- Yazar Biyografisi (TEİS)
Za'îfî, Muhammed - Madde Yazarı: Dr. Necmiye Özbek Arslan
- Eser Yazılış Tarihi:1106/ 1694
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:20/10/2022
AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED)
nasîhat-nâmeZa'îfî, Muhammed (d. 1061/1650 - ö. ?/?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmayan 17. yüzyıl şairi Zaifî'ye ait olan eser. İlk olarak Önder Göçgün tarafından varlığından haberdar edilen eser (1986: 93-94) mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır.
Türk edebiyatında Zaîfî’ye kadar çeşitli şekillerde işlenen bazı öykülerin tekrar ele alınıp mesnevi formunda derlenmesi yönü ile orijinal olan Ahbârü’l-İber, remel bahrinin “fâilâtün fâilâtün fâilün” kalıbıyla tek vezinde kaleme alınmıştır (Korukluoğlu 2014:31). Basit mesnevi formunda tertiplenen Ahbârü’l-'İber tevhit, münacat, na‘t ve dört halifeye övgü ile başlamış ve “Beyân-ı Sebeb-i Te‘lîf-i Kitâb” başlığı altında, mesnevinin yazılış nedeninin açıklanmasıyla devam etmiştir.
Eserini “İbretli Haberler” anlamında “Ahbarü’l-'İber” ismiyle adlandırdığını belirterek 1107/1695-96 tarihinde yazdığını bildiren şair, müteakip dizelerde kendisini, ailesini tanıtıp mahlasına yer verir. Mesnevide hatime ayrı bölüm halinde işlenmemiş; son hikâyenin hatimesi ile kitap hatimesi birleştirilmiştir. (Korukluoğlu 2014: 32). Eser elli bir hikâyeden oluşmaktadır. Hikâyelerin muhtevasında mucizevi ve sahih olaylar anlatılır. Bunların bazısı velâyetname ve bazısı keramet-nâme nev'inden manzum öykülerdir. Anlatılan hikâyelerin sonunda şairin okuyucuya vermek istediği mesajlar vardır. Şairin amacı muhatabın kıssadan hisse çıkarmasını sağlamaktır (Işık 2016:6).
Korukluoğlu’na göre mesnevi 8750 beyittir (2014: 33). Ancak Işık, eserin sonundaki “Varaka ve Gülşah” ile “Muhammet Hanefi” hikâyelerinin ulaşabildiği nüshaların yalnızca birinde bulunduğunu ifade etmiş, bu hikayelerin konusu itibariyle Ahbâru'l-'İber'den farklı olduğunu söyleyerek mesneviden bağımsız olduğunu ve eserin 7095 beyit olduğunu belirtmiştir (2016: 1011).
Üzerine bir yüksek lisans tezi (Korukluoğlu 2014), bir de doktora tezi (Işık 2016) yapılan Ahbârü’l-'İber, Özmen (2017) tarafından yayımlanmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Za'îfî, Muhammed”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/zaifi-muhammed
Eserden Örnekler
Der Beyân-ı Ahvâl-i Ebû Zekeriyâ ve Sâvetü'l-Keştî
Nȃle kıl ey bülbül-i şȗrȋde sen
Olmaya kim sözüni şȗr idesen
Bu fenȃ dünyâya pes kılma heves
Ol fenȃdur ahd-ıla peyvendi kes
Ol Hudȃ’yı dȃ’imȃ zikr eylegil
Ṣon nefesde Hȃlık’ı fikr eylegil
Kȃmil ȋmȃn-ile mi gitsen gerek
Yok imȃnsuz gidesin n’itsen gerek
Fikr ider misin aceb sen bu işi
Ya çeker misin aceb bu teşvişi
Mustafȃ’dan bir hadȋs diyem sana
İşidüp anı bu dem kalgıl tana
Didi Mes‘ȗd oglı Abdullȃh e yȃr
Mustafȃ aṣḥȃbına bil ȃşikȃr
Didi bir gün ey sahȃbe bilinüz
Hȃl-i mevtün pes yaragın kılınuz
Hȃtimeden korkunuz dahı ayȃn
Zira çok kâmil kişiler ol zamȃn
Dahı niçe âlim ü fȃzıl o dem
Bil tahayyürde kalurlar dem-be-dem
Dahı hüsn-i hȃtimeye iremez
Bir kimesne anı bilgil bulamaz (Korukluoğlu 2014: 842)
Kaynakça
Göçgün, Önder (1986). “Erzurum Kütüphanesi'ndeki Türkçe Yazma Eserler Üzerinde Araştırmalar”. Selçuklu Araştırmaları Dergisi (1): 93-223.
Işık, İsa (2016). Ahbârü’l-İber Mesnevisinin Tenkitli Metni ve Eğitim Değerleri Bakımından İncelenmesi. Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Korukluoğlu, Işıl (2014). Ahbârü’l-İber (İnceleme-Metin). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Özmen, Abdussamed (2017). Zaîfî, Ahbârü’l-İber (İbretli Hikâyeler). Ankara: Sonçağ Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
2 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
3 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
4 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
6 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
7 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
8 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
9 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle | ||
10 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDÜLHAY CELVETÎ) | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle |