Ahmet Rasim’in Farsça kelimelerin yapısını (sarf, morfoloji) anlattığı eseri. Yeni Usûl Sarf-ı Fârisî, Birinci ve İkinci Sene olmak üzere iki aşamada yayımlanmıştır. Müellif bunu, derslerin tedricen işlenmesi gerektiğine inandığı için yaptığını söyler. Müellif ayrıca, Farsça öğretimi alanında birçok kitap bulunduğunu ama bir şeyin çoğalmasının ihtiyacı hafifleteceği gerçeğini hatırlatarak bu işe cesaret ettiğini söyler. Müellif, önceden kaleme aldığı dil bilgisi kitaplarındaki örnek ve alıştırmaları bu kitapta daha da artırdığını bildirir.

Kitabın “İfâde” ve “İfâde-i Merâm” bölümlerinde Fransa’da revaç görmüş Fransızca dil bilgisi kitaplarından olan ve 1895’te Paris’te basılan Larive ve Fleury gramerlerini “Fârisî lisânına da tatbîk ederek” hazırlandığı söylenir. Dolayısıyla Larive ve Fleury adlı kitaplardaki tertibe uyularak her tarif ve açıklama maddeler hâlinde verilmiştir. Birinci Sene’de 82, İkinci Sene’de ise 97 madde bulunmaktadır.  

Birinci Sene altı bölümden oluşur. Önce Fars alfabesinde bulunan 32 harf tanıtılmış, hurûf-ı munfasıl (bitişmeyen harfler) ve hurûf-ı muttasıllar (bitişen harfler) verilmiştir. Ardından “kelime”nin tanımı ve dalları verilmiştir. İlk bölümde isimler, ikincide ism-i işâret, üçüncüsünde sıfat, dördüncüsünde zamir, beşincisinde mastar ve fiil, altıncısında edatlar anlatılmaktadır. İkinci Sene de Birinci Sene’de olduğu gibi altı bölümden oluşmuştur. Aynı konular bu sefer daha ayrıntılı ve bol örnekli olarak tertip edilmiştir. “Ahvâl-i ism, ismin envâ’ı, mübhemât” gibi bazı konulardan da sadece İkinci Sene’de bahsedilmiştir.

Müellife göre bir dersin, özel anlamda Farsçanın, “ezhân-ı şâgirdâna” (öğrencilerin zihinlerine) olması gerektiği gibi işlenebilmesi, öncelikle ilgili ders kitabının tertip şekline, sonra da bu dersi işleyecek olan hocaların dirayet ve çabasına bağlıdır. Bu sebeple müellif, kitabını okutacak hocaların, kitaptaki alıştırmaları üç dört kat daha çoğaltarak öğrencilerine okutmalarını ister. Bu sayede de “tekellüm ve tahrîr” (konuşma ve yazma) eğitimi anlam bulacaktır. 

Kitapta örnek metinleri bulunan Sadi-i Şîrâzî’nin Bostân ve Gülistân’ının hocalar tarafından tahlil ve tercüme ettirilmesinin gerekliliğinin altı çizilir. Bu iki eserin yanında kitapta 1529’da vefat eden Hilâlî-i Çağatayî’nin Dîvân-ı Hilâlî-i Çağatayî’sinden, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin Mesnevî’sinden ve Feridüddîn-i Attâr’a aidiyeti şüpheli olan Pendnâme’den de alıntılar vardır (Turan 2017: 21). Bu metinler, esere aynı zamanda edebî bir hüviyet kazandırmıştır.

Bunların dışında, öğrencilerin ezberini geliştirmek için Farsça örnekler eserin farklı sayfalarında tekraren verilmiş ve sık sık küçük sözlükler konulmuştur. “Temrîn” başlığı altında öğrencilerden Farsçadan Türkçeye veya Türkçeden Farsçaya tercümeler, ezber ve terkip yapmaları ve bunun yanında cümle veya metnin içerisinde ilgili konunun özelliğinin bulunması istenmiştir.

Birçok eski harfli baskısı bulunan Yeni Usûl Sarf-ı Fârisî, incelemeyle birlikte yeni harflere aktarılarak Muhittin Turan tarafından yayınlanmıştır (2017).

Müellifin biyografisi için bk. “Ahmet Rasim”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-rasim