Burkancılığa ait akait meselelerini içermesi sebebiyle tripitaka (üç sepet) olarak adlandırılan kutsal kitap türü abhidharmalardan biri.

7015 satırdan oluşan oldukça geniş bir hacme sahip Abhidharmakoşabhâsyatîkâtattvârtha-nâma, bu literatür içerisinde önemli bir yere sahiptir.

Budist edebiyatı tarihinin önemli isimlerinden Vasubandhu’nun 5.yy’da kaleme aldığı Abhisharmakośabhâṣya (5.yy) adlı eseri Sthiramati tarafından şerh edilmiştir. Aslı ve şerhi Sanskritçe olan bu eser daha sonra Çinceye; Çinceden de Abidarim (Ḳıınlıḳ) Koşavardi Şastr adı ile Uygurcaya çevrilmiştir. Sanskritçede Abhidharmakoşabhâsyatîkâtattvârtha-nâma, Eski Uygurcada Abidarim (Ḳıınlıḳ) Koşavardi Şastr olarak bilinen eser, 1907 yılında Dunhuang’daki Budist manastırlarında Sir Aurel Stein tarafından bulunmuştur (Özönder 1990: 11).

El yazmasında Çince cümle ve ibârelerin sıklıkla kullanılması, eserin Çinçeden çevrilme ihtimalini artırmaktadır. Sthiramati tarafından yapılan Sanskritçe tefsir ve Çince tercümesi kayıptır (Sertkaya 1986: 247-248). Çince çevirinin biri Bibliotheque Nationale’de (P. 3196), diğeri de Pekin Milli Kütüphanesinde olmak üzere iki fragmanının olduğu kaydedilmektedir (Elverskog 2020: 103).

Vasubandhu’nun eseri sekiz bölümden oluşmakta ve Sthiramati tarafından yapılan tefsirde de bu sekiz bölüm sıralanmaktadır. Ancak Abidarim (Ḳıınlıḳ) Koşavardi Şastr, bu sekiz bölümün ilk ikisini içermektedir. Eser, Or. 8212, 75A/B numarasıyla iki cilt  hâlinde British Museum’da yazmalar arasında yer almaktadır. 75A’da kayıtlı olan ilk bölümün 149 yapraktan oluştuğu ve tam olduğu ifade edilmektedir. Bu bölümün sonunda üç küçük manzum metin yer almaktadır. 75A, Vasubandhu’ya ait şâstra’nın başlangıcına ait tefsirin, Buddha’ya övgünün, Buddha’nın üstün vasıflarının, şâstra’nın hazırlanma sebeplerinin, tanımının ve türlerinin vb. anlatıldığı bölümdür. Bu bölümün esasını teşkil eden şarta bağlı olan ve şarta bağlı olmayan dharmaların kökü konusu, eserin 86. sayfasından başlayıp bölümün sonuna kadar işlenmektedir. Baştan ve sondan eksik olan 75B ise eserin ikinci bölümünü oluşturmaktadır (Özönder 1998: 11-16).

Eserin çeşitli yerlerinde birtakım tarih kayıtları yer alsa da bu kayıtlardan yazmanın yazıldığı tarihe dair kesin bir tespit yapmak mümkün değildir (Sertkaya 1986: 250). Uygurca el yazmasının üzerindeki kimi kayıtlar, müstensihinin Tu-t’ung Tükel Temür; sahibinin de Tonga Buka olduğunu göstermektedir (Elverskog 2020: 103).

Yazmanın tıpkıbasımını yayımlayarak Türkiye’ye tanıtan, Şinasi Tekin (1970) olmuştur. Tekin, yayımladığı çalışmasında yazmayı çeşitli yönleriyle tanıtan bir “Giriş” kısmına yer vermiştir. Bu bölümde el yazmasının tanımı, tarihi, müstensihi, yazısı, çeviricisi, adı, Sanskrit aslının yazarı, bölümleri ve asıl eserin diğer dillerdeki çevirileri konusuna değinilmiştir (Özönder 1998: 12). Klaus Röhrborn yayımladığı makalesinde (1983) yazmanın birinci bölümünde yer alan 118a 8-119b 3 numaralı satırların tıpkıbasımını, tercümesini ve notlar kısmını yayımlamıştır.

Eser üzerine önemli iki tanıtma yazısı yazılmıştır. Tanıtma yazılarından biri O. F. Sertkaya (1986), diğeri M. Ölmez’e (1991) aittir. Sertkaya’nın tanıtma yazısının ardından Abidarim (Ḳıınlıḳ) Koşavardi Şastr’ın Uygurcasına ait Etnografya Müzesinde bulunan birkaç yaprak Kôgi Kudara tarafından (1988) işlenmiştir. Geng Shimin, çalışmasında (1988) el yazmaya ait 64 satırlık varağı işlemiştir (Ölmez 1991: 202).

Abidarim (Ḳıınlıḳ) Koşavardi Şastr üzerine çalışan bir diğer araştırmacı F. Sema Barutçu Özönder’dir. Özönder, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisinde (1990) eserin ikinci bölümünden 55a 12- 56b 3. satırlar arasını metin, tercüme, notlar şeklinde incelemiştir. Araştırmacı, bir diğer çalışmasında (1998), birinci kitabın ilk bölümden 97a 2-126a 3 arasındaki satırları (Uyg. İtigsiz nomları konu edinmekte) giriş, metin, çeviri, açıklamalar, dizin ve tıpkıbasım olarak incelemiştir. Çalışmanın “Notlar” kısmında Eski Uygurca Budizm terimlerinin açıklamalarına yer verilmektedir. Abidarim (Ḳıınlıḳ) Koşavardi Şastr ile ilgili en kapsamlı çalışma M. Shôgaito’ya aittir (1991-1993). Çalışma, el yazmasının transkripsiyonu, sözlüğü, tıpkıbasımı ve Japonca çevirisinden oluşmaktadır.