ZÜBDETÜ'Ş-ŞURÛHI'T-TÜRKİYYE (MUSTAFA bin AHMED el-BOSNEVÎ)
Kasîde-i Bürde şerhi
Mustafa b. Ahmed el-Bosnevî (d. ?/ ?-ö.1702)

ISBN: 978-9944-237-87-1



Müfredattan mürekkebata, kelimelerin anlamından cümle dizilimine, belagat ilmi açısından lafzi ve manevi sanatların tespit ve tahliline doğru giden klasik usûlle yapılmış Kasîde-i Bürde  şerhi.

Mustafa b. Ahmed el-Bosnevî’nin bu şerhi, 121 varaktan müteşekkil olup tasavvufî remizler, yorumlamalar ve şerh tekniği açısından vasatın üzerinde bir şerh olarak kabul edilebilir. Bosnevî’nin, metnin murâdını anlamak yönündeki ifade ve yorumları kayda değer özellikler taşır. Şârihin üslûbu, klâsik şerh geleneği çizgisindedir. Öncelikle ilm-i lügat, sarf ve nahiv ekseninde değerlendirilen beyitler; “Mahsûl-i Beyt” başlığı altında, mana cihetinden incelenir. Şerhin ağırlık noktası, yani kemmiyetini oluşturan şeyler, daha çok sarf ve nahiv yani dilbilgisel ve sözdizim eksenlidir. Şerh, iktibâs ve istişhâdlar (=alıntılar ve tanıklar) açısından vasat bir seviyeye sahiptir. Farsça değil; Arapça merkezli bir istişhâd alanı görülür. Şârih, yalnızca birkaç defaya mahsus Farsça metinleri alıntılama noktasında; Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Mesnevî-i Ma‘nevî isimli eserinden ve Molla Cami' Dîvânı'ndan bir beyit alıntılamakla yetinmiştir. Ayrıca el-Bosnevî, bazı beyitlerin izahının, yalnızca ehl-i tarîk için algılanabilir olduğunu yani havâss için kayda geçirildiğini belirtir.

İlgili şerhin Balıkesir İl Halk Kütüphanesi 395 ve Sütlüce Dergâhı, Elif Efendi 107 numaralı tespit edilebilen iki nüshası bulunmaktadır.

Metin neşri daha önce yapılmayan eser Kenan Mermer tarafından incelenmiş ve tam transkripsiyonlu metni verilmiştir(2020).

Eserden Örnekler


Mahsûl-i Beyt: Zî-Selem olan mekânda sâkin ü mütemekkin, hem-sâyegân u ahibbâyı tezekkür itdügünden midür ki, gözünden akan yaşı kana karışdurdun? Ya‘nî nâzım-ı kasîde-i sedîde –rahimehu’llâh- vefret-i ‘ışk ve fevret-i şevkınden tahammül idemeyüp ve bir muhâtab bulamayup, kendü nefsinden kâ‘ide-i tecrîd üzerine bir muhâtab ihtirâ‘ idüp hıtâb ider ki: “Ey yâr-i mukâbil ü muhâtab! Eşk-i çeşmüni hûn ile halt itdügün mukarrer ü muhakkakdur; lâkin sebebi nedür? Âyâ mukaddemâ mekân-ı Zî-Selem’de iken beynüŋüzde ta‘âruf u ta‘âhüd olan ahibbânuŋ iştiyâkından anları tezekkür itdügün midür?” Beyt-i mezkûruŋ ma‘nâ-yı zâhirîsi budur; lâkin erbâb-ı hakîkat u ashâb-ı tarîkat katında, Selem ve Kâzıma ve İzam’dan murâd, fıtrat-ı ebdân ve ta‘alluk-ı ervâhdan mukaddem olan makâmât u hâlâtdur; ahbâb-ı ervâh ile ta‘âruf hâsıl idüp, ol makâmât u hâlâtı tezekkür ve hübûb-ı riyâh-ı lezzet-i rûhânî ve leme‘ân-ı envâr-ı ‘irfânîdür. (vr. 6b-7a)

Kaynakça


Mermer, Kenan (2020). Klâsik Şerh Geleneğinde Üslûp -Kasîde-i Bürde Örneği-. 2. Baskı. İstanbul: İz Yayıncılık.

Osmanzade Hüseyin Vassâf (2006). Sefîne-i Evliyâ. C. IV. (haz. M. Akkuş-A. Yılmaz). İstanbul: Kitabevi Yay.

Atıf Bilgileri


MERMER, KENAN. "ZÜBDETÜ'Ş-ŞURÛHI'T-TÜRKİYYE (MUSTAFA bin AHMED el-BOSNEVÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zubdetu-s-suruhi-t-turkiyye-mustafa-bin-ahmed-el-bosnevi. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu
Görüntüle
2 GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi Araş. Gör. Emrah Baş
Görüntüle
3 DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN
Görüntüle
4 DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) Behcetî Hüseyin Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
5 DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
6 FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
7 BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
8 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
9 MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
10 DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN
Görüntüle