ÂMENTÜ TERCÜMESİ (FERDÎ)
dini-itikadi meseleler
Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah (d.?/?, ö.1274/1858)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Âmentü'de geçen iman esaslarının manzum izahı. Metnin iki nüshası tespit edilmiştir. İlki, Millet Kütüphanesi Ali Emirî Koleksiyonu’nda 6 varaklık müstakil bir eser olarak 827 numarada kayıtlıdır. İkincisi ise Beyazıt Kütüphanesi Veliyüddin Efendi Koleksiyonu’nda 3223 numaradadır. Eser, içinde bulunduğu mecmuanın 120b-125a varakları arasındadır. Nüshaların ferağ kaydında bir bilgi verilmese de bu iki nüshanın yazıları mukayese edildiğinde eserlerin müstensihinin aynı kişi olduğunu düşündürecek pek çok emare vardır. Beyazıt Kütüphanesi Veliyüddin Efendi Koleksiyonu’nda 3223 numaradaki nüshanın adı YEK kayıtlarında Selbiyye olarak geçmektedir. Buna, selbiyye kelimesinin manzumenin 20. beyitinde geçmesinin neden olduğu anlaşılmaktadır. (Kodılar bu beşin selbiyye nâmuñ / Ki kâdirdür bilâ avn u nusret) Halbuki, selbiyye burada eserin adı olarak değil, şiirin başından beri zikredegelinen sıfatlardan beşinin adı olarak geçmektedir. Ayrıca aynı kayıtta yanlışlıkla eserin müellifi olarak İshak b. Hasan ez-Zencanî et-Tokadî (ö. 1689) gösterilmiştir. 

Eserde, Âmentü’de yer alan “Âmentü billahi” “ve melâiketihi” “ve kütübihi...” gibi ifadeler, kırmızı mürekkeple varakların boş kısımlarına derkenar olarak yazılmış ve bu ifadelerin hizasında metinde kırmızı mürekkeple “Allah’a iman getirmek beyanındadur”, “Meleklere iman getirmek beyanındadur” gibi başlıklar kullanılmıştır. Toplam 145 beyitten oluşan manzumede, başlıkların hemen altında konuyla ilgili kafiyeleniş itibariyle gazel formunda ve müellifin sondan bir önceki beyitte de belirtildiği gibi aruzun “mefā‘îlün mefā‘îlün fe‘ûlün” kalıbıyla beyit sayısı 6-13 arasında değişen şiirler yazılmıştır. İlk 6 beyit giriş olarak düşünülmüş ve Arapça yazılmıştır. Şairin mahlası eserin 125a varağında 9. beyitte geçmektedir. (Şentürk 2022: 34)

Müellifin biyografisi için bk. "Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ferdi-seyh-haci-abdullah-ferdi


Eserden Örnekler


Âmentü billahi      Allaha îmân getürmek beyânındadır


1   Hudâya sad hezârân şükr u minnet

     Ki itdi bîzi îmâna hidâyet


2  Getürdüm evvelâ îmân-ı muhkem

    Hakkıñ olduġına mevcūd u müsbet


3   Vücûd aña sıfatdur ya‘ni varlık

      Ki nefsiyye dediler ehl-i sünnet


4   Getürdüm ŝâniyen Allaha îmân

      Kadîm oldığına ey zîbasîret


5    Kıdem dâhî sıfatdur ol Hudâya

       Ki varlıġına olmamak bidâyet


6    Getürdüm sâlisen îmân-ı mebrūr

      Ki bâkîdür Hudâ bî-şekk ü şübühet


7    Sıfat bil zât-ı pâkine bekâyı

       Ki varlıġına olmamak nihâyet


8    Getürdüm râbi‘an îmân ki Allah

       Muhâlifdür havâdise bihüccet


9    Muhâlefet havâdise sıfatdur

       Ki halka benzememek ile dikkat


10    Getürdüm hâmisen îmân-ı tahkîk

        Ki kâimdür binefsihi rabb-i kutret


11    Kıyâm binefsihi Allaha sıfatdur

        Ki muhtâc olmamakda ġayra elbet


12    Getürdüm sâdisen îmân-ı bî-şekk

        Ki vâhiddür Hudâ ey ehl-i fitnat

(Ferdî, Manzum 827, vr. 1b-2a)


Kaynakça


Şentürk, Yılmaz (2022). Ferdî ve Dîvânı. İstanbul: Kriter Yayınları

Ferdî (yty). Âmentü Tercümesi. Şeyh Hacı Abdullah Millet Kütüphanesi Ali Emirî Koleksiyonu, Manzum 827.

Ferdî (yty). Âmentü Tercümesi. Şeyh Hacı Abdullah Beyazıt Kütüphanesi Veliyüddin Efendi Koleksiyonu, 3223.

Atıf Bilgileri


Şentürk, Yılmaz. "ÂMENTÜ TERCÜMESİ (FERDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/amentu-tercumesi-ferdi. [Erişim Tarihi: 13 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FERDÎ) Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Dr. Murat Ayar
Görüntüle
2 NAZMÜ'L-LE'ÂLÎ (FERDÎ) Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendi Diğer Emine Güleç
Görüntüle
3 MEKTUBÂT (FERDÎ) Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Ferdî Efendi Öğr. Gör. MEHMET ALTINOVA
Görüntüle
4 TERCÜME-İ HADÎKA-İ NEDİYYE (FERDÎ) Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk
Görüntüle
5 MECMUA (FERDÎ) Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk
Görüntüle
6 ŞERH-İ SALÂT-I İBN MEŞİŞ (FERDÎ) Ferdî, Şeyh Hacı Abdullah Dr. Öğr. Üyesi Yılmaz Şentürk
Görüntüle
7 SİRÂC-I GAYB (ÂBİD) Âbid, Zeynelâbidîn Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu
Görüntüle
8 TERCÜME VE ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ÂBİDİN PAŞA) Âbidin Paşa Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle
9 DÎVÂN (ÂCİZ) Âciz, Mehemmed Helife ismail Aksoyak
Görüntüle
10 FARSÇA DÎVÂN (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Prof. Dr. mehmet atalay
Görüntüle
11 DÎVÂN (CEVDET) Cevdet, Recâîzâde Ahmed Prof. Dr. Mehmet Sarı
Görüntüle
12 DÎVÂN (FERÎDE HANIM) Ferîde Hanım, Bahâr-zâde Prof. Dr. Eyüp Akman
Görüntüle
13 DÜRRETÜ’L-BEYZÂ FÎ-ŞEREFİ MEVLİDİ’L-MUSTAFÂ (GAZZÎZÂDE ABDÜLLATÎF) Gazzîzâde Şeyh Abdüllatîf Efendi Dr. Bilal Güzel
Görüntüle
14 KIRIM ZAFERNÂMESİ / HAYRÂBÂD (HAYRÎ) Hayrî, Mehmed Hayrî Efendi, Türk Hayrî ismail Aksoyak
Görüntüle
15 DÎVÂN (HULÛSÎ) Hulûsî, Ömer Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şamil BAŞ
Görüntüle
16 DÎVÂN (HULÛSÎ/MENFÎ/YESÂRÎ) Hulûsî/Menfî/Yesârî, Hüseyin Hulûsî Efendi Doç. Dr. Özgür KIYÇAK
Görüntüle