Akif Bey, Namık Kemal’in Magosa’daki sürgün sürecinde yazdığı beş perdelik tiyatro. İlk ve ikinci baskısı 1874’te yazarın adına yer verilmeden yapılır. Yazarın, Akif Bey’i sürgün için Kıbrıs’a götürüldüğü sırada gemide tasarladığı düşünülür. Mithat Cemal Kuntay, Namık Kemal’in bu eseri “Dâniş Bey yâhud Fâhişe-i Tâibe” başlıklı hikâyesine dayandırarak oluşturduğunu dile getirir. Eserin içindeki ayrıntılı deniz tasvirlerinin yanı sıra baş karakterin bir deniz subayı olması, Akif Bey’i Türk edebiyatında denizin ele alındığı ilk eser yapar. Ayrıca Mustafa Nihat Özön, Namık Kemal’in Akif Bey’i için hazırladığı ön sözde yazarın niyetinin denizciler için bir destan oluşturmak olduğunun altını çizer. Nitekim eserin yazılmasında Osmanlı zamanında yaşanan başta Kırım Savaşı olmak üzere Yunan isyanı ve Navarin baskınının etkisi vardır. Tiyatronun konusunu hem vatanına hem de eşine son derece bağlı Akif Bey’in eşi tarafından aldatılması sonucu felakete sürüklenişi oluşturur.

Akif Bey, denizde savaşmak üzere eğitim almış bir askerdir. Genç Akif’in düşmanla karşılaşma zamanı gelir ve Osmanlı’nın savaş gemilerinden birinde gemi reisi olarak görevlendirilir. Vatanı korumayı atalarından kendine kalan miras olarak değerlendiren Akif, haremi Dilrüba’dan ayrılacağı için hüzünlüdür. Yakın arkadaşı Şahin’e bir zarf uzatır ve bu zarfın babası Süleyman Bey’e iletilmesini ister. Eğer olur da geri dönemezse yerine getirilmesini istediği üç şey vardır: Arkasından gözyaşı dökülmemesi, kardeşinin de vatan uğruna savaşması ve Dilrüba’nın İstanbul’a götürülüp tüm ihtiyaçlarının karşılanması. Şahin, Dilrüba’nın samimiyetine inanmaz, onun köyün diğer erkekleriyle olan münasebetini de bildiğinden Akif’i uyarmak ister. Ancak Akif eşi hakkında tek bir kötü kelime duymaya tahammül edemez. Dilrüba ise Akif’i sevmez, onun himayesine ve parasına ihtiyaç duyduğundan rol yapar. Nitekim Akif’le vedalaştığı günün akşamında hizmetçisine incilerini hazırlatıp düğüne gider. Kısa bir süre sonra Akif’in öldüğü haberi köye yayılır. Süleyman Bey, oğlunun vasiyetini yerine getirmek üzere Çürüksu’ya gelir. Dilrüba ile karşılaşınca ne yapacağını bilemez çünkü karşısında Akif’in anlattığının tam tersi biri vardır. Dilrüba, Esat’la nikahlanacağını açıklar. Şahin, Akif’in öldüğüne dair şahitlik yapan iki esirin sözüne inanmak istemez. Yakın bir tanıdığından Akif’in yaşadığı ve hastanede olduğu haberini alır ve bunun Dilrüba’nın bir oyunu olduğunu anlar. Bunun üzerine kendisini düğününe davet eden Esat’ı uyarsa da Dilrüba’nın aşkı Esat’ın da gözünü kör etmiştir. Üçüncü perde Esat ile Dilrüba’nın düğün gecesiyle başlar. Akif’in yakın arkadaşları da düğündedir, aralarındaki konuşmalar sonucu Dilrüba’nın zamanında onlara da yakınlık gösterdiği anlaşılır. Bir süre ortalıkta gözükmeyen Şahin salona girip arkadaşlarına Akif’in geri döndüğünü söyler. Akif sevdiklerine kavuştuktan sonra denizdeki savaştan ve onu denizin dibinde boğulmaktan kurtaran genç subaydan bahseder. Dilrüba’yı sorduğunda ise çevresindekilerin sessizliğine anlam veremez. Çok geçmeden acı gerçekleri öğrenen Akif, Dilrüba’yı boşadığını açıkladıktan sonra onunla yüzleşmeye gider. Dilrüba kendini haklı gösteren birtakım açıklamalarla Esat’ı da yanına alarak oradan uzaklaşır. Akif ölüm haberini getiren esirleri konuşturarak Dilrüba’nın oyununu açığa çıkarsa da yaşadıklarını kaldıramaz, kendini içkiye verir. Süleyman Bey ve Şahin uzun süre haber alamadıkları Akif’i meyhanede uyuyakalmış bir şekilde bulurlar. Akif uyku esnasında Dilrüba’yı öldüreceğini sayıklar. Süleyman Bey, oğlunun bir delilik yapacağından korktuğu için zifaf gecesi Dilrüba’nın evine gitmeye karar verir. Bu sırada Dilrüba’nın cariyesi Kamer, yalancı şahitlik yapan esirden Akif’in gerçekleri öğrendiği haberini alıp Dilrüba’ya anlatır. Dilrüba korkusuzdur, erkeklerle birlikte oluşunun tek sebebi paradır. Gizlice eski evine giren Akif, Dilrüba’nın Esat’ı de güzel sözleriyle kandırdığı sırada ortaya çıkar. Akif’in Dilrüba’yı hedef alarak attığı kurşun Esat’ı yaralayınca ikili arasında boğuşma yaşanır. Esat’ın bıçağı kendisinin ve Akif’in ölümüne sebebiyet verir. Son sahne Süleyman Bey’in girişiyle başlar. Yaşananlar karşısında kendi canının derdine düşen Dilrüba, Süleyman Bey’e yalvarsa da zehirli bir yılana benzettiği Dilrüba’yı öldürerek oğlunun intikamını alır.

Mehmet Kaplan Akif Bey’de tabiat karşısında galip olan insanın arzuları karşısında nasıl zayıf düştüğünün gösterildiğini söyler. Önder Göçgün, Namık Kemal’in romantik tiyatro anlayışını değerlendirirken, eserdeki vatan tasvirleriyle millî romantizm çizgisine ulaştığını belirtir. İnci Enginün, Akif Bey’deki konuşmalarda Romeo ve Juliet etkisinin hissedildiğini dile getirir, ayrıca fırtına sahnesi ve kıskançlık çerçevesinde düşünüldüğünde eserin Othello ile de benzerliğinin altını çizer. Eserde biri aruz biri hece ile yazılmış iki şiirin döneminde halk tarafından sevildiği de verilen bilgiler arasındadır. 

Eserin üçüncü baskısı 1878'de, dördüncü baskısı 1902'de, beşinci baskısı 1908'de yapılır. Akif Bey altıncı baskısında 1958'de Reşat Nuri Güntekin tarafından Latin harflerine aktarılmış şekilde basılır. 1961'de Mustafa Nihat Özön'ün tertibiyle yayımlanır.

Şairin biyografisi için bk. “Nâmık Kemal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/namik-kemal