ZORAKİ TABİB (AHMET VEFİK PAŞA)
tiyatro
Ahmet Vefik Paşa (d. ?/? - ö. 1891/1309)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Molière'in 1666’da yazdığı üç perdelik Le Me'decin Malgre Lui adlı eserinin Ahmet Vefik Paşa tarafından yapılan uyarlaması. Kocasından yediği dayaklardan usanan bir kadının, kocasını zor duruma düşürmek için onu çevresine bir doktor olarak tanıtması üzerine gelişen olayları anlatan oyunun uyarlamasıdır.

Ahmet Vefik Paşa’nın uyarlaması ana hatlarıyla kaynak metne sadıktır. Zoraki Tabib oyununda baş karakter İvaz’dır (Sganarelle). Sarhoş, sorumsuz, müsrif bir adam olan İvaz, hiçbir işte sürekli çalışamadığı için sürekli borç içinde yaşar. Evin ve çocukların sorunlarıyla tek başına mücadele etmek zorunda kalan karısı Selime (Martine) bir kavga sırasında İvaz’dan dayak yiyince ondan intikam almanın yollarını aramaya başlar. Çevresindekilere kocasını, tabip olduğunu saklayan biri olarak tanıtır ve iyileştirdiği kişiler hakkında hikâyeler uydurur. Hastaları iyileştirme taleplerini başta kabul etmeyen İvaz, sonunda para olunca bin bir türlü dalavere ile hastaları tedavi etmeye başlar. Hamza Ağa (Géronte), kızını zengin Bahşayiş Ağa ile evlendirmek isteyen bir babadır. Kızı Nurudil (Lucinde) ise Daniş’i (Léandre) sevdiğinden bu evliliği kabul etmez ve hasta numarası yapar. Dili tutulmuş olan Nurudil’i iyileştirmesi için İvaz çağırılır. Kapıda Daniş ile karşılaşır ve onlara yardım sözü verir. İvaz’ın yardımıyla Daniş ve Nurudil konaktan kaçarken yakalanırlar. Sahtekârlıkları ortaya çıkan İvaz, zor durumda kalır ve bu defa da bu beladan kurtulmanın yollarını aramaya başlar. Bu sırada Daniş’in amcasının öldüğü ve yüklü bir mirasa sahip olduğu haberi gelince Hamza Ağa herkesi affederek düğüne izin verir. Ahmet Vefik Paşa uyarlama sürecinde kaynak eserin şahıs isimlerini değiştirip özelliklerini aynı bırakırken, olay örgüsünde fazla değişiklik yapmamıştır. Kaynak metne müdahalesi, kültürel ve ahlaki konularda yerlileştirmeye gitmekle sınırlıdır. Söyleyişe dayalı güldürü öğeleri, halk hikâyeleri ve Kuran kıssalarından eklemeler, güncel söyleyişlerle içeriği dönemin seyircisi için aşina hâle getirir. Bununla birlikte metni oldukça sade bir dille, sahneye uygun hale getirerek uyarlamıştır. Eser 1871, 1874 ve 1875 tarihlerinde sahnelenmiştir.

Eser 1869'da, 107 sayfa ve nesir formda yayımlanır. Eser Latin harfli olarak ilk kez 1933 yılında Kanaat Kütüphanesi tarafından yayımlanır.

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Vefik Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-vefik-pasa

Eserden Örnekler


“İvaz: Yok dedim sana… işte olamaz… öyle etmeyeceğim, söz benim olacak… benim kahyam mı var?

Selime: Ben de sana dedim ki benim dediğim yola gidersin. Ben sana huysuzluğunu çekmek için varmadım ya!

İvaz: Of insanın karısı olmak meğer ne bela imiş. Aristetalis efendimiz ne güzel haklı buyurmuş ki karı kısmı şeytandan beterdir demiş.

Selime: Bakındı şuna! Sanki o hödük Aristetalis’le irfan satacak. Dört ayağını bir araya getirip sanki marifet yapacak!

İvaz: Marifettir ya! Sen bulundu bir meselede benim gibi mübahese edecek bir demetçi daha! Bulundu benim gibi on sene hekime hizmet etmiş hem de gençliğinde sarfı nazar öğrenmiş adamı bul bakayım!

Selime:  İlahi belanı bulasın! Çılgın mecnun.

İvaz: Sen murdar leş sen belanı bul!  (Ahmet Vefik Paşa 1869: 53).

Kaynakça


Ahmet Vefik Paşa (1869). Zoraki Tabib. Bursa.

And, Metin (1974). “Türkiye’de Molière”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi 5 (5): 51-54.

Doğramacıoğlu, Hüseyin (2009). “Ahmet Vefik Paşa Adaptasyonlarında Kültürel Sentez”. Turkish Studies – International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 4 (8): 1074-1089.

Tansel, F.A. (1964). "Ahmet Vefik Paşa'nın Eserleri - Adapte, Tercüme ve Lehçe-i Osmânî". Belleten. XXVII (110): 249-283

Tolun, Atila (2007). Ahmet Vefik Paşa'nın Molière Çevirileri. İstanbul: MitosBoyut Yayınları.

Yıldız, Bayram (2007). “Adaptasyon Meselesi, Ahmet Vefik Paşa ve Zoraki Tabib Örneği”. Turkish Studies / Türkoloji Araştırmaları . 2 (3): 638-659.

Uluğtekin, Melahat Gül (2004). Ahmet Vefik Paşa'nın Çevirilerinde Osmanlılaşan Molière. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Bilkent Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Dicle, Esra. "ZORAKİ TABİB (AHMET VEFİK PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zoraki-tabib-ahmet-vefik-pasa. [Erişim Tarihi: 02 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ADAMCIL (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
2  ARSLAN AVCILARI YÂHUD HAK YERİNİ BULUR (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
3  AŞK-I MUSAVVER (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
4  ATALAR SÖZÜ - TÜRKÎ DURÛB-I EMSÂL (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
5 AZARYA (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
6  CİL BLAS SANTİLLA'NIN SERGÜZEŞTİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
7 DEKBÂZLIK (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
8 DON CİVANİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
9  DUDU KUŞLARI (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
10  HERNANİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11  HİKÂYE-İ HİKEMİYYE-İ MİKROMEGA (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
12  İNFİ'ÂL-İ AŞK (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
13 KADINLAR MEKTEBİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
14 KOCALAR MEKTEBİ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
15 MERÂKÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmet Vefik Paşa Dr. Esra Dicle
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle