Antepli Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Fuhûlî’ye ait Nakşibendiyye tarikatının işleyiş ve ritüellerinin tarif edildiği âdâb risâlesi. Doğum tarihi hakkında bir bilgiye ulaşılamamakla beraber 1278/1861-62’de vefat ettiği ve Kurban Baba eteğindeki dağa defnedildiği bilinmektedir. Tasavvuf alanında Âdâbu’z-zâkirîn Necâtü’s-sâlikîn, fıkıh alanında Tercümetü’t-Tahtâvî ale’d-Dürri’l-muhtâ (Tahtavî Hâşiyesi’nin Tercümesi) eserleri bulunmaktadır. Risâle Türkçe kaleme alınmıştır. Yazım tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 1288/1871-72 senesi Zilka’de ayının ortalarında istinsah edildiği kaydı bulunmaktadır (Bursalı yty: 38).

31 sayfa olarak düzenlenen risâle, besmele ve hamdele bölümleri ile başlamaktadır ve risâle içerisinde geçen konular ise, “âdâbu’z-zâkirîn, letâif-i hamse, râbıta-i şerîfe, ağlâk-ı ebvâb, hatm-i hâceler ve duâsı, silsile-i şerîfe, salavât-ı şerîfler ve şehâdetnâme-i şerîfe” olarak sıralanmıştır (Fuhûlî 1872: 1-30). Risâlede üç temel kavram çerçevesinde Nakşibendiyye prensiplerinin incelendiği görülmektedir: Şeyh, zikir ve râbıta. Besmele ve hamdele bölümlerinin akabinde tasavvuf yolunda ilerlemek için şeyhin gerekliliğinden bahsedilir (Fuhûlî 1872: 3-4). Tasavvuf yolunda ilerlemek için şeyhin gerekliliği açıklandıktan sonra zikir âdâbına geçilir. Nakşibendiyye tarikatinin prensipleri olan “kelimât-ı kudsiyye” bağlamında zikir ve râbıta âdâbı tarif edilirken kalp temizliğinden bahsedilir. Kalp temizliğinin önemini vurgulamak için “Allah sizin sûretlerinize ve mallarınıza değil, sîretlerinize, kalplerinize ve amellerinize bakar” hadisine yer verilir. Temiz bir kalp sahibi olmak ve insan-ı kâmil mertebesine ulaşabilmek için bilhassa Nakşibendiyye tarikatinde geçerli olan kaideler sıralanır. Bu kaideler, sahih itikada sahip olmak, Allâh’ın emirlerine eksiksiz itâat edip yasak ve bid’atlerden kaçınmak, Sünnet’e tam ittibâ, sürekli abdestli bulunmaya dikkat etmek, nâfile ibâdetleri hassasiyetle yerine getirmek, kişinin diğer Müslüman kardeşleri ve ihvânı ile muhabbet üzere olması, mâsivâya gönül bağlamaması olarak sıralanabilir (Fuhûlî 1872: 4-10). Risâlede açıklanan bir diğer kavram “Letâif-i Hamse”dir. Risâlede zikrin çeşitleri üzerinde de durulmuş ve âyetlerle de tespit edilmiş üç çeşit zikir olduğundan bahsedilmiştir. Bunların birincisi “hafî zikir”dir ki, kişinin sadece kalbiyle zikretmesidir. Bu zikri kendisi de dâhil kimse duymaz. İkincisi “sırrî zikir”dir ki bu zikir çeşidini kişinin kendisi duyar, başkası duymaz. Üçüncü zikir çeşidi de “cehrî zikir”dir ki bu zikir çeşidini kişinin hem kendisi hem de başkaları duyar (Fuhûlî 1872: 11-13). Risâlede üzerinde durulan bir diğer konu “râbıta”dır (Fuhûlî 1872: 14). Risâlenin “Hatm-i Hâcegân” tarifinin yapıldığı  bölümünden sonra Hatm-i Hâcegân sonunda okunacak duaya yer verilmiştir (Fuhûlî 1872: 22-24). Duada Hatm-i Hâcegân sevabının ulaştırılması talep edilenlerin isimleri sıralanır ve devletin devamı, müslümanlar arasına tefrika girmemesi, günahların affedilmesi için dua edilir. Duanın ardından biri Hâlid-i Bağdâdî tarafından tertip edilmiş iki Nakşibendî silsilesine yer verilir (Fuhûlî 1872: 25-27). Müellif risâleyi tamamlarken, risâlenin ihtivâ ettiği hususları sıralamış ve risâleyi günahlarının affına vesîle ve tarikat erbabına bir hediye olması maksadıyla kaleme aldığını belirtmiştir. 

Şairin biyografisi için bk. "Abdülhamid Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdulhamid-efendi