- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mekkî, Mehmed Efendi - Madde Yazarı: Bahir Selçuk
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Şerh
- Yayın Tarihi:12/01/2022
TEVESSÜL (MEKKÎ)
Kasiîde-i Bürde'nin tahmisi ve şerhiMekkî, Mehmed Efendi (d. 1126/1714 - ö. 1212/1797)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şeyhülislam Mehmed Mekkî Efendi’nin (d. 1126/1714 - ö. 1212/1797) Dîvân’ından sonraki en önemli eseri. Tevessül, Bûsîrî (öl. 696/1297)’nin İslam kültür ve edebiyatında oldukça şöhret bulmuş olan Kasîde-i Bürde'sinin en önemli Türkçe şerhlerindendir. Mekkî, Süleyman Nahîfî'nin (öl. 1151/1738) tahmîsini örnek alarak Kasîde-i Bürde’yi tahmis etmiş fakat daha sonra kaside anlaşılmadan tahmisteki ince manaların da açığa çıkmayacağı düşüncesiyle kasideyi şerh etmeye karar vermiştir. Kaynaklarda bu şerhin Türkçe şerhlerin en ayrıntılı ve mükemmeli olduğu kaydedilmektedir. Mekkî, mukaddimeden sonra Kasîde-i Bürde’nin beyitlerini sırasıyla şerh etmiştir. Her beytin şerhinden sonra kendi tahmisine yer vermiştir. Tahmis, aruzun "mefâ'ilün fe'ilâtün mefâilün fe'ilün" kalıbıyla yazılmıştır. Mekkî, beyitleri şerh ederken her bir beytin Arap vezni üzerine takti’ini yapmış, beyitlerin irapları konusundaki ihtimallere dikkat çekmiş, nahiv ve belâgatle ilgili birtakım kuralları nakletmiştir. Klasik şerh yöntemi ile yazılan, dönemin dil ve üslubunu yansıtan eserde konu gereği Arapça ibarelere sıkça yer verilmiştir.
Kütüphanelerde pek çok nüshası bulunan eser farklı tarihlerde (1251, 1300, 1314) basılmıştır. Keskinsoy (2011), Mekkî ve Nahîfî’nin tahmisleri ile ilgili yüksek lisans tez çalışmasında konu gereği Mekkî’nin sadece 150 bendden oluşan tahmisine yer vermiştir.
Şârihin biyografisi için bk. "Mekkî, Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mekki-mehmed-efendi
Eserden Örnekler
Bundan sonra gülşen-tırâz-ı hadâyık-ı şerh ü beyân olan bu âciz-i kem-mikdâr-ı perîşân-makâl Mekkî-i nâ-tüvân, kasîde-i meşrûhayı za‘îfâne vü müstemendâne eyledigi tahmîsdir ki sımât-ı pür-nu’âmâ-yı âmmu’ş-şumûl-ı fuyûzât-ı İlâhiyyeye hams-ı mübârek ile ibtidâ vü inşâd etmişdir ki teberrüken her beytin şerhi tamâmında zikr ü tastîri ihtiyâr olundu. Tahmîs:
Çıkarmayıp der-i dilden mesâlik-i haremi
Hemîşe yâd edip ahbâb-ı yâr-ı muhteremi
Aceb bu girye-i hasret bu eşk-i dem-be-demî
Emin tezekküri cîrânin bi-zî selemi
Mezecte dem‘an cerâ min mukletin bi-demi (Mehmed Mekkî 1251/1835: 10).
Kaynakça
Mehmed Mekkî Efendi (yz). Tevessül, Şerh-i Kasîde-i Bürde. İBB. Atatürk Kitaplığı, HCE_Osm_00583)--.
Keskinsoy, Haşim (2001). Mekkî ve Nahîfî’nin Kasîde-i Bürde Tahmîsleri (Tenkitli Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (MEKKÎ) | Mekkî, Mehmed Efendi | Bahir Selçuk |
Görüntüle | ||
2 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
3 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
5 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
6 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
7 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
8 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
9 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
10 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |