- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi - Madde Yazarı: Araş. Gör. Fatih UĞUR
- Eser Yazılış Tarihi:957/1550
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:06/06/2022
ZAFER-NÂME TERCÜMESİ/ZAFER-NÂME-İ EMÎR TİMUR (HÂFIZ-I ACEM)
Emir Timur dönemini anlatan tarih kitabıHâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi (d. ?/? - ö. 23 Muharrem 958/31 Ocak 1551)
ISBN: 978-9944-237-87-1
İranlı şair ve tarihçi Şerâfeddîn Alî Yezdî tarafından yazılan ve Emir Timur'un zaferlerini anlatan tarih kitabının Hâfız-ı Acem tarafından kaleme alındığı tahmin edilen tercümesi. Eser, Şerâfeddîn Alî Yezdî tarafından 828/1424 yılında tamamlanmış olup Türkçeye iki ayrı tercümesi yapılmıştır. Bu tercümelerden ilkinin mütercimi Muhammed Ali ibn Derviş Ali Buhârî'dir. Eserin diğer tercümesi ise tek nüshası Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Bağdat Köşkü 281 numarada kayıtlı olan ve mütercimi bilinmeyen 582 varaklık bir tercümedir (Kik 2007: XVIII). Âşık Çelebi'nin Meşâ'irü'ş-Şu'arâ'sı (Kılıç 2010: 606) ve Mecdî'nin Şakâyık Tecümesi'nden (Özcan 1989: 451) hareketle, mütercimi bilinmeyen bu tercümenin Hâfız-ı Acem'e ait olduğu sanılmaktadır (Oral 1991: X). Söz konusu nüshada, eserin 957/1550 yılında tercüme edildiği kayıtlıdır (Oral 1986: 13). Mensur olan eserin bazı yerlerinde manzum beyitler de bulunmaktadır. Anadolu sahasında yazıldığı bilinen eser, mütercimin memleketi dolayısıyla Çağatay Türkçesi özellikleri göstermektedir.
İki bölümden oluşan eserin ilk bölümünde Moğol Hanları ile Cengiz Han’ın soyu hakkında bilgi verilmektedir. İkinci bölümde ise Timur’un hayatı, başından geçen hadiseler ve Halil Sultan dönemini anlatmaktadır (Kik 2007: XVII).
Hâfız-ı Acem'e ait olması muhtemel olan bu tercüme üzerine Tanju Oral, 1986 yılında bir yüksek lisans tezi hazırlayarak 154b/7-182b varakları arasındaki kısmın dil özelliklerini incelemiştir (1986); 1991 yılında ise aynı eserin incelemesi, çevriyazısı ve indeksini yaptığı bir doktora tezi hazırlamıştır (1991).
Yazarın biyografisi için bk. "Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hafizi-acem-hafiz-hafizuddin-mehmed
Eserden Örnekler
Zafernâme Tercümesi'nden bir kısım:
Çün Toktamış Oglan sipâhını ârâste kılup alan mukabelesiga kirgeç bolgan sipâhı hezîmet kıldı. Seyhûn yakasıga keldiler ve ekser el özlerini taşlap öttiler Kazancı Bahâdur bularnı kavlap yetişdi ve sonıdın Urus Hân bin niçe mülâzimler Şâh-zâde-i Cüci Nejjad ve Ali Beg Kongrât başlıg bir niçe mu'teber ümerâ bilen yetişdiler ve Kazancı Bahâdur ilgeri yetişip uruş boldı Toktamış Oglan'ın bir kolı ok bilen mecrûh boldı fi'l-hâl özini suga salıp şinâ bilen ötüp yalanaç ve bî-kes ve zahîm-dâr cenglige kirip has ve hâşâknı özige penâh kıldı (Oral 1986: 49-50).
Kaynakça
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Kik, Ayşe (2007). Zafer-nâme-i Emîr Temür (1a-50b Varaklar) (İnceleme-Metin-Dizin). Yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Özcan, Abdulkadir (1989). Şakaik-i Nu'maniye ve Zeyilleri. İstanbul: Çağrı Yay.
Oral, Tanju (1986). Terceme-i Zafer-name'nin 154b/7-182b Varaklarının Dil Özellikleri, Transkripsiyonu ve İndeksi. Yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Oral, Tanju (1991). Zafer-name-i Emir Timur: Tercüme-i Zafer-name. Doktora tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ'L-MİSBÂH (HÂFIZ-I ACEM) | Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi | Doç. Dr. Kadri Hüsnü Yılmaz |
Görüntüle | ||
2 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂHİ'L-ULÛM (HÂFIZ-I ACEM) | Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi | Doç. Dr. Kadri Hüsnü Yılmaz |
Görüntüle | ||
3 | NEFSETÜ'L-MASDÛR (HÂFIZ-I ACEM) | Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi | Araş. Gör. Fatih UĞUR |
Görüntüle | ||
4 | MENÂKIB-I ALİ BİN EBÛ TÂLİB/ŞÂH-NÂME-İ EBÛ TURÂB (HÂFIZ-I ACEM) | Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi | Araş. Gör. Fatih UĞUR |
Görüntüle | ||
5 | FİHRİSÜ'L-ULÛM (HÂFIZ-I ACEM) | Hâfız-ı Acem, Hâfız, Hâfızüddin Mehmed Efendi | Araş. Gör. Fatih UĞUR |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
7 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
8 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
9 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
10 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
11 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
12 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
14 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
15 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |