ÂSÂR-I KEMÂL (KEMÂL PAŞA)
Kemâl Paşa’nın bazı çalışmalarını ihtiva eden eser
Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl (d. 1244/1828-ö. 1310/1892)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Vüzeradan Yozgatlı Vecîhî Mehmed Paşa’nın (ö. 1867) oğlu olan İsmail Sadık Kemal’in (ö. 1892) bazı çalışmalarını ihtiva eden eser. Kemâl Paşa’nın daha ziyade dinî ve tasavvufi konuları ele alan pek çok eser yazdığı bilinmektedir. Bu eserlerden bazılarının, başta müstakil olduğu hâlde daha sonra başka eserleriyle aynı cilt altında yeniden basıldığı anlaşılmaktadır. İşte Âsâr-ı Kemâl, müellifin 74 beyitlik hilyesi ile Esmâ-i Hüsnâ ve Akâid Şerhi, Na‘t-ı Enbiyâ ve Menâkıb-ı Ashâb ve Evliyâ adlı eserleriyle bazı kıt'a ve rubailerini bir araya topladığı hacimli eserine verdiği isimdir. Dolayısıyla bu eser, esmâ-i hüsnânın, esmâ-i nebeviyyenin ve bin bir hadisin nazmen şerhini, bazı evliya ve asfiya hakkında çeşitli manzumeleri içermektedir. Kemal Paşa, söz konusu eserin içeriğini, "Şerh-i esmâ enbiyânın evliyânın kıssası/Bin ehâdîs ü akâ’id şerhi Âsâr-ı Kemâl" (İnal 2000: 1181) beytiyle de belirtmektedir. Şair, Âsâr-ı Kemâl’in evliya kıssalarını anlattığı bölümünde “Pederim Vecîhî Paşa-yı Merhûmun Terceme-i Hâlidir” ve “Vâlidem Müslime Hanım-ı Merhûmenin Terceme-i Hâlidir” başlıkları altında ailesiyle ilgili bilgiler de vermektedir.

Âsâr-ı Kemâl, İsmail Sâdık Kemâl’in bilinen en önemli eseri olup 1284/1867 yılında İstanbul’da kaleme alınmıştır. Eser, önce elle yazılmış sonra matbu hâle getirilmiştir. Ahmed İlhâmî es-Sa‘dî ve Seyyid Mustafa Niyâzî adlı hattatlara yazdırılan ve 1284/1867 yılında İstanbul’da Esad b. el-Hâc Karahisarlı Ahî Efendi matbaasında basılan eserin yazma nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Düğümlü Baba Koleksiyonu 66 numarada yer almaktadır. Eserin matbu nüshalarına ise başta Süleymaniye Kütüphanesi ve Milli Kütüphane olmak üzere pek çok kütüphanede rastlamak mümkündür.

Âsâr-ı Kemâl, Melek Dikmen (2016) ve Murat Yüksel (2021) tarafından yayımlanarak ilim dünyasına kazandırılmıştır. Ayrıca eserin bazı bölümleriyle ilgili çeşitli makale ve tezler hazırlanmıştır (Erçen Duran 2018, Işıl 2015, Karakuş 2015, Karakuş 2018, Şener 1987, Tatlı 2015).

Şairin biyografisi için bk. “Kemâl Paşa, İsmâ‘îl Sâdık Kemâl”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kemal-pasa-ismail-sadik-kemal 

Eserden Örnekler


Şerh-i Esmâ-i Celîle-i Hazret-i Bârî Celle Celâluhû ve Amme Nevâluhû


Bismillâhirrahmânirrahîm

Hakk’ın esmâ-i İlâhiyyesini bi’l-inşâ

İsti‘âne idelim cümlesi ile ibdâ


Hamd olundukça ider lutf-ı celîlin müzdâd

Hâlbuki gördigümüz ni‘meti olmaz ihsâ


Şükre tevfîki içün de ola hamd-i bî-had

Nezd-i pâkinde kabûliyle ide kâm-revâ


Rabbenâ salli alâ eşrefi halkin ve alâ

Âlihî ente kemâ kulte ve terzâ annâ


Bu kitâbın ola ismi dahı Âsâr-ı Kemâl

Çün nu‘ût ile ehâdîs kılındı imlâ


Eyledüm acz ü kusûrum ile nazm u inşâd

Mahlasım oldı o her vech-ile bâ-avn-i Hudâ


Her lügatlerle esâmî-i Hudâ zikr olınur

Melek ü cin lügati üzre de vardur hattâ


Gerçi Esmâ-i Hudâ çoksa da tevkîfiyye

Olınur ya‘nî şerî‘atde olanlarla du‘â


Ba‘zısın kimseye bildürmedi Rabb-i Müte‘âl

Ba‘zısın eyledi inbâ‘ didi fed‘ûhu bihâ


Bir hadîs oldı Buhârî ile Müslim’de beyân

İdelim bunda da mazmûn-ı celîlin inşâ (Karakuş 2015: 35-36).

Kaynakça


Abdülkadiroğlu, Abdülkerim, F. H. Özkan (1994). Yozgat Meşhurları. Ankara: Kariyer Matbaacılık.

Belenkuyu, Bekir (2017). “Vecîhîzâde İsmâ‘il Sâdık Kemâl (ö. 1892) ve Rûh-ı Kemâl’de Yer Alan Manzum Esmâ-i Nebî Metni”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (49): 389-417.

Bursalı Mehmed Tâhir (1972). Osmanlı Müellifleri. C. 2. (hzl. A. F. Yavuz ve İ. Özen). İstanbul: Meral Yay.

Dikmen, Melek (2015). Son Dönem Osmanlı Şuarâsından İsmail Sâdık Kemâl Paşa ve Âsâr-ı Kemâl’i. C. I-II. Isparta: Fakülte Kitabevi Yay.

Erçen Duran, Zeliha (2018). Âsâr-ı Kemâl’deki Şerh-i Esmâ-i Evliyâ’nın Kıssası (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

Işıl, Fatih (2015). Edebiyatımızda Hadîs-i Şerîfler ve Âsâr-ı Kemâl’deki Bin Ehâdîs Şerhi (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal (2000). Son Asır Türk Şairleri. C. 2. (hzl. M. Kayahan Özgül). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.

Karakuş, Yasin (2015). Âsâr-ı Kemâl’deki Şerh-i Esmâ-i Hüsnâ, Esmâ-i Nebî ve Na‘t-ı Enbiyâ (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Yüksek Lisans Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.

Karakuş, Yasin (2018). “XIX. Yüzyıl Şâirlerinden İsmâil Sâdık Kemâl’in Âsâr-ı Kemâl’de Yer Alan Manzum Hilyesi”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18 (1): 569-595.

Şener, H. İbrahim (1987). “Âsâr-ı Kemâl’de Yer Alan Manzum Esmâ-i Hüsnâ”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4: 227-240.

Tatlı, Bekir (2015). “İsmail Sâdık Kemal’in Âsâr-ı Kemâl’deki Hadisçiliği”. Dini Araştırmalar, 18 (46): 45-65.

Yüksel, Murat (2021). Kemâl İsmâîl Sâdık Paşa, Âsâr-ı Kemâl. Isparta: Hilâl Ofset.

Atıf Bilgileri


KOÇ, Hamza. "ÂSÂR-I KEMÂL (KEMÂL PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/asar-i-kemal-kemal-pasa. [Erişim Tarihi: 15 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KEMÂL-NÂME-İ DÜĞÜMLÜ BABA (KEMÂL PAŞA) Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
2 NA'T-I ENBİYÂ VE MENÂKIB-I ASHÂB VE EVLİYÂ (KEMÂL PAŞA) Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
3 HAYRÜ'L-KASAS (KEMÂL PAŞA) Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
4 KASÎDE-İ İ’TİKADİYYE (KEMÂL PAŞA) Kemâl Paşa, İsmâ'îl Sâdık Kemâl Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
5 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
6 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
8 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
9 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
10 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
11 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle