KÜLLİYÂT-I MÎR NEBÎL (NEBÎL)
şiirler
Nebîl, Mehmed Nebîl Bey, Hâfız Mehmed Nebîl Bey, Nebîl Bey (d. 1258/1842-43 - ö. 1307/1890)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şair Mehmed Nebîl Bey’in torunu Mehmed Nebîl’in şiirlerinin toplandığı eser. Nebîl Bey’in torununun eşi Trabzonlu Hammâmî-zâde İhsân Bey’in verdiği İbnülemîn’e verdiği bilgiye göre vefat ettiğinde ailesinden kimse yanında olmadığı için şairin eserleri yabancı ellere geçmiştir. Şiirlerinden bir kısmı ise dostlarından rüsumat memuru Vâsıf Bey tarafından Külliyât-ı Mîr Nebîl adıyla toplanmış, daha sonra şairin oğlu Gâlib Bahtiyâr Bey’e verilmiştir. Eser 124 büyük sayfadır. Her sayfasında 25 beyit olmak üzere toplam 2793 beyit vardır. Bazı evraklardan ve kitaplardan istinsah edildiği anlaşılan Külliyât, bir tevhid ve na’t ile başlamaktadır. Ardından “Mukaddime-i Hikâyet-i Dil” serlevhası ile 476 beyti havi Hicr ü Visâl unvanlı mesnevi ile devam etmektedir. 1299’da tamamlanan bu manzumede 16 gazel mevcuttur. Bunların yanı sıra Külliyât'ta karışık surette “40 gazel, 2 mersiye, bir kısmı hiciv ve hezl 44 terci-i bend, tahmis vb. ile yine bunun gibi 16 manzume, 30 tarih, 11 şarkı, 37 kıt’a, 12 müfred yer almaktadır (İnal 2000: 1572-1573). Eldeki metinleri şairin, külfetsiz bir dille âşıkane ve rindane nitelikli şiirler kaleme aldığını göstermektedir.

Külliyât'ın bugün nerede olduğu bilinmemektedir. Külliyât’a dâhil edildiği belirtilen Hicr ü Visâl’in müstakil bir nüshası Hâfız Mehmed Nebîl Bey adına Türk Dil Kurumu Kütüphanesi A/91'de kayıtlıdır. Bu mesnevi üzerine inceleme ve çeviriyazılı metinden oluşan bir çalışma yapılmıştır (Kutlar Oğuz 2014). 

Şairin biyografisi için bk. “Nebîl, Mehmed Nebîl Bey, Hâfız Mehmed Nebîl Bey, Nebîl Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nebil-mehmed-nebil-bey-hafiz-mehmed 

“Hicr ü Visâl (Nebîl)” için bk. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hicr-u-visal-nebil  

Eserden Örnekler


                         Gazel

Zât-ı vahdedden nişândır vech-i pâk-i dil-rübâ

Kavs-i kudretden bedeldir ebruvân-ı meh-likâ


Tîr-i ser-tîz-i kazâdır gamze-i dil-dûzlar

Çeşm-i mahmûr üzre olmuş her biri ayn-ı belâ


Gonceler açmış o nahl-i nev-şüküfte al al

Turresi olmuş o bâğ-ı hüsne bir zıll-ı hümâ


Kâmeti tûbâ-yı vuslatdır hırâmı fitne-hîz

Sâ’id-i sîmînidir şâh-ı gül-i hayret-fezâ


Nâfesinden âhuvân-ı Çîn olalar hisse-çîn

Hırz-ı cân eyler anınçün miski hep bay ü gedâ


Hâsılı bir heykel-i nûr-ı mücessemdir Nebîl

Bî-kusûr anı Hudâ halk eylemiş ser-tâ-be-pâ (İnal 2000: 1573)


                              Tahmîs

                                   I

Açıl ey gonce-i ne’şküfte zeyn et bezm-i gülzârın

Görünce şevke gelsin andelîb-i mest-i dîdârın

Ki sensin şehriyâr-ı devleti bu bâğ-ı ezhârın

Sehâb-ı zülfünü ref’ et görünsün mâh ruhsârın 

N’olur sâyende çeşmi rûşen olsun âşık-ı zârın 

(...)

                                   IV

Kalır mı bâde-i aşkın içenler vâdî-i gamda

Bulur mu zevk-i dîğer olsa da ger meclis-i Cem’de

Sorar mıydı görüp Leylâ’sını Mecnûn bu demde

Aceb Şîrîn’in eyler miydi nâmın yâd âlemde

Egerçi kûh-ken bilseydi şîrînî-i güftârın

                                  VI

Dehen-bâz-ı fesâhatdır nigâhın lâl ü mebhûta

Aceb Îsâ mısın indin semâdan sahn-ı nâsûta

Kalır câdû-yı sihr-âmîzler yanında fertûte

Edersen azm-i Bâbil öğredir Hârût ü Mârût’a

Rumûz-ı fenn-i sihri çeşm-i şehlâ-yı füsûn-kârın

                                  VII

Nebîlâ haddini bil de tecâvüz eyleme haddi

Nazîr olmaz bu şi’r-i pâke işte söz budur ciddî

Olur engüşt-nümâ-yı hayret elbet Hâce-i Vecdî

Yanında mu’teberdir şâ’irân-ı asrın ey Hamdî

Misâl-i kâgıd-ı zer nüsha-i rengîn-i eş’ârın (Kutlar Oğuz 2014: 560-561).

Kaynakça


Hâfız Mehmed Nebîl Bey. Hicr ü Visâl Mecmû’ası. Türk Dil Kurumu Kütüphanesi A/91.

İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (2000). Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü'-Şuarâ). C. III. (hzl. H. Özcan). Ankara: AKM Yay.

Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha (2014). "Mehmed Nebîl Bey ve Hicr ü Visâl’i". Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (12): 501-562.

Atıf Bilgileri


Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha. "KÜLLİYÂT-I MÎR NEBÎL (NEBÎL)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kulliyat-i-mir-nebil-nebil. [Erişim Tarihi: 12 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MECMÛ’A / [DÎVÂNÇE] (NEBÎL) Nebîl, Mehmed Nebîl Bey, Hâfız Mehmed Nebîl Bey, Nebîl Bey Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Tuba Durmuş
Görüntüle
2 HİCR Ü VİSÂL (NEBÎL) Nebîl, Mehmed Nebîl Bey, Hâfız Mehmed Nebîl Bey, Nebîl Bey Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Görüntüle
3 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
4 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
6 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
7 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
8 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
9 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
11 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle