Lâmi’î Çelebi’nin menkıbe ve hikâyelerinin yer aldığı eseri. Kanuni Sultan Süleyman (ö. 1566) zamanında 1526 yılında yazılmış ve Sultan’a sunulmuştur. Mensur şeklinde yazılan eser, mukaddime ve iki bölüm halinde 26 hikâyeden oluşmaktadır. Birinci bölümde 19 evliya menkıbesi, ikinci bölümde 7 masal türünde padişah ve şehzade hikâyeleri yer almaktadır.

İbret-nümâ’nın mukaddime kısmı Allah’a hamd ve Hz. Peygambere naat ile başlamakta devamında müellifin eseri yazma sebebini anlatan mensur kısım ve şiirler ayrıca Kanuni Sultan Süleyman’ın yaptığı seferler ve onun devlet adamlığı vasfı yer almaktadır. “Bab-ı Mukaddime-i İbret-nâme” adı verilen birinci bölümde Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar olan peygamberler ve sonrası, İslam beldeleri ve evliyalar yer almaktadır. “Hikâyet-i Şeyh” ile başlayan kısımda Şeyh Abdullah Yâfi’î, Abdülkadir Geylâni, Muhiddin-i Arabi, Şeyh İbni Sekine, İbni Fâris, Seyyid Ahmed bin Hasan, Hoca Bahâüddin Nakşibendi, Şeyh Müferrih, ayrıca İmam Musa Kazım, Cafer Sadık, Muhammed Taki ve Muhammed Mehde’ye ait metinler yer almaktadır. Bu metinlerde adı geçen şeyhlerin gösterdiği kerametler, müritlerin zorluklarının şeyhlerinin kerameti ile kurtulmaları ve ders almaları işlenmektedir. Hikâyelerin mekânı, Şam, Mekke, Bağdat gibi evliyaların yaşadığı beldelerdir. “Bab-ı Sani” yani ikinci bölüm “Hikâyet-i Zenbîl” ile başlamaktadır. Diğer 7 hikâyenin adları; “Hikayet-i Vahi Âdem ve Zengiler”, “Hikayet-i Beşir ve Nezir Zemheri Gecesinde”, “Eflatun-i İlahi”, “Hikaye-i Hammam-ı Nuh-Takdir”, “Hikayet-i Tuti”, “Hikayet-i Mahan ve Fitne-i Gilan”dır. Hikâyelerin kahramanları veya kimden dinlendiği bilinmemekle beraber, raviler şöyle naklederler ifadesi ile başlamaktadır. Bir tanesi dışında diğerleri masal türünde hayale dayanan, peri, cin, şeytan ve devlerle mücadele anlatılmaktadır. 7 hikâyenin geçtiği mekânlar, Çin, Yemen, Yunanistan ve Hindistan’dır. İkinci bölümde geçen hikâyeler masal türüne yakın olmasına karşın kıssadan hisse genel olarak nefis terbiyesi olarak sonlandırılmaktadır (Gülerer 1988: 13-32).  Eserin sonunda Lami Çelebi tarafından uzun bir manzum kısım yer almaktadır. Burada hikâyelerin özetleri ve alınması gereken dersler sıralanmaktadır.

Halk içinde zamanla sözlü edebiyata kaynaklık etmiş hikâyeler yer aldığı için eserin dili sadedir. 

İbret-nümâ’nın çeşitli kütüphanelerde yüze yakın nüshası bulunmaktadır (Tezcan 1979: 311-331). Eser, tasavvufî muhtevalı ve nefsi ıslah amacına yönelik hikâyelerden meydana geldiği için mev‘ize türünün bir örneği sayılır. Kaynakları dikkate alındığında derleme bir eser olduğu anlaşılmaktadır (Kut 2000: 371).

Eser üzerine bir yüksek lisans tezi bulunmaktadır (Gülerer 1988). 

Şairin biyografisi için bk. “Lâmi’î Çelebi, Mahmûd b. Osmân”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/lamii-celebi-mahmud-osman