- Yazar Biyografisi (TEİS)
Muallim Naci - Madde Yazarı: Enes Alim
- Eser Yazılış Tarihi:1883
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:16/10/2021
ATEŞPÂRE (MUALLİM NACİ)
şiirMuallim Naci (d. 1850 - ö. 13 Nisan 1893)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Muallim Naci'nin şair kimliğinin edebî çevrelerde geniş yankı bulmasını sağlayan şiir kitabı. Muallim Naci'ye şiir alanındaki ilk şöhretini sağlayan Âteş-pâre'nin içerisinde tamamı aruz vezniyle yazılmış 53 şiir yer almaktadır.
Şairin basılan üçüncü şiir kitabı olan eser, mesnevi şeklinde yazılmış bir tevhid ve Said Paşa'ya ithaf edilmiş bir kasideyle başlamaktadır. Klasik Türk edebiyatındaki divanlarda yer alan kasidelerin hilafına Muallim Naci'nin kaleme aldığı kaside şekil bakımından yenilikler taşır. Şiir kitabının girişinde yer alan bu özgün tavır Âteş-pâre'de yer alan diğer şiirlerin de niteliği hususunda okura fikir vermektedir. Muallim Naci, Âteş-pâre'de şekil bakımından olduğu kadar muhteva bakımından da birtakım yenilikler denemiştir. Âteş-pâre'de muhteva itibariyle Naci'nin seyahatleri ve aldığı görevler esnasında gezip gördüğü Ege, Balkanlar ve bilhassa Anadolu'ya ait izlenimleri ve duyguları yansıtan şiirler yer alır. Âteş-pâre içerisinde yer alan "Kebûter", "Şâm-ı Garîban","Dicle", "Feryâd", "Nusaybin Civarında Bir Vadi", "Avcı" gibi şiirler Naci'nin şiirinde muhteva bakımından yeni ve özgün şiirler olarak anılmaktadır. Naci'nin şiirlerinin ekseriyetinde yer alan hüzün duygusuyla beraber şairin tabiatı kavrama ve şiire aktarma çabası dikkat çekmektedir. Tanpınar, Naci'nin Âteş-pâre'de yer alan şiirlerindeki tabiat tasvirlerini ve küçük olayları hikaye etme başarısını takdir eder ve şairin bu yönünün Şinasi'nin şiir dilini sadeleştirme yönündeki gayretinin devamı sayılabileceğini ifade eder. Âteş-pâre'nin diğer önemli yönü ise Naci'nin yerleşmiş kanaatin aksine Batı edebiyatına olan alaka ve çalışmalarını göstermesidir.
Muallim Naci, söz konusu şiir kitabına Victor Hugo, Alfred de Musset, Parny, Maynard, Prudhomme gibi dönemin Fransız şairlerinden kendisine yakın bulup seçtiği şiirlerini tercüme halinde eklemiştir. Âteş-pâre'de Servet-i Fünun'da "resim altına şiir" şeklinde sık sık kullanılacak olan şiir tarzına örnek teşkil eden "Levha", "Ninni" başlıklı şiirler de dikkati çeker. Bu şiirlerin yanı sıra Âteş-pâre'de daha sonraki dönemde yoğunlukla Tevfik Fikret'in şiirlerinde görülecek olan diyalog şeklinde yazılmış "Telâkî" ve "Bikr ü Bîve" gibi şiirler de mevcuttur. Âteş-pâre içerisinde klasik Türk şiirinde yer alan mazmunların kullanıldığı şiirler de yer almaktadır. Bu şiirlerde Naci mazmunları hayal ve söyleyiş bakımından orijinal bir şekilde kullanmış, sehl-i mümteni denecek tarzda mısra ve beyitler ortaya koymuştur. Mehmet Kaplan, Naci'nin dil ve ahengi müdafaa ederek divan şiirinin en iyi taraflarını, yoğun ifade tarzını ve musikisini temel aldığını ifade eder. Bu anlamda Âteş-pâre kitabında Muallim Naci, kadim şiir geleneğinden beslenen hem şekil hem muhteva açısından özgün şiirler kaleme almıştır.
Celal Tarakçı, Muallim Naci üzerine 1973 yılında hazırladığı doktora çalışmasını 1994 yılında kitaplaştırmış ve Muallim Naci'nin şiirlerinden kısa bir seçkiyi bu çalışmasında kullanmıştır. Muallim Naci'nin bütün şiirleri ise Abdülkadir Hayber ve Hüseyin Özbay tarafından 1997'de yayımlanan Muallim Naci'nin Şiirleri adlı kitapla ilk defa Latin harfleriyle neşredilmiştir. Yakın tarihte Naci'nin bütün şiirleri, Kayahan Özgül tarafından "Arafta Yalnız Bir Şair: Muallim Naci" başlıklı uzun bir inceleme yazısıyla beraber Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V: Muallim Naci Efendi adıyla 2016 yılında neşredilmiştir.
Şairin detaylı biyografisi için bk. "Muallim Naci". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci
Eserden Örnekler
Kebûter
Uçtukça hayâl-i yâr gözde
Ârâma bulup medâr sözde
Şeh-dâne-i dîde-i terimle
Meşgûl olurum kebûterimle
Bir öyle enîs-i cân bulunmaz
Ammâ o da her zamân bulunmaz
Terk eylemiş işte âşiyânı
Hâkî iken olmuş âsumânî (...) (Muallim Naci 1997: 73)
Dicle
Vatanımdan tebâüd etmiş idim
Sorma ammâ nasıl tebâüd ediş
Sonra Bağdad'a doğru gitmiş idim
Unutulmaz o âşıkâne gidiş
Eşk-i hasret eser-nümâ-yı hurûş
Ser hevâ-dâr, sîne gam-perver
Dil hayâl-i vatanda, leb hâmuş
Yine ammâ kalem nağam-perver
Bâdın ol sûya uğradıkça rehi
Kesilir sath-ı Dicle mahşer-i mevc
Sedd-i râh olmak istedikçe gehî
Cenk eder senglerle leşker-i mevc (...) (Muallim Naci 1997: 106)
Seher
Ey dağ başı ey makâm-ı mes'üd
Ey merkez-i üns-i vahşet-alüd
Her manzara-i nazar-firîbin
Bir cennetidir dil-i garîbin
Sensin bugün ey müşerrefü'l-ferş
Cennetlerin ortasında bir arş
Mes'ûd ise çok mudur mekînin
Sultân-ı cibâlisin zemînin
Gelmekte ferah dil-i hazîne
Bulmuş gibi sende bir hazîne (...) (Muallim Naci 1997: 152).
Kaynakça
Akyüz, Kenan (1986). Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Hayber, Abdülkadir-Hüseyin Özbay (1997). Muallim Naci'nin Şiirleri, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Kaplan, Mehmet (1969). Şiir Tahlilleri I, İstanbul: Dergah Yayınları.
Muallim Naci (1884). Âteş-pâre. İstanbul: Mihran Matbaası.
Muallim Naci (1886). Âteş-pâre. İstanbul: Matbaa-i Ebuzziya.
Okay, Orhan (2008). İlk Türk Pozitivist ve Natüralisti Beşir Fuad. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Özgül, M. Kayahan (2016). Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V Muallim Naci Efendi. İstanbul: Kitabevi Yay.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1967). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Yay.
Tansel, F. Abdullah (1953). "Muallim Naci ile Recaizade arasındaki Münakaşalar ve Bu Münakaşaların Sebep Olduğu Edebi Hadiseler", Türkiyat Mecmuası, C. 10.
Tansel, F. Abdullah (1962). “Muallim Nâcî’nin Dinî Eserleri”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, 161-177.
Tarakçı, Celal (1994). Muallim Nâcî Efendi: Hayatı ve Eserlerinin Tedkiki. Samsun: Sönmez Ofset Matbaası.
Uçman, Abdullah (1998). Muallim Naci. İstanbul: Timaş Yayınları.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ISTILÂHÂT-I EDEBİYYE (MUALLİM NÂCÎ) | Nâcî, Muallim Nâcî | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
2 | ARÛZ NÜMÛNESİ (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Araş. Gör. Çağla Akar Erbil |
Görüntüle | ||
3 | ÇOCUKLAR İÇİN LUGAT KİTÂBI (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
4 | DEMDEME (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Araş. Gör. Çağla Akar Erbil |
Görüntüle | ||
5 | EMSÂL-İ ALÎ (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Diğer Enes Alim |
Görüntüle | ||
6 | ESÂMÎ (MUALLİM NÂCÎ) | Muallim Nâcî | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
7 | FÜRÛZÂN (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Araş. Gör. Çağla Akar Erbil |
Görüntüle | ||
8 | HURDE-FÜRÛŞ 1 (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
9 | İNŞÂ VE İNŞÂD (MUALLİM NÂCİ) | Muallim Naci | Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN |
Görüntüle | ||
10 | İNTİKÂD (MUALLİM NACİ -BEŞİR FUAT) | Muallim Naci | Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas |
Görüntüle | ||
11 | KÂMÛS-I OSMÂNÎ (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
12 | LUGAT-I NÂCÎ (MUALLİM NÂCİ) | Muallim Naci | Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN |
Görüntüle | ||
13 | MEDRESE HÂTIRALARI (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Diğer Saime Kemerci |
Görüntüle | ||
14 | MEHMED MUZAFFER MECMU'ASI (MUALLİM NACİ) | Muallim Naci | Dr. Öğr. Üyesi Özlem Kayabaşı |
Görüntüle | ||
15 | MEKTEB-İ EDEB (MUALLİM NÂCİ) | Muallim Naci | Diğer Enes Alim |
Görüntüle | ||
16 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
17 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
18 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
19 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
20 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
21 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
22 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
23 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
24 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
25 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |