ZEYL-İ İNTİBÂH (HÂFIZ)
Mesnevî-i Ma’nevî’den ve ismi verilmeyen bazı Arapça kaynaklardan yapılan tercümeler
Hâfız, Erzurumlu İshâk Efendi (d. 1254/1838 - ö. 1321/1903)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Erzurumlu Hâfız İshâk Efendi'nin Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin (ö. 672/1273) Mesnevi-i Manevî'si ile Muhyiddîn İbnü'l-Arabî'nin (ö. 638/1240) Fütûhâtü’l-Mekkiyye'sinden seçtiği bazı bölümleri mealen ve edebî bir üslupla mensur olarak Türkçeye çevirip 1311/1893’te İstanbul’da yayımladığı İntibâh isimli esere yaptığı zeyl. İshâk Efendi, bu zeylde Türkçeye çevirdiği metinlerin büyük bir kısmını Mesnevî-i Ma’nevî’den derlemiş, eserin sonuna ise İmam-ı Şâfiî (ö. 204/820) ile ilgili ismini vermediği Arapça kaynaklardan yaptığı tercümeleri eklemiştir.

İntibâh’ta olduğu gibi Zeyl-i İntibâh da bir mukaddime ile başlar (1313: 2-9). Hamdele ve salveleyi devrin padişahı II. Abdülhamid’e övgü izler. Daha sonra eserin hazırlanma sebebine (sebeb-i telif) geçilir. Buna göre, hastalıktan şifa bulan Hâfız İshâk Efendi, zihnindeki bazı hususları bir araya getirmek suretiyle bir eser ortaya koymak niyetindeyken yakın dostlarının arzularına binaen İntibâh’a zeyl mahiyetinde olmak üzere Mesnevîden seçtiği bölümleri Türkçeye tercüme etmeye karar verir. Seçilen bu kısımların ortak özelliği, öğüt verici olmalarıdır. Hâfız İshâk, eserin sonuna ise İmam-ı Şâfiî ile ilgili ismini vermediği Arapça kaynaklardan yaptığı kimi tercümeleri eklemiştir (70-111).

Mütercim, bu çevirisinde de anlaşılır ve sade bir lisan kullanmış, secilere baş vurmuştur. Tercüme edilen metinlerin bir kısmının başında ya da sonunda Hâfız İshâk’ın açıklayıcı notları bulunmaktadır. Bu notlar asıl metinle karışmaması için matbu nüshada daha küçük puntolarla dizilmiştir.

Zeyl-i İntibâh 1313/1895 yılında İstanbul’da Mahmud Bey Matbaasında 111 sayfa olarak basılmıştır.

Müellifin biyografisi için bk. “Hâfız, Erzurumlu İshâk Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hafiz-erzurumlu-ishak-efendi  

Eserden Örnekler


Zeyl-i İntibâh’tan

Bir merd-i fakîr sâkin olduğu hâneye mahfîce der idi ki: “Ey hâne! Senin sîmâ-yı vücûdunda bir eser-i harâbî görmekteyim ki, eğer bir gün yıkılacak isen beni evvelce haberdâr it ki evlâd u ıyâl içün bir dâr-ı diger tedârik edeyim. Hâne ise bir gece bağteten yıkılmasıyla bî-çâre, eşk-feşân-ı âh u elem olarak dedi: “Ey bî-vefâ niçün bu gaddarı benim gibi bî-ser ü sâmân bir fakîr-i nâ-tüvân hakkında revâ gördün? Hakk-ı sohbete ve recâ ve minnete ri’âyet böyle mi olur? Ben şimdi hem-reng-i rûy-ı ikbâlim olan bu leyle-i zalmâda kimin bâbına ilticâ ve bu gadr-i nâgeh-zuhûra çâre-sâz-ı inâyet olmayı kimden istid’â edeyim? (Hâfız İshâk 1313: 9).

Kaynakça


Erzurumlu Hâfız İshâk Efendi (1311). İntibâh. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.

Erzurumlu Hâfız İshâk Efendi (1313). Zeyl-i İntibâh. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası.

Atıf Bilgileri


Kütük, Rıfat. "ZEYL-İ İNTİBÂH (HÂFIZ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/zeyl-i-intibah-hafiz. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MEKTÛBÂT (HÂFIZ) Hâfız, Erzurumlu İshâk Efendi Prof. Dr. Rıfat Kütük
Görüntüle
2 İNTİBÂH (HÂFIZ) Hâfız, Erzurumlu İshâk Efendi Prof. Dr. Rıfat Kütük
Görüntüle
3 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
4 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
6 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
7 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
8 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
9 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
11 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle