ARÛZ-I GÜLŞEHRÎ (GÜLŞEHRÎ)
aruz risalesi
Gülşehrî (d. ? - ö. 717/1317-18’den sonra ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Gülşehrî tarafından kaleme alınan aruza dair mensur eser. Eserin adı elimizdeki tek nüshanın başlığında surh mürekkeple yazıldığı gibi metin içinde de “Arûz-ı Gülşehrî” olarak zikredilir. 16 varaklık küçük bir Farsça bir risaledir.

Metinde birkaç satırlık Arapça hamdele ve salveleden sonra eserin içeriğinden kısaca bahsedilmiştir. Arûz-ı Gülşehrî’nin bilinen tek nüshası Millet Kütüphanesi, Farsça Yazmalar, nu. 517’deki bir risaleler mecmuasının 1b-16b sayfaları arasında yer almaktadır. İlk 10 yaprakta aruz daireleri, bahirleri; kalıpların harflerin sakin veya müteharrik olmalarına göre tespiti, hazf, zihaf vb. konular teorik olarak anlatıldıktan sonra 10b-16b sayfaları arasında bütünüyle örnek metinlere yer verilmiştir. Teorik kısımda da anlatılan hususlara misal olmak üzere bazı beyitler bulunmakla birlikte asıl manzum örnekler eserin ikinci bölümündedir. Bu bölümde 60 bahir tam adlarıyla başlık olarak kaydedildikten sonra her bir bahir için ikişer beyit olmak üzere 120 beyitle örneklendirilmiştir. Bütün örneklerin Farsça olduğu eserde Gülşehrî bir yerde (9a) mahlası da geçen bir beyti nakletmiştir. İkinci kısımdaki, doğrudan o bahirle ilgili öğretici ifadelerden oluşan beyitlerin bu eser için hususan yazıldığına göre Gülşehrî’nin kendisine ait olmalıdır. Örnek olarak gösterilen beyitlerin üçüncü mısraları daima o bahrin kalıbından oluşmaktadır. 

Arûz-ı Gülşehrî’nin eldeki yegâne nüshasında “hâtime” bölümü yoktur ve eser “Bahr-i Mütedârik-i Mahbûn” için verilen iki örnek beyitle sona erer. Sondaki ferağ kaydına göre söz konusu nüsha, 8 Şevval 1147/3 Mart 1735 günü ikindi vakti İstanbul’da istinsah edilmiştir. Eserin başka bir nüshasına ulaşılamaması bu hususta kesin bir hükme varmamıza imkân vermiyorsa da hâtime bölümünün bulunmayışının müelliften ziyade müstensih kaynaklı olduğu  tahmin edilebilir.

Eserden ilk söz eden Kilisli Rifat Bilge’dir (Hoca Mes’ûd bin Osmân 1342: 15).

Şairin biyografisi için bk. “Gülşehrî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gulsehri 

Eserden Örnekler



Kaynakça


Hoca Mes’ûd bin Osmân (1342). Ferhengnâme-i Sa‘dî Tercümesi. (hzl. Kilisli Muallim Rif’at). İstanbul: Matbaa-i Âmire.

Gülşehrî. Arûz-ı Gülşehrî. Millet Kütüphanesi. Farsça Yazmalar. Nu. 517.

Atıf Bilgileri


Köksal, Mehmet Fatih. "ARÛZ-I GÜLŞEHRÎ (GÜLŞEHRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/aruz-i-gulsehri-gulsehri. [Erişim Tarihi: 25 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 FELEK-NÂME (GÜLŞEHRÎ) Gülşehrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
2 KERÂMÂT-I AHİ EVRAN (GÜLŞEHRÎ) Gülşehrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
3 [KUDÛRÎ TERCÜMESİ] (GÜLŞEHRÎ) Gülşehrî Araş. Gör. Uğur Altundaş
Görüntüle
4 MANTIKU’T-TAYR / GÜLŞEN-NÂME (GÜLŞEHRÎ) Gülşehrî Prof. Dr. kemal yavuz
Görüntüle
5 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
6 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
7 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
8 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
9 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
10 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
11 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
12 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle