl ola

şi‘r

Celîlî her varakı çünki bir gül-i terdür

Bahâr-nâme diseñ tañ degül bu dîvâna


Bu turfe kim Gül-i sad-bergden mu’ahhardur

Bahârdur fer ü zîver viren gülistâna


Çü sâl vardı tokuz yüz dahi yigirmi bire

İrişdi âhir-i mâh-ı Saferde pâyâna


Ümîd ol ki bu gül-deste-i bahâr-ı du‘â

Nisâr ola der-i husrev-i cihân-bâna


Sipihr-mertebe Sultân Selîm-i gâzî kim

Yazar anun lakabın Müşterî nüh eyvâna


Urıldı sikke zer ü nukresine mihr ü mehüñ

Mutî oldı felek hükm-i âl-i Osmâna


Medâr-ı dâ’ire-i çarh u kutb-ı devrân ol

Niçe ki cünbiş ola şîve çarh-ı gerdâna  (Atik 2011: 197)

Kaynakça


Atik, Arzu (2011). “Celîlî’nin Bilinmeyen Bir Eseri: Bahâr-Nâme”. Turkish Studies= Türkoloji Araştırmaları 6 (2): 187-98. https://turkishstudies.net/DergiTamDetay.aspx?ID=1873 [Erişim tarihi: 28.10.2021].

Kazan, Şevkiye (hzl.) (2011). Celîlî Dîvânı. Isparta: Fakülte Kitabevi Yay.

Atıf Bilgileri


Atik, Arzu. "BAHÂR-NÂME (CELÎLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/bahar-name-celili. [Erişim Tarihi: 06 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Doç. Dr. Arzu Atik
Görüntüle
2 GÜL-İ SAD-BERG/ GÜL-İ SAD-BERG-İ BÎ-HÂR (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
Görüntüle
3 HUSREV Ü ŞÎRÎN (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
Görüntüle
4 LEYLÂ VÜ MECNÛN (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Doç. Dr. Arzu Atik
Görüntüle
5 HECR-NÂME/HAZÂN-NÂME (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
Görüntüle
6 MEHEK-NÂME (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
Görüntüle
7 YÛSUF U ZÜLEYHÂ (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
Görüntüle
8 ŞEH-NÂME TERCÜMESİ (CELÎLÎ) Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi Prof. Dr. Şevkiye Kazan Nas
Görüntüle
9 DÎVÂN (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
10 MÜNŞE’ÂT (CA’FER) Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi Dr. Fatma Meliha Şen
Görüntüle
11 TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş
Görüntüle
12 KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî Doç. Dr. Himmet BÜKE
Görüntüle
13 HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
14 ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) İdrîs, İdrîs-i Bitlisî Doç. Dr. ADNAN OKTAY
Görüntüle
15 ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) Mesîhî, Îsâ Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
16 DÎVÂN (ŞÂMÎ) Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
17 HEFT PEYKER (ABDÎ) Abdî Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ
Görüntüle
18 CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) Abdî Prof. Dr. Adnan Ince
Görüntüle