ACÂ'İBÜ'L-LETÂ'İF
sefaretname tercümesi
Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il (d. 1096?/1685? - ö. 1173/1760)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Hâce Gıyâsüddîn el-Nakkâş’ın 825/1422 yılında yazdığı Farsça  Acâ’ibü’l-Letâ’îf adlı Hıtay sefaretnamesinin Çelebizâde İsmâ’il Âsım (ö. 1173/1760) tarafından 1140/1727-1728’de yapılan tercümesi. Eser, Timurlu Devleti’nin hükümdarı Şahruh zamanında Çin’e giden bir grup elçi arasında bulunan Hâce Gıyâsüddîn’in gezip gördüğü yerlere ve yaşadığı olaylara dair yazdıklarından oluşmaktadır. 9 Zilhicce 822 / 27 Aralık 1419’da Herat’ta başlayan seyahat toplam 2 yıl 10 ay ve 5 gün sürdükten sonra yine Herat’ta biter.

Ali Emîrî’nin bahsettiğine göre; III. Ahmed zamanında Acâ’ibü’l-Letâ’îf’in bir nüshasına sahip olan Damat İbrâhim Paşa bu eseri çevirmesi için Çelebizâde İsmâ’il Âsım’a verir. Tercüme 1140/1727-28'de bitirilir (Hâce Gıyâsüddîn el-Nakkâş 1331: 2-4). Bu tercümenin yazmalarına yazmalar.gov.tr üzerinden ulaşılamamıştır. 1331/1912-1913’te ‘câ’ibü’l-Letâ’îf’in tercümesini yayımlayan Ali Emîrî İşkodra civarındaki Akçakale’de bulduğu nüshanın yegâne nüsha olduğunu belirtir. Fuad Köprülü, Ali Emîrî neşrine dair Millî Tetebbular Mecmuası’nda yazdığı bir yazıda “Şarel Şefer”in kişisel kütüphanesinde de bu nüshadan bulunduğunu; ayrıca kendisinin üçüncü bir nüshayı Hâlis Efendi Kütüphanesi’nde tespit ettiğini bildirir (1331: 364).

Bu eser hakkında Betül Mutlu'nun (2011) ve Mukaddire Özerdim'in (1950) birer makalesi bulunmaktadır.

Müellifin biyografisi için bk. "Çeleb-zâde Âsım, İsmâ'il". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celebizade-asim-ismail

Eserden Örnekler


Hıtâyîler yurdlarını çâr-kûşe kurup etrâfı gûyâ pergârla çizilmiş gibi hemvâr itmişler ve cevânib-i erba’ada birer yol alıkoyup çadırların tınâblarını birbirine ulamakla bend itmişler idi ki piyâde âdem içerü girmek mümkin olmazdı. Ve miyânında bir büyük meydân alıkoyup ol meydânın ortasında bir dönüm mikdârı suffe idüp mukâbiline bir büyük Hıtâyî çadır kurmuşlar. Ve dâmânlarını kaldırup agaçdan bir serîr yapmışlar idi. Ve bezden sâyebânlar kurup tamâm ol meydânı sâyedâr kılmışlar idi. (Hâce Gıyâsüddîn el-Nakkâş 1331: 15). 

Kaynakça


Hâce Gıyâsüddîn el-Nakkâş (1331). 'Acâ'ibü'l-letâif İsmiyle Hıtay Sefâretnâmesi. çev. Şeyhülislâm-ı Esbak Küçük Çelebizâde İsmâ'il Efendi. Dersa'âdet: Kader Matba'ası.

Köprülüzâde Mehmed Fu’âd (1331). “Kitâbiyât Tenkidleri – ‘Acâibü’l-letâ’îf”. Millî Tetebbu’lar Mecmu’ası, 2(5): 351-368.

Mutlu, Betül (2011). "15. Yüzyılda Hıtay'da Bir Timurlu Sefir: Gıyaseddin Nakkaş'ın Hıtay Gözlemleri". Folklor/Edebiyat, 17 (67): 125-136. 

Özerdim, Mukaddire N. (1950). "Acâib-ül-Letâif (Hıtay Sefâret-nâmesi) ile Çin Kaynakları Arasında İlgi". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 8 (3): 345- 371.

Atıf Bilgileri


ASLAN, Murat. "ACÂ'İBÜ'L-LETÂ'İF". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/aca-ibu-l-leta-if. [Erişim Tarihi: 14 Mart 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ÇELEBİZÂDE ÂSIM) Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il Prof. Dr. Ozge Oztekin
Görüntüle
2 TÂRÎH-İ ÇELEBİ-ZÂDE Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il Dr. Mehmet Yunus Yazıcı
Görüntüle
3 MÜNŞE'ÂT (ÂSIM) Çelebi-zâde Âsım, İsmâ'il Doç. Dr. Hasan Gültekin
Görüntüle
4 MEVLİD-İ ŞERÎF (ÇELEBİ-ZÂDE ÂSIM) Çelebi-zâde Âsım, İsma'il Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) Hıfzî Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR
Görüntüle
6 NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin Diğer Aybala Sena KÜTÜK
Görüntüle
7 DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
8 TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullah Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
9 TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
10 TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) Kudsî, Abdullâh Efendi Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
11 DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi Diğer Ahmet Serdar Erkan
Görüntüle
12 MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
13 AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi Diğer Nükran ERBAŞ
Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler
Görüntüle
14 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle