FÜRÛZÂN (MUALLİM NACİ)
şiirler
Muallim Naci (d. 1850 - ö. 13 Nisan 1893)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Muallim Naci’nin 1886’da yayımladığı şiir kitabı. Eser, Muallim Naci’nin Tercüman-ı Hakîkat gazetesindeki görevinden ayrıldıktan sonra yayımladığı ilk şiir kitabıdır. Eserde eski tarzda şiirlerin yoğunlukta olduğu görülmekle birlikte yeni tarzda şiirler de okunmaktadır. Geleneksel tarzı sürdüren şiirlerde dilin nispeten ağır olduğu; yeni tarzda yazılmış şiirlerde ise dilde sadeleşme görüldüğü söylenebilir. Ağırlıklı olarak kıt'a, gazel ve şarkı nazım biçimlerinde şiirlere yer verilen eserin sonunda “Müfredler” başlığı altında müstakil beyitlere yer verilmiştir.

Eserde aşk, peygambere ve padişaha övgü gibi konuları işleyen şiirlerin yanı sıra öğüt içeren, topluma yön göstermeye çalışan şiirler de mevcuttur. Eserde yer alan bazı şiirlerde kendi görüşlerini ve şiir anlayışını açıkladığı görülmektedir. Naci’nin bu eserinde yer alan “Köylü Kızların Şarkısı” başlıklı şiiri hem üslup hem muhteva bakımından yenilik taşıyan bir şiirdir. Kır hayatını içeren, bir köylü kızın duygularını aksettiren şiir, sade bir dil ve üslupla kaleme alınmıştır. Mehmet Kaplan, bu şiir üzerine yaptığı tahlilinde şiirin içerdiği yenilikleri aktararak şiirin divan edebiyatı geleneği ve Tanzimat şiirinden farklılıklarını vurgular. Kaplan, bir köylü kızın duygularının anlatılmasının divan edebiyatında söz konusu olmadığını dolayısıyla şiirin teminin yeni olduğunu ve hatta şairin şiirin konusunu Batılı bir şiirden almış olmasının çok muhtemel olduğunu belirtir. Şiirde işlenen bu yeni konunun Tanzimat şiirinin ağır ve ciddi muhtevalarından da ayrıldığını söyler. Tanzimat şiirinden farklı olarak Naci’nin bu şiirinde lafı fazla uzatmadan temi işlemeyi başardığını belirtir. Şiirdeki dil ve üslubun da muhtevaya uygun olduğunu, şiirin halk diline yakın bir ifade tarzıyla kaleme alındığını vurgular. Tanpınar, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi’nde bu şiirin o senelerde moda olan operetlerden birisi için yazılmış bir şarkı olabileceği tahmininde bulunur.

Muallim Naci hakkında Celal Tarakçı, 1973’te hazırladığı doktora çalışmasını 1994 yılında kitaplaştırmış ve kitapta Naci’nin şiirlerinden örnekler aktarmıştır. Muallim Naci'nin bütün şiirleri ilk defa yeni Türk harfleriyle Abdülkadir Hayber ve Hüseyin Özbay tarafından 1997'de Muallim Naci'nin Şiirleri adıyla yayımlanmıştır. Kayahan Özgül, 2016’da "Arafta Yalnız Bir Şair: Muallim Naci" başlıklı uzun bir inceleme yazısıyla Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V: Muallim Naci Efendi adıyla şairin şiirlerini neşretmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Muallim Naci”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/muallim-naci

Eserden Örnekler


Köylü Kızların Şarkısı        

-Nişanlı Kız-

Tepeden nasıl iniyor bakın

Şu kızın nişanlısı şanlıdır

Yaradan nazardan esirgesin

Koca dağ gibi delikanlıdır


Fese bak fese ne güzel de al

Ne de hoş belindeki morlu şal

Demedim ya ben sana bak da kal

O kadar da bakma ziyanlıdır


Ne kadar kızardın aman aman

Neden öyle başına çıktı kan

Beri gel bayılma a kız heman

Yüreğin de pek helecanlıdır


Yakışıklıdır seviyor cihân

Onu ben de pek severim inan

Benim olsa bari şu kahraman

Olamaz ne çare nişanlıdır […] 


Gönlüm elden gitti sevdânın ne gâlip çengi var

Sevdiğim, imdâda gel gönlüme aşkın cengi var


Reng-i ruhsârın gibi her renginin hayranıyım

Vech-i bâkinin bu hayret-gehde yüz bin rengi var


Kâ’be âteş-hâne olmuş der gören vicdânımı

Sâz-ı Nâci sûzunun vicdân-fürûz âhengi var […] (Muallim Naci 1886: 20, 33-34).

Kaynakça


Kaçar, İzzet (2019). Bütün Yönleriyle Muallim Nâcî. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları.

Kaplan, Mehmet (2012). Şiir Tahlilleri I. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Muallim Naci (1886). Fürûzan. İstanbul: Karabet ve Kasbar Matbaası.

Özgül, M. Kayahan (2016). Şiirin Hazanında Gazel Dökenler V Muallim Naci Efendi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Tanpınar, Ahmet Hamdi (2013). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Tarakçı, Celal (1994). Muallim Nâcî Efendi: Hayatı ve Eserlerinin Tedkiki. Samsun: Sönmez Ofset Matbaası.

Uçman, Abdullah (1998). Muallim Naci. İstanbul: Timaş Yayınları.

Yıldırım, Abdullah (2021). Muallim Naci’nin Şiirleri Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. Adıyaman: Adıyaman Üniversitesi. 

Atıf Bilgileri


Akar Erbil, Çağla. "FÜRÛZÂN (MUALLİM NACİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/furuzan-muallim-naci. [Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ISTILÂHÂT-I EDEBİYYE (MUALLİM NÂCÎ) Nâcî, Muallim Nâcî Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
2 ARÛZ NÜMÛNESİ (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Araş. Gör. Çağla Akar Erbil
Görüntüle
3 ATEŞPÂRE (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Enes Alim
Görüntüle
4 ÇOCUKLAR İÇİN LUGAT KİTÂBI (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
5 DEMDEME (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Araş. Gör. Çağla Akar Erbil
Görüntüle
6 EMSÂL-İ ALÎ (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Enes Alim
Görüntüle
7 ESÂMÎ (MUALLİM NÂCÎ) Muallim Nâcî Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
8 HURDE-FÜRÛŞ 1 (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
9 İNŞÂ VE İNŞÂD (MUALLİM NÂCİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
10 İNTİKÂD (MUALLİM NACİ -BEŞİR FUAT) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Halef Nas
Görüntüle
11 KÂMÛS-I OSMÂNÎ (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
12 LUGAT-I NÂCÎ (MUALLİM NÂCİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Ali ŞEYLAN
Görüntüle
13 MEDRESE HÂTIRALARI (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Diğer Saime Kemerci
Görüntüle
14 MEHMED MUZAFFER MECMU'ASI (MUALLİM NACİ) Muallim Naci Dr. Öğr. Üyesi Özlem Kayabaşı
Görüntüle
15 MEKTEB-İ EDEB (MUALLİM NÂCİ) Muallim Naci Diğer Enes Alim
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle