AKVEMÜ’L-VESÂİL FÎ TERCEMETİ’Ş-ŞEMÂİL (AHMEDÎ (İSHAK HOCASI))
Şemail-i Şerif tercümesi
Ahmedî (İshak Hocası), Şemseddîn Ahmed (d. ?/? - ö. 1120/1708)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Müellifin, Tirmizî’nin (ö. 279/892) Şemâ'ilü’n-Nebî isimli eseri üzerine şerhi. Eser şerh edilirken Aliyyü’l-Kârî’nin (ö. 1014/1605) Cem'u’l-Vesâ'il fî Şerhi’ş-Şemâ'il ve İsamüddin İsferâyînî’nin (ö. 945/1538) Şerhu’ş-Şemâ'il isimli Arapça şemâil şerhlerinden istifade edildiği anlaşılmaktadır. Eserde Sa’dî-i Şirâzî (ö. 691/1292), Hâfız-ı Şîrâzî (ö. 792/1390 [?]), Muhammed ibnü’l-Cezerî (ö. 833/1429), Molla Abdurrahman Câmî (ö. 898/1492) gibi önemli isimlerin şiirlerinden iktibaslar yer almaktadır.  Arapça, Farsça ve Türkçe atasözü, deyim, vb. ifade ve ibarelerin yoğunluğu da dikkate değerdir.

Eserde Hz. Peygamber’in yaradılış bakımından görünüşü, peygamberlik mührü, saç tarama şekli ve saçının uzunluğu, sürme çekmesi, elbiseleri, yeme içme âdetleri, yürüyüş tarzı, oturma tarzı, konuşma üslubu, sevdiği yiyecek ve içecekler, kullandığı güzel kokular, mizah anlayışı, vefat hadisesi, rüyada görülmesi gibi konular yer almaktadır. Eser 56 bâbdan müteşekkildir. Bazı bâbların altında yalnızca bir hadis işlenirken bazı bâblarda 30 civarında hadis olabilmektedir. Bu şekilde eserde 324 hadis ele alınmıştır.

Hadislerin senedindeki râviler tanıtılmış ve râvilerin güvenilirlik dereceleri hakkında bilgiler verilmiştir. Râvi isimleri herhangi bir karışıklığa mahal vermemek amacıyla harf harf, hareke hareke tarif edilmiştir. Kaynak metindeki hadisler senedleriyle birlikte kelime kelime yazılarak sarf ve nahiv açısından ele alınmıştır. Arapça ibarelerin hem Arapçadaki diğer karşılıkları hem Farsça anlamı hem de Türkçedeki karşılığı verilmiş ve izaha ihtiyaç duyulan kısımlar tafsilatlı olarak anlatılmıştır.

Şerh metodu izlerken bazen cümleler Arapçadan Türkçeye kelimesi kelimesine olduğu gibi aktarılmış sadece cümlenin yapısı Türkçe dil bilgisine uygun halde yeniden düzenlenmiştir. Bu şekilde Türkçeye pek çok yeni Arapça kelime kazandırılmıştır. Eser üzerine İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, Ahmet AYDIN tarafından bir doktora tezi hazırlanmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmedî (İshak Hocası), Şemseddîn Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ishak-hocasi


Eserden Örnekler


“... Musannif bu bâbda dört hadîs zikr eyledi: el-HADÎSÜ’l-EVVEL. Haddesenâ Ahmedü’bnü Menî'in Haddesenâ İsmâ'îlü’bnü İbrâhîme Haddesenâ Eyyûbü: es-Sahtiyânî an Hamîdi’bni Hilâlin: hadîsini Sitte tahrîc etdiler. an Ebî Bürdete: ismi Âmir’dir. Ve Kûfî’dir. Ve İmâm Ebu’l-Hasan el-Eş'arî’nin ceddidir, tâbi'iyyü celîlü’l-kadr’dır. Kâdî Şureyh’den sonra Kûfe’de kâdî olmuş idi. Haccâc ma'zûl etdi. kâle: kâ'il Ebû Büreyde’dir. Ahracet ileynâ Â'işetü kisâ'en: kâf’ın kesri ile ma'rûf sevbdir. Bu makâmda murâd ridâ’dır. mülebbeden: bâ-i muvahhadenin feth u teşdîdiyle tef'îl bâbından ism-i mef'ûldür. Murakka' ma'nâsına ki Türkî’de yamalı derler. libed: aslında keçe ve Fârisî’de nemed dedikleri nesnedir. Çünki yamalı olan [393] nesne keçe gibi kat kat olmağla yamalı olan sevbe mülebbed ıtlâk olundu...”

Kaynakça


Aliyyü’l-Kârî (1431). Cemʿu’l-Vesâil fî Şerhi’ş-Şemâil. 2 cilt. Mısır: Matbaa-i Şerife.

İshak Hocası Aydınlı Ahmed Efendi (yz.). Akvemü’l-Vesâ'il fî Tercümeti’ş-Şemâ'il. Ankara-Milli Kütüphane 06 Mil Yz A 8034.

İshak Hocası Aydınlı Ahmed Efendi (yz.). Akvemü’l-Vesâ'il fî Tercümeti’ş-Şemâ'il. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi nekty 01522.

İshak Hocası Aydınlı Ahmed Efendi (yz.). Akvemü’l-Vesâ'il fî Tercümeti’ş-Şemâ'il. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Nuruosmaniye Koleksiyonu, Nuruosmaniye 730.

Öngören, Reşat. “AHMEDÎ (İSHAK HOCASI), Şemseddîn Ahmed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ishak-hocasi

Sa‘dî-i Şîrâzî (1398). Gülistân. İran: Mersal Yayınları.

Atıf Bilgileri


AYDIN, Ahmet. "AKVEMÜ’L-VESÂİL FÎ TERCEMETİ’Ş-ŞEMÂİL (AHMEDÎ (İSHAK HOCASI))". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/akvemu-l-vesail-fi-tercemeti-s-semail-ahmedi-ishak-hocasi. [Erişim Tarihi: 23 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 SANDÛKATÜ'L-MA'ÂRİF (İSHÂK HOCASI AHMED GÜZELHİSÂRÎ) İshâk Hocası Ahmed Güzelhisârî Dr. Öğr. Üyesi Nesrin SOFUOĞLU
Görüntüle
2 AKSA'L-EREB FÎ TERCEMETİ MUKADDİMETİ'L-EDEB (İSHÂK HOCASI AHMED GÜZELHİSÂRÎ) İshak Hocası Ahmed Güzelhisârî Dr. Öğr. Üyesi Nesrin SOFUOĞLU
Görüntüle
3 VAHDETNÂME-İ ÂLEM-ENGÎZ (AHMEDÎ) Ahmedî (İshak Hocası), Şemseddîn Ahmed Güzelhisârî Dr. Öğr. Üyesi Nesrin SOFUOĞLU
Görüntüle
4 TERCÜME-İ HADÎS-İ ERBAÎN (AHMEDÎ) Ahmedî (İshak Hocası), Şemseddîn Ahmed Güzelhisârî Dr. Öğr. Üyesi Nesrin SOFUOĞLU
Görüntüle
5 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
6 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
7 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
8 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
9 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
10 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
12 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
13 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
14 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle