ACÎBE (MEHMET TAHİR)
fıkra, deneme, sohbet
Mehmet Tahir (d. ? - ö. ?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mehmed Tahir’in çeşitli kıssalardan oluşan ve fıkra mahiyeti taşıyan eseri. Eser, 1307 tarihinde “Kıssadan hisse alır âkiller” sloganıyla Âlem Matbaası’nda basılmıştır. Osmanlı “letâif” geleneğini andıran bir şekilde “hakiki olmayan ve eğlence maksadıyla” (Muallim Naci: 657) kaleme alınan bu fıkra kitabı, Mehmed Tahir’in aynı çizgideki bir başka eseri Garîbe ile beraber düşünülebilir. Yazar, eserin “ifade-i meram” kısmında daha önce aynı adlı bir risalesinin varlığından söz ederek bu kez münferit bir eser kaleme alma cesareti gösterdiğini belirtmektedir.

Kıssadan hisse çıkarma odaklı bu kitapta sırasıyla Bir Bekçi, Bir Arap, Diyojen, Bir Müşteri, Bir Tavşan ile Bir Dişi Arslan, Bir Kayıtsız Adam, Bir Papaz, Bir Bahçivan, İki Kişi, Hoca Nasreddin, Çocuğun Biri, Bir Nekre, Bir Mösyö, Kelbin Biri, Bir Tüccar, Bir Adam, Patlıcan Sevmez Bir Adam, İki Horoz, Hasta ile Hekim, Tabibin Biri, Bir Köpek ile Bir Çaylak, Ahmak Horosânî, Herifin Biri, Hoca Nasreddin, Üç Züğürt, Haşmet, Serseri Bir Adam, Karı Koca, Haşmet, Volter, Suya Atılan Bir Adam, Bir Mirasyedi ile Muallim, Bir Saatçi, Bir Köylü, Bir Kadı, Bir Adam, Fakir ile Derviş, İki Ahbap, Bir Kız, Zürefâdan Biri, Sarhoşun Biri isimli kırk bir fıkra yer almaktadır. Bu fıkralar, herhangi bir tasnif dâhilinde yazılmamış olup çeşitli konularda ve çeşitli simalarla zengin bir görünüm arz etmektedir.

Eserden Örnekler


Fakir ile Derviş

Dervişin biri bir fakirden hâcet talep eder. Fakir “Ey derviş, benim de senden bir hâcetim vardır. Evvelâ sen onu revâ et de badehu ben de senin hâcetini görürüm.” der. Derviş (Hacetiniz nedir?) diye sorunca (Benim hâcetim odur ki benden bir şey talep etmeyesin) demiş.

İki Ahbap

Bir Ramazan zarfında iki ahbap birbirlerine tesadüf etmişler. Birinin elinde birçok makarnalık simit var imiş. Öteki (Bu kadar simiti ne yapacaksın) diye sormuş. (Aman birader Ramazan için bundan alâ yemek mi olur büyücek bir lengerde pişirtip yedikten sonra üzerine de bir iki bardak su içip yatar mısın sabaha kadar şişip her biri Halep marpucu kadar cesâmet kesbeder de Hüdâ alîm, insanı üç gün tok tutarım demiş. (Mehmed Tahir: 21-22)

Kaynakça


Mehmed Tahir (1307). Acîbe. İstanbul: Âlem Matbaası.

Muallim Naci (1987). Lügat-i Nâci. İstanbul: Çağrı Yayınları.

Atıf Bilgileri


Odunkıran, Cemile. "ACÎBE (MEHMET TAHİR)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/acibe-mehmet-tahir-tees-1990. [Erişim Tarihi: 27 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ABDÜLHALÎM MEMDÛH (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
2 ASKERLİK (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
3 BEDRİYE (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
4 BURHÂN (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
5 İCLÂL-VİYANA MUHÂSARASI (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
6 İĞBİRÂR (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
7 NÂLÂN (ABDULHÂLİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
8 RE'İS BEY (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
9 REŞİD PAŞA (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
10 TAKVÎM-İ EDEBÎ (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11 TÂRÎH-İ EDEBİYYÂT-I OSMÂNİYYE (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Öğretmen Kaan YALNIZ
Görüntüle
12 TASVÎR-İ HİSSİYÂT (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
13 TASVÎR-İ VİCDÂN (ABDÜLHALİM MEMDUH) Abdülhalim Memduh Dr. Elmas Karakaş
Görüntüle
14 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
15 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
16 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
18 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
19 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
20 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
21 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
22 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
23 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle