Mustafa Nuri Bey’in 3 fasıllık komedi tarzındaki tiyatro eseri. 

Zamane Şıkları’nda Emekli Naşad Efendi’nin oğlu Mağrur Bey ve arkadaşlarının yeterli mali kaynağa sahip olmamalarına rağmen bir Batılı gibi yaşamaya çalışmaları, hayat telakkilerinde eğlenceden gayrısına yer vermemeleri sonucunda gayrimeşru çocuk, evlatlıktan reddedilme gibi sıkıntıların sergilendiği dönemin sindirilmemiş, kabukta kalan Batılılaşma anlayışı işlenmiştir.

Zamane Şıkları’nda üç fasılda üç ayrı mekân yer almaktadır. Birinci fasılda Beyoğlu’nda bir gazino, ikinci fasılda Beyoğlu’nda bir başka gazino ve mükemmel surette müzeyyen bir balo salonu, üçüncü fasılda ise Naşad Efendi’nin konağı kullanılan mekânlardır. Eserde adı geçen diğer mekânlar Büyük Cadde (Cadde-i Kebir, İstiklâl Caddesi), buradaki şekerlemeci, tütüncü, Şark Tiyatrosu, Fransız Tiyatrosu; (Eski) İstanbul (Suriçi) ve Pertev Efendi’nin konağıdır.

Eserin şahıs kadrosundaki isimlere bakıldığında ağırlıklı olarak isim sembolizasyonuna gidildiği dikkati çekmektedir. Örneğin Mağrur: Gururlu, güvenilmeyecek şeye güvenip kendini aldatan, kendini beğenmiş, büyüklük taslayan, Naşad: Hüzünlü, gamlı, kederli, tasalı, Mürüvvet: Cömertlik, iyilikseverlik, insaniyet.

Zamane Şıkları’nda postmodernist anlayışın ürünü sayılan üstkurmaca da karşımıza çıkmaktadır. Paraları olmadığı hâlde tiyatroda loca tutmaya kalkışıp masrafları hesaplarlarken yüksek sesle konuşmalarının etraftan duyulacağı ve kendilerinin alay konusu olacağına dair aralarında geçen konuşmada Maver Bey, hâllerine dair bir tiyatro kitabının yapıldığını söyleyerek kendilerinin şahıs kadrosunda yer aldığı Zamane Şıkları’nı kasteder.

Zamane Şıkları'nda Mağrur Bey’in babası Naşad Efendi’nin beğenerek okuduğu süreli yayın, dönemin ünlü musavver mizah gazetelerinden Hayal’dir. Eserde eleştirilen devrin alafranga züppe gençlerinin gazetede bahis mevzuu olduğu da Naşad Efendi tarafından dile getirilmiştir.

Yukarıda bahsettiğimiz üstkurmacadan başka Naşad Efendi’nin şu ifadeleri bir nevi metinlerarasılık örneği teşkil etmektedir: “Naşad Efendi: Hayal gazetesini pek beğeniyorum! Nasıl da güzel yazmışlar! Fakat çe faide beylere tesir eder mi! Hayır hayır! Eğer tesir edecek olaydı! Benim o Mağrur’a söylediğim sözler tesir ederdi.” (Mustafa Nuri Bey 1291: 72-73).

Hayal gazetesinde ise önce 30 Teşrinisani 1290’da Karagöz’le Hacivat’ın “şık” kelimesi ile ilgili muhaveresi, daha sonra 21 Kânunuevvel 1290’da alafranga yaşam tarzına özenen gençleri eleştiren/alaya alan imzasız bir manzume ve bundan 18 gün sonra 8 Kânunusani 1290’da Zamane Şıkları’nın ilanı yayımlanmıştır.

Sade, anlaşılır bir dille kaleme alınan Zamane Şıkları, 1941 yılında İstanbul Şehir Tiyatrosunda sahnelenmiştir [Mağrur Bey’i Avni Dilligil, Maver Bey’i Reşit Baran, Maşuk Bey’i Müfit Kiper, Metrul Bey’i Necdet M. Ayral, Meftun Bey’i Necmi Oy, Mansur Bey’i Neşet Berküren, Terzi’yi Mümtaz Ener oynamıştır] (Türk Tiyatrosu 1941:11).

Zamane Şıkları, 1291/1875 yılında yayımlanmıştır. 

Mustafa Nuri Bey’in biyografisi için bk. “Nûrî, Mustafa Nûrî Bey, Maraşlı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü.  http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nuri-mustafa-nuri-bey-marasli