AKKÂ (NÛRÎ)
hatırat
Nûrî, Mustafa Nûrî Bey, Maraşlı (d. 1259/1844 - ö. 1324/1906)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mustafa Nuri Bey’in Akkâ sürgününü anlattığı eser. V. Murad ile içeriği bilinmeyen bazı faaliyetleri ve Vatan Yâhut Silistre’nin Gedikpaşa Tiyatrosu’ndaki temsilinde çıkan olaylarda bağlantısının olması gibi sebeplerle Nuri Bey, Bereketzâde İsmail Hakkı (ö. 1337/1918) ile beraber Akkâ’ya sürgüne gönderilmiştir. Akkâ isimli eserde de bu sürgün anlatılır.

Müellif, esere siyasî faaliyetler sebebiyle gönderildiği Ankara’dan dönüşünü anlatarak giriş yapar. Ardından Gedikpaşa Tiyatro’sunda bir komite oluştuğunu ve bunların hangi işlerle uğraştığından bahseder. Vatan Yâhut Silistre’nin temsili sonrası çıkan hadiseleri kısaca tanıtır ve İbret gazetesinin kapatılmasından bahseder. İbret’in 131. nüshasında Vatan Yahut Silistre ile ilgili neşrettiği yazıyı önemli gördüğü için burada tekrar yayınlar. Devamında ise bu faaliyetlerde birlikte olduğu arkadaşlarıyla beraber tutuklanıp sürgüne gönderilmelerini anlatır ve eser Akkâ’ya ulaşıp zindana kapatılmalarıyla sonlanır (Şeker 2012:151). Nuri Bey bu eserinde otuz sekiz ay süren sürgünün yalnızca yolculuk sürecini ve ilk günlerini yazmıştır (İnci 2000: 5). Metnin son sayfasında Akkâ’nın Yeni Liman isimli zindanındaki günlük hayattan bahsedilirken cümle yarıda bırakılmıştır. Bu hâliyle eser yarım kalmış gibidir ancak İbnülemin Mahmut Kemal “galiba yazdığı da ondan ibarettir” diye kaydeder (1969: 1245). 

Nuri Bey’in farklı tarihlerde yazdığı sürgün hatıralarının toplandığı bu eser 1293/1876 tarihinde İzzet Efendi Matbaası’nda basılmıştır ve 16 sayfadır. Eserin günümüz harflerine aktarılmış hâli ve muhtevası hakkında Handan İnci’nin bir çalışması mevcuttur (2000). Müellifin hayatı ve eserlerinin tanıtıldığı başka bir çalışmada da yine eserin metni verilmiştir (Şeker 2012).

Yazarın biyografisi için bk. “NÛRÎ, Mustafa Nûrî Bey, Maraşlı”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nuri-mustafa-nuri-bey-marasli


Eserden Örnekler


Ankara'dan avdetten sonra bir akşam Gedikpaşa Tiyatrosu'na gitmiştim. İsmi hatırımda değil, şive-i ifâdesi gâyet çirkin ve fakat meâli güzel bir oyun icrâ olunuyordu. Perde arasında oturduğum locaya tiyatronun direktörü Agob Efendi geldi. Oyunun tarz-ı ifâdesindeki uygunsuzluk, meâlindeki letâfeti gidermiş olduğunu söyledim. Cevâben “Evet, o ciheti ben de teslim ederim. Müellef ve mütercem daha ne kadar hoş meâlli oyunlarım var ki ifadelerindeki sakâmet cihetiyle icrâ ettiremiyorum. Bu husûsu islah benim elimden gelmez. Ancak erbâb-ı kalemin himmetine muhtaçtır” dedi ve müteessif olduğum acz ü noksanımı bilmediğinden mi her nedense benden muâvenet de taleb eyledi (İnci 2000: 5).

Kaynakça


İbnülemin Mahmud Kemal İnal (1969). Son Asır Türk Şairleri. C.2. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

İnci, Handan (1998). “Türk Edebiyatının Sürgün Tarihinde İlginç Bir Sayfa Yahut Bir Sürgünün Beş Hikâyesi”. Kitap-lık Dergisi,  (34): 194-203.

İnci, Handan (2000). “Menapirzade Nuri’nin Yarım Kalmış Sürgün Metni: Akkâ”. Tarih ve Toplum. (204). 324-332.

Mustafa Nuri Bey (1876). Akkâ-Nûrî, Cüz’-i Evvel. İstanbul: İzzet Efendi Matbaası.

Şeker, Şemsettin (2012). Sadık Bir Muhalif: Yeni Osmanlılardan Menapirzade Nuri Bey. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Atıf Bilgileri


KILIÇ, MUSTAFA. "AKKÂ (NÛRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/akka-nuri. [Erişim Tarihi: 13 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ZAMÂNE ŞIKLARI (NÛRÎ, MUSTAFA NÛRÎ BEY) Nûrî, Mustafa Nûrî Bey, Maraşlı Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
2 BîÇÂRE (NÛRÎ, MUSTAFA NÛRÎ BEY) NÛRÎ, Mustafa Nûrî Bey, Maraşlı Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
3 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
4 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
5 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
6 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
7 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
8 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
9 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
10 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
12 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle