ARAPÇA DÎVÂN (FUZÛLÎ)
şiirler
Fuzûlî (d. 888/1483 - ö. 963/1556)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Fuzûlî'nin Arapça şiirlerini ihtiva eden eseri. Fuzûlî'nin Arapça Dîvânı’ını hangi tarihte kaleme aldığı tam olarak bilinmemektedir. Elimizdeki Arapça Dîvân'a ait şiirler 11 kaside ve 1 yarım kasideden oluşmaktadır. Günümüze ulaşan tek nüshası Leningrad'daki Asya Yazma Eserler Kütüphanesi'nde bulunan Arapça Dîvân'daki şiirler 465 beyitten ibarettir. Fuzûlî’nin Arapça şiirlerini ilk kez Berthels 1930’da yayınladığı bir makalesinde ele almıştır. Berthels’e göre Fuzûlî’nin Arapça şiirleri Leningrad’daki Asya Müzesi Kütüphanesi’nde h. 997’de istinsah edilmiş olan Fuzûlî Külliyâtı içerisindeki 189-199 sayfaları arasında yer almaktadır. Berthels bu şiirlerin Fuzûlî'nin Arapça Dîvânı'nın tamamını oluşturduğu iddiasındadır. Berthels’in verdiği bilgilerden hareketle bu kasidelerin 7’sinde Hz. Peygamber 3’ünde de Hz. Ali methedildiği kaydedilir. Hz. Peygamber’e dair kasidelerde 30 beyit arasında 2-7 beyit medih bulunurken Hz. Ali’ye dair yazılmış olduğu iddia edilen 3 kasidede 27, 30, 26 beyit yani toplam 83 beyit medh-ü senâ bulunmaktadır.

İnan ve Dakûkî, bu şiirlerin Fuzûlî’nin Arapça Dîvânı'nın tamamını oluşturmadığını ve şiirlerinde zikredilen Ali'nin, Ali b. Muhsin olduğunu ve metinde Müşe’şeîliğe dair pek çok ifadenin yer alması sebebiyle Şiî-Hurûfî temayülünün çok kuvvetli olduğunu bildirir (İnan 1940: 59-61; Dakûkî 1996: 53-68). Ayhan Erdoğan ise Berthels’in bu iki kasideyi Rusça’ya tercüme ettiğini bildirmektedir (Erdoğan 2010: 171-182). Konu ile ilgili çalışmasında Bayram, Dakûkî’nin tespitinin yanlış olduğunu ve Fuzûlî’nin Arapça Dîvânı’ında kastettiği kişinin Hz. Ali olduğunu belirtir (Bayram 2010: 54-65). Fuad Köprülü konu ile ilgili çalışmasında Berthels’ten hareketle Arapça Dîvânı’nın muhtevası ve şekil unsurları açısından bilgi vermektedir. Köprülü’ye göre Arapça Dîvân’da yer alan kasidelerin 7 tanesi Hz. Peygamber hakkında, 3 tanesi de Hz. Ali hakkında olup kasidelerin bariz bir edebi kıymeti olmayan, soğuk ve histen mahrum olduğu şeklinde Berthels’in kanaatine katılır.

Üslup, eda ve dil bakımından Fuzûlî’nin kasideleri Arap dilinde yazılmış etkili bir şiirin tadını vermemekte ve içerisinde dil açısından pek çok problem barındırmaktadır. İnan ve Bayram, gerek Sâdıkî gerekse Bursalı Tahir’in Lebîbî’den verdiği bilgilerden hareketle Leningrad’daki külliyatın Fuzûlî’nin Arapça Dîvânı’nın ancak bir kısmını ihtiva ettiği kanaatindedir. Hamid Araslı tarafından 1958’de Bakü’de yayınlanan külliyatın pek çok hatayı ihtiva ettiğini belirten Bayram, külliyatın içerisindeki ilk dört kasidenin Hz. Peygamber’e ithaf edildiğini, 5. kasidenin kime ithaf edildiğinin tam olarak anlaşılmadığını altı ve yedinci kasidelerin de Hz. Peygamber’e ithaf edildiğini kaydetmektedir. Bayram’a göre sekizinci kasidenin de kime ithaf edildiği tam olarak anlaşılmamaktadır. Son üç kaside ise Hz. Ali’ye ithaf edilmiştir. Bayram, Fuzûlî’nin Arapça Dîvânı’ında yer alan 11 kasidenin kafiye ve üslup açısından oldukça uyumlu olduğunu ve kasidelerin altısında tavîl üçünde kâmil ve birinde de vâfir bahrinin kullanıldığını kaydetmektedir. Fuzûlî Türk ve Fars geleneğine uygun bir şekilde kasidelerinde kendi mahlasına da yer vermiştir (Bayram 2010: 54-65).

Fuzûlî’nin Arapça Dîvânı  E. Berthels tarafından tanıtılmış (1930) Hamid Araslı (1958) ve Ali Bayram (2010) tarafından Türkçe tercümeleriyle birlikte yayımlanmıştır.  

Şairin biyografisi için bkz. “Fuzuli”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuzuli-mdbir

Eserden Örnekler




Kaynakça


Araslı, Hamid (1958). Matla´ü'l-İtikâd ve'l-Kasâidü'l-Arabiyye. Bakü: Dârü't-Tab´ li Akademiyyeti'l-Ulûm. 117-204.

 Berthels, Evgenii Eduardovich (1930).  Bulletin de I’Academie des Sciences de I’URSS, classe des Humanites 5: 297-36.

Berthels,  Evgenii Eduardovich (1930). Memoires du Comite des Orientalistes V: 39-71.

Bayram, Ali (2010). Fuzûlî ve Arapça Kasideleri. İstanbul: Bakanlar Medya. 54-65.

Dakûkî, İbrahim (1996). "Fuzûlî'nin Hayatı Hakkında Bazı Yeni Tespitler ve Arapça Dîvânı Üzerine Düşünceler". Fuzûlî Kitabı: 500. Yılında Fuzûlî Sempozyumu Bildirileri. hzl. Beşir Ayvazoğlu. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yay. 53-68.

Erdoğan, Ayhan (2020). "Fuzûlî'nin Arapça Dîvânı'ndan İki Kasîdenin Edebî Tahlili". Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29: 171-182.

İnan, Abdülkadir (1940). "Fuzûlî'nin Arapça Dîvânı".  Türk Dili Belleten II ( 3-4): 59-61.

Karahan, Abdülkadir(1996). "Fuzûlî". İslam Ansiklopedisi.  C.13. İstanbul: TDV Yay. 240-246.

Köprülü, M. Fuad (1946). Eski Şairlerimiz: Dîvân Edebiyatı Antolojisi. İstanbul: Ahmet Halit Kitabevi. 195-256.

Mısrî, Hüseyin Mucib (1967). Fi'l-Edebi'l-İslâmî, Fuzûlî el-Bağdâdî. Kahire: Dârü'l-Fikre. 187-200.

Atıf Bilgileri


Kaya, Büşra Sıdıka. "ARAPÇA DÎVÂN (FUZÛLÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/arapca-divan-fuzuli-tees-1311. [Erişim Tarihi: 24 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FUZÛLÎ) Fuzûlî Filiz Kılıç
Görüntüle
2 LEYLÂ VÜ MECNÛN (FUZÛLÎ) Fuzûlî Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
3 BENG Ü BÂDE (FUZÛLÎ) Fuzûlî Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
4 HADÎS-İ ERBAÎN TERCÜMESİ (FUZÛLÎ) Fuzûlî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
5 SOHBETÜ'L-ESMÂR (FUZÛLÎ ?) Fuzûlî Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
6 HADÎKATÜ'S-SÜ'EDÂ (FUZÛLÎ) Fuzûlî Filiz Kılıç
Görüntüle
7 MEKTUPLAR (FUZÛLÎ) Fuzûlî Doç. Dr. Şerife Yalçınkaya
Görüntüle
8 FARSÇA DÎVÂN (FUZÛLÎ) Fuzûlî Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
9 HEFT-CÂM/ SÂKÎ-NÂME (FUZÛLÎ) Fuzûlî Dr. Öğr. Üyesi AYŞE ÇELEBİOĞLU
Görüntüle
10 RİND Ü ZÂHİD/MUHÂVERE-İ RİND Ü ZÂHİD/RİSÂLE-İ RİND Ü ZÂHİD (FUZÛLÎ ) Fuzûlî Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
11 SIHHAT U MARAZ/HÜSN Ü AŞK/ RÛH-NÂME (FUZÛLÎ) Fuzûlî Prof. Dr. Ayşe YILDIZ
Görüntüle
12 MATLA'U'L-İ'TİKÂD FÎ MA'RİFETİ'L-MEBDE VE'L-ME'ÂD (FUZÛLÎ) Fuzûlî Araş. Gör. Songül Akboğa
Görüntüle
13 RİSÂLE-İ MU'AMMÂ (FUZÛLÎ) Fuzûlî Araş. Gör. Songül Akboğa
Görüntüle