- Yazar Biyografisi (TEİS)
Namık Kemal - Madde Yazarı: Dr. BİLAL DEMİR
- Eser Yazılış Tarihi:1290/1874
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Masal
- Yayın Tarihi:12/11/2021
BAHÂR-I DÂNİŞ (NAMIK KEMAL)
DiğerNamık Kemal (d. 21 Aralık 1840 - ö. 2 Aralık 1888)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Namık Kemal’in Hintli Şeyh İnâyetullāh Kanbû’dan tercüme ettiği masal kitabı. Bahâr-ı Dâniş, Hintli Dehlevî şeyhi İnâyetullāh Kanbû'nun 1651 yılında Urduca yazdığı bir masal kitabı olup Cihandar Sultan ile Behrever Bânû'nun aşkını ve buna bağlı olaylarını anlatır. Eserde ayrıca hikmetli hikâyeler ve hikemî öğütler yer alır. Namık Kemal, Magosa sürgünündeyken Farsçadan çevirdiği bu eserin tümünü değil sadece bir kısmını sade ve anlaşılır bir dille çevirmiştir. Bahâr-ı Dâniş, aynı letafette olmasa da Sâdî-i Şirâzî'nin Bostan u Gülistan adlı eserine benzer nitelikler taşımaktadır.
Bahâr-ı Dâniş, Namık Kemal’in yazdığı mukaddime kısmıyla önem taşıyan bir eserdir. Hacim olarak kısa bir eser olan Bahâr-ı Dâniş Mukaddimesi Namık Kemal’in dil ve edebiyata dair görüşlerini sunması bakımından kıymetlidir. Türk dili ve edebiyatının büyük değişimlere uğradığı 19. yüzyılda dil, edebiyat ve edebî türler hakkında yazdığı mukaddimelerle büyük tesirler bırakmış olan Namık Kemal, Bahâr-ı Dâniş Mukaddimesi’yle bu yöndeki gayretini devam ettirmiştir. Mukaddimede Namık Kemal ve neslinin psikolojisini, dil ve edebiyata dair yenilik arayışlarını bulmak mümkündür.
Namık Kemal’in Bahâr-ı Dâniş Mukaddimesi’nde iki konu üzerinde durulur. İlk olarak divan edebiyatının akla, hakikate ve tabiata uymadığı savunulur. Divan edebiyatının seçkinlere hitap ettiği, dilinin abartılarla dolu olduğu ve bu eserlerin artık okunmadığı vurgulanır. Kemal’in diğer mukaddimelerinde de sıklıkla belirttiği divan edebiyatına dair benzer görüşleri, onun yeni bir dil ve edebiyat ile yeni bir fikir ve üslup isteğinin tezahürleri olarak ortaya çıkmıştır. Nitekim onun eleştirmen kimliğinde havas ve avam ayrımına gidilmeden hakikate dayalı bir edebiyat arzusu yatar. Mukaddimede asıl öne çıkarılan konu ise Farsçanın Türk dili ve edebiyatı üzerindeki etkisidir. Namık Kemal’e göre öncelikle Farsça bozuk bir dildir fakat bu dilde çok güzel eserler yazılmıştır. Devamında Farsçanın ağır tabirlerinden arındırılması gerektiği belirtilse de Türkçenin tamamıyla Farsçadan koparılmasının sakıncalı olduğu açıklanır. Farsçadan kopulamayacağı, böyle bir durumda, Türklerin tarih ve kültür kitaplarından pek çoğu Farsça yazıldığından kültür ve tarihlerinden uzaklaşacağı izah edilir. Aksine Farsçanın mantıklı unsurlarını Türkçeye aktarmak, edebî ve felsefi eserlerini çevirmek gerektiğine dikkat çekilir. Ayrıca Farsçadan Türkçeye çevrilmesi gereken bazı eserler de önerilir. Bu çevirilerin ise yeni edebiyat anlayışıyla yapılması zaruriyeti aktarılır. Neticede Bahâr-ı Dâniş Mukaddimesi’nde, Namık Kemal’in Fars edebiyatının üstünlüklerini ve letafetini kabul ettiği görülmekle beraber Fars dilinin etkisindeki divan edebiyatına dil ve hakikat konusunda tenkitler getirmektedir.
Namık Kemal’in dil ve edebiyat hakkındaki fikirlerini ortaya koyduğu Bâhar-ı Dâniş Mukaddimesi tenkit türünde bir mukaddimedir. Bir diğer özelliği ise Bâhar-ı Dâniş’in tercüme süreci hakkında bilgiler içermesidir. Namık Kemal, tercüme sırasında eserden bazı kısımları çevirmediğini, bazı kısımları ise mealen tertip ettiğini söyler. Bu yönüyle mukaddime, Tanzimat dönemi edebiyatının tercüme faaliyetleriyle ilgili önemli işaretler içermektedir.
Bâhar-ı Dâniş ilk olarak 1290/1874 yılında İstanbul’da Mekteb-i Sanâyi matbaasında bastırılmıştır. Bu baskı 48 sayfalık bir cüz'den ibarettir. Eser sonraki yıllarda 1303/1887 ve 1311/1895 tarihlerinde iki defa Matbaa-i Ebüzziya'da yayımlanmıştır.
Yazarın biyografisi için bk. “Namık Kemal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/namik-kemal
Eserden Örnekler
“Bir iki asırdan beri cânib-i mağribden ziyâ-pâş-ı zuhûr olan âfîtâb-ı ma’rifet ki efkâr-ı atîka âleminin müntehâ-yı devâm ve ibtidâ-yı kıyâmetine delâlettir” (Namık Kemal, 1311/1895: 2).
“Muradımız Arap ve Garp tarzlarının şîve-i lisânımızla imtizacından ibaret olan tarz-ı cedîdi takbih ile İran mukallidliğini tavsiye değildir. Yalnız âsâr-ı İraniyyenin mahsusâtından olan makûl ve makbul birtakım bedayii lisanımıza nakletmekle ve hususuyla hikemî ve edebî mevcut olan birçok kütüb-i müfîdelerini tercüme etmekle bir şey kaybetmez, bilakis birçok şey kazanırız demek istiyoruz” (Namık Kemal, 1311/1895: 6-7).
“Bu mukaddemât-ı mufassaladan iki netice çıkarmak istiyoruz. Birincisi şîve-i İran’ın lisanımızda mümkün olduğu kadar kılleti ve nekâyıs-ı ma’rûfesinden beraetiyle beraber devamında olan zarureti beyan etmektir. İkincisi ise lisanımıza nakline ibtidar ettiğimiz şu Bahâr-ı Dâniş’te ibâre-be-ibâre tercümeyi, yalnız bulunduğumuz XVIII. asır medeniyyetinin makbulü olabilecek cihete hasrederek sâir yerlerinde nakl-i meâl ve lüzum üzerine tağyir suretlerini ihtiyar ettiğimizi söylemektedir. Şu kadar var ki kitabın lisanımıza Farisîden tercüme olunduğuna bir nişâne olmak için evsafa müteallik birkaç ibaresini kusurlu gördüğümüz halde yine aynen naklettik. Bahâr-ı Daniş zaten Hind’in Urdu lisanında yazılmış ise de elimizdeki nüshası Farisî olduğundan ondan tercüme eyledik. Mamafih Urdu lisanı dahi bizim münşeât-ı atîka gibi Farisîden yalnız edât ile yüzde bir kelimâtta ayrıldığına nazaran aslından nakil ile tercümesinden nakil arasında büyük bir tefâvüt olamaz zannederiz.” (Namık Kemal, 1311/1895: 12-14).
Kaynakça
Akün, Ömer Faruk (1976). “Nâmık Kemal'in Kitap Halindeki Eserlerinin İlk Neşirleri”. Türkiyat Mecmuası, 18 (0): 1-78.
Akün, Ömer Faruk (2006). “Namık Kemal”. İslâm Ansiklopedisi. Cilt 32. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yay. 361-378.
Altuğ, Fatih (2007). Namık Kemal’in Edebiyat Eleştirisinde Modernlik ve Öznellik. Doktora Tezi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
Bilgegil, Kaya (1972). Harâbât Karşısında Namık Kemal: Namık Kemal’in Eski Edebiyata İtirazları. İstanbul: İrfan Yay.
Göçgün, Önder (2009). Nâmık Kemâl. İstanbul: Atatürk Kültür Merkezi Yay.
Huyugüzel, Ömer Faruk (1988). “Namık Kemal’in Edebiyat ve Edebi Tenkide Dair Genel Fikirleri”. Ölümünün 100. Yılında Namık Kemal. İstanbul: Marmara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Yay. 51-65.
Namık Kemal (1311/1895). Bahâr-ı Dâniş. Konstantiniyye: Matbaa-i Ebüzziya.
Namık Kemal (1967). Namık Kemal’in Mektupları. haz. Fevziye Abdullah Tansel, Cilt 4. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Sançar, Nejdet (1955). "Namık Kemal’in Eserleri ve Eserlerinin Çeşitli Basımları". Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni. 4 (2): 57-88.
Sazyek, Hakan - Sazyek, Esra (2008). Yeni Türk Edebiyatında Önsözler. Ankara: Akçağ Yay.
Şenler, Yaşar (2009). Yeni Türk Edebiyatında Edebî Eser Mukaddimeleri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Matbaası.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (2003). 19 uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
Yetiş, Kâzım (1996). Namık Kemal’in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları. İstanbul: Alfa Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ÂKİF BEY (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Araş. Gör. Hatice Büşra Tuna |
Görüntüle | ||
2 | BÂRİKA-İ ZAFER (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Aybige Başeğmez Çetin |
Görüntüle | ||
3 | CELÂLEDDİN HARZEMŞAH (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Öğretmen Doğukan Ali Paker |
Görüntüle | ||
4 | CEZMİ (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Polat SEL |
Görüntüle | ||
5 | DEVR-İ İSTÎLÂ (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Aybige Başeğmez Çetin |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN-I NÂMIK KEMÂL / EŞ’ÂR-I KEMÂL (NÂMIK KEMÂL) | Namık Kemal | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
7 | EVRÂK-I PERÎŞÂN (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Aybige Başeğmez Çetin |
Görüntüle | ||
8 | GÜLNİHÂL (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Araş. Gör. Hatice Büşra Tuna |
Görüntüle | ||
9 | İNTİBÂH Yâhud SERGÜZEŞT-İ ALİ BEY (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Polat SEL |
Görüntüle | ||
10 | KANİJE (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Araş. Gör. Hatice Büşra Tuna |
Görüntüle | ||
11 | İRFAN PAŞA'YA MEKTUP (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Diğer Cansu Hin |
Görüntüle | ||
12 | MAKÂLÂT-I SİYÂSİYYE VE EDEBİYYE (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Kamil Parın |
Görüntüle | ||
13 | MEKTUPLAR (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Dr. Öğr. Üyesi ELİF KAYA |
Görüntüle | ||
14 | MUKADDİME-İ CELÂL: CELÂLEDDÎN HARZEMŞAH MUKADDİMESİ (NÂMIK KEMAL) | Nâmık Kemal | Diğer Cansu Arslanoğlu |
Görüntüle | ||
15 | RENAN MÜDÂFANÂMESİ (NAMIK KEMAL) | Namık Kemal | Öğretmen Doğukan Ali Paker |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |