Dedesi Koca Mustafa Reşîd Paşa ile aynı adı paylaşan Cemil Paşa-zâde Mustafa Reşîd Bey’in (d. 1275/1858-1859 – ö. 1338/1920’de hayatta) aruza dair eseri. Zübdetü’l-Arûz, Molla Câmî (ö. 898/1493)’nin Risâletü fi’l-Arûz adlı eserinin telif kısımlar da içeren Türkçe tercümesidir. Mustafa Reşîd Bey, eserinin mukaddimesinde, Molla Câmî (ö. 898/1493)’nin Câm-ı Muzaffer adlı eserini Zübdetü’l-Arûz adıyla tercüme ettiğini belirtmektedir. Fakat Câm-ı Muzaffer, söz konusu eserin değil, aynı eserin Ahmed Sâfî tarafından yazılan ve 1267/1850-1851’de basılan şerhinin adıdır (Mum 2010: 123-124; Sâfî’nin eseri için bk. Ekici 2020).

Mustafa Reşîd Bey’in henüz 18 yaşında iken yazdığı Zübdetü’l-Arûz, Sâmî Paşa ve Vakanüvis Ahmed Lütfî Efendi tarafından kaleme alınmış iki takrizle başlamış ve sonra bir daire içerisinde eserin içeriğini de özetleyen “İşbu kitâb beş fasla taksîm olunup birincisi evzân-ı asliyyenin binâsıyla keyfiyyet-i terkîblerini ve ikincisi zihâfât u fürû‘âtını ve üçüncüsü mısrâ'ların eczâsıyla beytlerin aksâm-ı evveliyyesini ve dördüncüsü takti‘âtı ve beşincisi arûzun bahirlerini beyân u ta‘dâd eyledigi gibi mübtediyâna suhûlet olmak üzre mevâkı‘-ı münâsibesinde es’ile vü ecvibe dahı ityân olunmuşdur” ifadelerine yer verilmiştir.

Mustafa Reşîd, eserinin mukaddimesinde ağdalı bir dille sözü arûz ilmine getirmiş ve Câmî’nin eserini tercüme ettiğini, tercüme işini yaparken de tek amacının yetişme çağındaki vatan evlatlarına acizâne bir hizmette bulunmak olduğunu söylemiştir. Mukaddimeden sonra yukarıda sözü edilen fasıllar sırasıyla işlenmiş; her fasılda önce konu hakkında tanımlar, ardından örnek beyitler üzerinde uygulama yapılmış ve daha sonra aynı konularda hazırlanan soru-cevap kısmına geçilmiştir. En uzun bölüm olan beşinci fasıl 26. sayfada başlayıp eserin sonuna kadar devam etmektedir. Burada 19 bahir, alt başlıklarıyla birlikte sırasıyla ele alınmış ve Farsça beyitler üzerinde vezin, mısra, tef'ilelerin telaffuza göre imlâsı ve mısranın Türkçe anlamı düzeninde uygulama yapılmıştır. Fasıl sonlarında olduğu gibi bahir sonlarında da soru-cevap kısmı mevcuttur. Câmî'nin eserinde (Afsahzâd 2000), mısraların tef'ilelere ayrılması ve her tef'ilenin telaffuza göre imlâ edilmesi özelliği mevcut değildir.

Mustafa Reşîd, Câmî’nin eserini olduğu gibi tercüme etmek yerine, bir yandan eserin adından da anlaşılacağı üzere konuları özetleyerek tercüme etme yoluna gitmiş diğer yandan ona birtakım ilavelerde bulunmuştur. Her fasıl sonunda konu ile ilgili sorular sorması ve bunların cevaplarını vermesi tercüme ettiği eserde bulunmayan bir özelliktir. Yetişme çağındaki gençler için yazıldığından Zübdetü’l-Arûz’da sade ve anlaşılması kolay olan bir dil ve anlatım tercih edilmiştir.

Yazma nüshası tespit edilemeyen eser,  1293/1877’de eski harflerle 3+92 sayfa olarak basılmış (Mustafa Reşîd 1293) ve Cafer Mum tarafından bir makale ile tanıtılmıştır (2010).