NEDÂMET (VECİHȊ)
roman
Vecihî (d. 1869 - ö.1904)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Vecihi tarafından yazılan  roman. Şımartılmış bir beyzadenin hayatını anlatan metin, uzun hikâye ile roman arasında bir formda kurgulanmıştır. Birinci tekil şahıs anlatıcı kullanılmış olup tamamlanmamış bir eserdir.

Eserin konusu şöyledir: Anlatıcının babası Örfi Efendi, büyük bir aşkla evlendiği eşini iki buçuk yıl sonra kaybeder ve kederinden İstanbul’u terk eder. Yirmi yıl sonra teselli bulup İstanbul’a döner ve kırk yaşındayken ikinci kez evlenir. Hikâyenin anlatıcısı, Örfi Efendi’nin bu ikinci evliliğinden dünyaya gelir. Eser boyunca anlatıcı karakterin ismi verilmez.

Örfi Efendi, oğlunu okul çağına gelene dek şımartarak büyütür ancak malik bulunduğu servet ve düzeni devredeceği vârisin, kendisini geliştirmesi gerektiği fikriyle eğitimine katı bir disiplinle eğilir. Köşkte özel hocalar nezaretinde başlayan eğitim serencamı, derslerdeki yetersizliği sebebiyle devam edemez. Anlatıcı karakter, yoldan geçip giden kadınlara musallat olmaya başlar. Bir gün kendilerini yakinen tanıyan bir ailenin mensubuna tasallut edince hanımdan şiddetli bir azar işitir ve olay, Örfi Efendi'ye intikal eder. Babasının ihtarıyla bir miktar durulsa da bu durgunluk çok kısa sürer ve aynı avarelikle gelip geçene musallat olmaya devam eder. Anne babasının kararıyla anlatıcı karakter, yoksul bir kızla evlendirilir. Evliliklerinin ilk yılında Örfi Efendi'nin vefat etmesiyle yüklü bir mirasa sahip olan anlatıcı karakter, annesi ve eşi başta olmak üzere bütün çalışanlarına zulmeder ve özlediği işret meclislerine geri döner.

Nedâmet, Servet-i Fünûn Dönemi’nde yazılmış olmasına karşın; muhteva, olay örgüsü, üslup ve dil, insan psikolojisi, aile içi hayat, sosyal yapı, eserde kullanılan isim sembolizasyonu gibi hususlar bakımından Tanzimat Devri’nin niteliklerini taşır.

Eser, 1314/1896 tarihinde İstanbul'da Saadet Matbaası'nda basılmış olup Seyfettin Özege koleksiyonunda yer almaktadır ve nüsha 63 sayfadan oluşmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk. "Vecihi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vecihi

Eserden Örnekler


Pederimin yalnız bir mahsul-i ömrü olmaktan başka biçare adamcağız -bar-ı sitem-i devrandan vakitsiz ihtiyar olduğu cihetle kendisi için sinn-i herem denecek bir zamanda der-âguş eylediğinden beni -ecel döşeğinde bulunmuş ilaç gibi- mâye-i hayat ittihaz eylemişti. Ömrünün kıymetli bir mahsulü idim. Yüzüme atf-ı nazar ettikçe vicdanında hasıl olan hiss-i müheyyiç nigâh-ı hazininden okunurdu. Bundan başka kadirşinaslığı hasebiyle hanedanını günde yüz bin kere secde-i şükranı icap edecek bir atıfet-i mahsusa-i samedaniye bildiği için beni onların istikbaline mütekeffil görür, ev ocağının kendisinden sonra benim tarafımdan idare olunacağını zanneylediğinden her türlü ümidini bende görürdü. 

[...]

Bundan başka şayet bu hareketi ihtiyar etmemiş de olsa İstanbul’ca hemen mesel-i sair hükmüne giren rezail-i ahvalim meydanda iken kendi akranımızdan değil, oldukça geçinebilir takımından, daha doğrusu kızını bana verecek hiçbir ana baba tasavvur olunmadığı cihetle ihtimal ki bu mülahazaya mebni bu yolu ihtiyar etmiş.  

[...]

Bu türlü taaddiyatımdan Dildar biçaresinin de girîbânını kurtaramayacağı tabii idi. Nasıl olsun ki ben o vakte kadar Dildar’ı vâkı’â haremim diye sevdim. Fakat ondan başka bir bâzîçe-i heves tedariğinden katiyen nevmîd olduğum için sevmesem de onunla kanaat ettim. Binaenaleyh o muhabbet değil, adeta kanaat idi. (Vecihȋ 1896: 8-9, 41,  63-64).

Kaynakça


Çiftçi, Güzide (1999). Mehmet Vecihi Efendi Hayatı- Şahsiyeti ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1970). Son Asır Türk Şairleri. C. X. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1964) . “Vecihi”. Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.724-725.

Önal, Mehmet (1985). Vecihi Bey’in Hikayelerinde Fiktif Yapı. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Safi, İhsan ve Çetin Arslan (2018). “Mehmet Vecihi Efendi’nin Romanlarında Çok Eşlilik”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7: 135-151.

Vecihî (1314/1896). Nedâmet. İstanbul: Saadet Matbaası.

Atıf Bilgileri


Meç, Tuğçe. "NEDÂMET (VECİHȊ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nedamet-vecih%C8%8B. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MİHR-İ DİL (VECİHİ) Vecihi Diğer Saime Kemerci
Görüntüle
2 MEHCÛRE (VECÎHÎ) Mehmed Salih Vecîhî Bey Öğretmen Nurullah YAŞAR
Görüntüle
3 HALİME (VECİHİ) Vecihi Akın ZENGİN
Görüntüle
4 ÇOBAN KIZI (VECİHÎ) Vecihi Öğretmen Tuğçe Meç
Görüntüle
5 HİKMET YAHUT MEHCÛRE'NİN KISM-I SÂNÎSİ (VECÎHÎ) Mehmed Salih Vecîhî Bey Öğretmen Nurullah YAŞAR
Görüntüle
6 NERİME (VECİHİ) Vecihi Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
7 HÜRREM BEY (VECİHİ) Vecihi Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
8 SÂİL (VECİHİ) Vecihi Akın ZENGİN
Görüntüle
9 MALİK (VECİHİ) Vecihi Dr. Öğr. Üyesi Fırat Karagülle
Görüntüle
10 MESUDE (VECİHİ) Vecihi Dr. Öğr. Üyesi Fırat Karagülle
Görüntüle
11 MÜJGAN (VECİHİ) Vecihi Dr. Öğr. Üyesi Fırat Karagülle
Görüntüle
12 HASBİHAL (VECİHİ) Vecihi Öğretmen DENİZ POLATER
Görüntüle
13 VUSLAT (VECİHȊ) Vecihi Öğretmen Tuğçe Meç
Görüntüle
14 HARABE (VECİHİ) Vecihi Araş. Gör. TEVFİK ERGUN
Görüntüle
15 SEVDA-YI MASUMANE (VECİHİ) Vecihi Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle