YER (ŞEMSETTİN SAMİ)
diğer
Şemsettin Sami (d. 1 Haziran 1850 - ö. 18 Haziran 1904)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şemsettin Sami’nin ilk kez 1879’da Cep Kütüphanesi’nden çıkan kitabı. Yer, pozitif bilimlerden “jeoloji” üzerine kurulu bir eserdir. Şemsettin Sami, Yer’de yeryüzünün oluşumu, insan için değeri, yer üzerine eski bilim insanlarıyla o günkülerin neler söylediği, yeryüzünün genişliği ve biçimi gibi birçok konu üzerinde durmuş, konuyu detaylı bir şekilde ele almaya özen göstermiştir. Tıpkı Cep Kütüphanesi’ndeki diğer eserler gibi bu kitabında da oldukça yalın bir dil tercih eden yazar, eserini bu konuya ilgi duyan okurlar için bir tür giriş kitabı olarak tasarlamıştır.

Yer'in girişinde öncelikle eserin adlandırma sürecine dikkat çeken Şemsettin Sami, bu çalışmasında bilhassa Türkçe hassasiyeti gözettiğini belirtir ve “küre-i arz” yerine “yer" ifadesini bilinçli olarak tercih ettiğini dile getirir. “Halkı bilinçlendirmek için” kaleme aldığı bu eserinde de sadelik konusunda dikkatli davranan yazar, Batılı kaynaklardan edindiği bilgileri oldukça sade bir şekilde Türkçeye aktarmaya özen göstermiştir.

Yer, şu bölümlerden meydana gelmektedir: “Yer Nedir?”, “Yerin Genişliği”, “Yer Hakkında Eskilerin Efkârı”, “Yer Hakkında Efkâr-ı İslamiye”, “Keşfiyât-ı Cedîde”, "Yerin Muallâk Durması, Suların Dökülmemesi ve Sair Şeylerin Düşmemesi”, “Yerin Cesâmetiyle Şekli”, ” Yeryüzü”, “Yerin İç Tarafı”, “Yer Canlıdır”, “Yerin İbtidâ Hali”, “Yerim Mübde-i ve Menşei”, “Teberrüd- Yerin Buhardan Mayi’ Haline Geçmesi-Kabuk Bağlaması”, “Kışr-ı Arzın Tabakat-ı Suret-i İnkısâmı”, “Müstehasât”, “Devr-i İncimâd”, “Arazi-yi Mâiyye”, “Sath-ı Arzın Tağyirât-ı Mütevelliyesi”, “Dağlar”, “Tebeddülât-ı Hâzıra”, “Suların Te’sirât-ı Hâzırası”, “Zelzele”, “Cevvi Hava Vukûâtıyla İnsan ve Hayvaların Te’sirâtı”, “Yerin İstikbâli”.

Yazarın biyografisi için bk. "Şemsettin Sami". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsettin-sami

Eserden Örnekler


"Yer nedir? Her kitabın unvan-ı mebhusun anhına delalet edecek surette olmak iktiza eder fikrindeyim. Bunun için yerden bahsedecek olan risaleye de “yer” kelimesinden başka bir unvan bulmaya hacet görmüyorum. Mutantan ve mescu tabirat-ı Arabiye taraftarlarının böyle iki harfli bir heceden ibaret Türkçe bir kelimenin bir kitaba ünvan olmasını hoş görmeyeceklerini, ve hiç olmazsa “küre-i arz” diyeceklerini biliyorum." (Şemsettin Sami 1879: 3).

Kaynakça


Akün, Ömer Faruk (1969). “Şemseddin Sami”. İslam Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: MEB Yayınları.

Alptekin, Turan (1989), “Kâmusu’l-A’lâm’dan Bugüne”. Hürriyet Gösteri (105). Ağustos.

Çalık, Etem (1996). Şemseddin Sami ve Medeniyyet-i İslamiyye. İstanbul: İnsan Yay.

Ezik, Abdullah (2022). Şemsettin Sami ve Yer. İstanbul: Alakarga Yayınları.

Levend, Agâh Sırrı (2010). Şemseddin Sami. İstanbul: Can Yay.

Şemsettin Sami (1879). Yer. Cep Kütüphanesi. İstanbul: Mihran Matbaası.

Atıf Bilgileri


Ezik, Abdullah. "YER (ŞEMSETTİN SAMİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/yer-semsettin-sami. [Erişim Tarihi: 26 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 LİSÂN (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
2 VİCDAN (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
3 TAAŞŞUK-I TALÂT VE FITNAT (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
4 İHTİYAR ONBAŞI (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
5 GALATÉE (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
6 SEYDİ YAHYA (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
7 BESA YAHUD AHDE VEFA (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
8 GAVE (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
9 ŞEYTANIN YÂDİGÂRLARI (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
10 SEFİLLER (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
11 ESÂTİR (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
12 EMSAL (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
13 LETÂİF (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
14 KAMUS-I FRANSEVÎ (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Prof. Dr. Yüksel TOPALOĞLU
Görüntüle
15 ROBİNSON (ŞEMSETTİN SAMİ) Şemsettin Sami Dr. Öğr. Üyesi Can ŞAHİN
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle