ASYA-YI ŞARKÎ’YE SEYAHAT (AHMET İHSAN TOKGÖZ)
gezi yazısı
Ahmet İhsan Tokgöz (d. 1868 - ö. 27 Aralık 1942)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed İhsan’ın kurmaca nitelikte olan gezi yazısı türündeki eseri. Ahmed İhsan’ın çıkardığı Umran dergisinin 1 ve 19. sayıları arasında tefrika edilen eser, 1307/1889 yılında Âlem Matbaası’nda basılmıştır. 17 mektuptan oluşan eserin iç kapağında “Bir Türk seyyahının İstanbul’dan hareketle Maşrık-ı Aksa’ya vuku bulan seyahatinde olan meşhûdatını havi mektuplardan müteşekkil latif bir seyahatnamedir.” ibaresi yer almaktadır. İbarede de belirtildiği üzere bir “seyyah-ı muhayyel” olan Kâmî’nin seyahati, Maşrık-ı Aksa’da sona erecektir. "Maşrık-ı Aksa’da Seyahat" başlıklı yazı dizisi de Asya-yı Şarkîye Seyahat’in devamı niteliğindedir. Ancak Umran dergisinin kapanmasından ötürü tefrika yarım kalmıştır.

Asya-yı Şarkîye Seyahat’in hayalî seyyahı Kâmî ve ona seyahatinde eşlik eden hizmetçisi Koca Feyzi, İstanbul’dan ayrıldıktan sonraki ikinci gün Odessa’ya varmışlardır. Kâmî, Kazan’dan gönderdiği ikinci mektupta da çoğunlukla Moskova’dan bahsetmektedir. Ayrıca Kazan’da İslam dinine mensup olanlara rastlamış olmaktan duyduğu memnuniyeti de ifade eder. Perm, Ekaterinburg, Tyumen, Tomsk, Marinsk, Krasnoyarsk, İrkutsk, Baykal Gölü, Vrakna-Odinsk, Stretensk, Traçinsk ve Kabarovka; Ahmed İhsan’ın “seyyah-ı muhayyel” Kâmî’ye gezdirdiği yerlerdendir. Seyahat, Sibirya’da sona ermektedir ve eserin sonunda “Maşrık-ı Aksâ’da Seyahat unvanlı eser dahi ileride neşredilecektir.” ibaresi bulunmaktadır.

Yazar, her ne kadar en seçkin seyahatnameleri inceleyerek eserini meydana getirdiğini belirtse de kurmaca gezi yazısının yüzeysel olduğu söylenebilir. Mektuplarda, yolculuk ve konaklamadaki meşakkat ile Kâmî’nin gezdiği bölgelerin coğrafi özellikleri öne çıkmaktadır. Asya-yı Şarkîye Seyahat (Doğu Asya’ya Seyahat) isimli eseri Abdülkadir Altın ve Nazmi Eroğlu, 2017’de Latin harflerine aktarmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Ahmet İhsan Tokgöz". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/tokgoz-ahmet-ihsan 

Eserden Örnekler


Derssadet’ten hareketimin tamam dokuzuncu günü Moskova kasabasına muvasalat ettim. Asya-yı Şarkîye geşt ü güzârdan sonra Bahr-i Muhit-i Kebir-i mürur ile Amerika-yı Garbî’ye muvasalat ve oradan dahi Cemâhir-i Müttefika’yı demiryolu vasıtasıyla geçerek vatan-ı azizime avdet olduğunu ve bu fikrin tervici için ne kadar vakittir sarf-ı mesai ettiğimi bilirsiniz. Vakıa Asya-yı Şarkî’ye bahren Süveyş Kanalı tarikiyle eshel olarak gidiliyorsa da bu yolu zaten Kalküta’ya kadar görmüş olduğum için bir gördüğümü bir daha görmek mecburiyetinde bulunmaktan başka hakikaten şayan-ı temaşa olduğu birçok ecnebi seyyahlar medâyih ve şikâyâtıyla müsbit olan Sibirya’yı görmek için Japonya’ya Sibirya tariki vasıtasıyla azimeti suret-i katiyyede tasvip etmemiştim  (Ahmed İhsan 2017: 31).

Kaynakça


Ahmed İhsan (1889). Asya-yı Şarkîye Seyahat. İstanbul: Âlem Matbaası.

Ahmed İhsan (2017). Doğu Asya’ya Seyahat (Asya-yı Şarkîye Seyahat). (hzl. A. Altın ve N. Eroğlu). İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.

Güneş, Elif Öksöz (2019). “Ahmet İhsan Tokgöz’ün Doğu Asya’ya Seyahat Romanında Yapı”. Journal of Turkish Language and Literature 4 (5): 642-656.

Narin, Burak (2019). Türk Edebiyatındaki Seyahat Yazılarında Doğu ve Batı Medeniyeti Gözlemleri (1886-1922). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi.

Palabıyık, Mustafa Serdar (2012). “Ottoman travelers' perceptions of Africa in the Late Ottoman Empire (1860-1922): A discussion of civilization, colonialism and race”. New Perspectives on Turkey 46: 187-212.

Rukancı, Fatih ve H. Anameriç (2009). “Türk Matbaacılığının Önemli İsimlerinden Ahmed İhsan (Tokgöz) ve Matbaası”. Erdem 54: 150-188.

Saraçoğlu, Ercan (2020). Umran Dergisi İnceleme Tahlilî Fihrist ve Seçilmiş Metinler. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Medeniyet Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Demir, Mehmet Ufuk. "ASYA-YI ŞARKÎ’YE SEYAHAT (AHMET İHSAN TOKGÖZ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/asya-yi-sarki-ye-seyahat-ahmet-ihsan-tokgoz-tees-1664. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 AVRUPA'DA NE GÖRDÜM (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Diğer Mehmet Ufuk Demir
Görüntüle
2 ÜLFET (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Öğretmen DENİZ POLATER
Görüntüle
3 HÂVER (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Araş. Gör. M. Cem Öz
Görüntüle
4 BAHSE NE DERSİNİZ (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Dr. Öğr. Üyesi Dinçer Atay
Görüntüle
5 İKİ SENE MEKTEB TATİLİ (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
6 ARABA İLE DEVR-İ ÂLEM YÂHUD SEZAR KASKABEL (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
7 ALTI HAFTA NİL'DE SEYAHAT (AHMET İHSAN TOKGÖZ) Ahmet İhsan Tokgöz Dr. Öğr. Üyesi Dinçer Atay
Görüntüle
8 BİR KADININ RUZNÂMESİ (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan Tokgöz Araş. Gör. Dr. SEDA AKSÜT
Görüntüle
9 KONTES SARAH (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan [Tokgöz] Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
10 DEMİRHANE MÜDÜRÜ (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan [Tokgöz] Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
11 DENİZ ALTINDA 20.000 FERSAH SEYAHAT (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan [Tokgöz] Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
12 SEKSEN GÜNDE DEVR-İ ÂLEM (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan [Tokgöz] Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
13 CROİX-MORT KADINLARI (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan [Tokgöz] Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
14 EKMEKÇİ KADIN (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan [Tokgöz] Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
15 TUHAF BİR HANE (AHMET İHSAN) Ahmet İhsan Tokgöz Araş. Gör. Dr. SEDA AKSÜT
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle