Türk edebiyatının ilk adapte tiyatro oyunu. Eser, Recaizâde Mahmut Ekrem’in 1872 yılında Chateaubriand’dan tercüme ettiği Atala romanının tiyatroya adapte edilmiş hâlidir. Beş perdelik bir dram olan eser; Amerika’da vahşilerin eline düşen Şaktas isimli gencin, bu vahşilerin reisinin kızı olan Atala ile olan aşk serüvenini konu almaktadır.

Afife Anjelik’ten yaklaşık dört yıl sonra yayımlanmış olan bu oyun, giriştiği tecrübeyle, döneminde pek çok sanatkâr tarafından yeni bir “çığır” olarak nitelendirilmiştir. Yaptığı yeniliğin farkında olan Ekrem Bey, bu noktada eserin gözden kaçırılmaması gerektiğini savunmaktadır. Oyunu sürgünde iken okuyan ve “Vatan büyüktür, vatan mukaddestir” sözünü ne kadar beğendiğini mektubunda belirten Namık Kemal, eserin dili noktasında Ekrem Bey’i oldukça eleştirmiştir. Bu noktada ikinci tiyatro eserini yazan Ekrem Bey’in henüz tekniği kavrayamadığını belirtmek mümkündür.

Sanatkârın tecrübesini “şayanı dikkat” ve “modern bir tecrübe” olarak nitelendiren Ahmet Hamdi Tanpınar ise eserin aslı ve operası ile karşılaştırılması gerektiğini, hatta kendisinden evvel bu tip adapteler yapılıp yapılmadığının incelenmesi gerektiğini belirmektedir.

Tanpınar’ın işaret ettiği hususlardan ilki Nihayet Arslan tarafından araştırılmıştır. Arslan iki metin arasındaki farkı “kültürel ve estetik” kaygılarla açıklar. İkinci husus ise Zeynep Kerman tarafından incelenmiştir. Kerman, romanın tiyatroya aktarılmasında vakanın genel olarak korunduğunu, üslubun da tiyatro metnine uygun olarak yeniden tanzim edildiğine değinir. Ancak diğer taraftan bu oyundaki tabiata kaçış temasının Servet-i Fünûn nesli tarafından çokça kullanılacak bir temanın çıkış noktası olduğunu belirtir.

Sanatkârın biyografisi için bk. “Recaizâde Mahmut Ekrem”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mahmut-ekrem-recaizade