YADİGÂR-I ZAFER (YENİŞEHİRLİZÂDE HALİT EYÜP)
diğer
Hali̇t Eyüp (Yeni̇şehi̇rli̇zâde) (d. 1877 - ö. 7 Şubat 1902)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Yenişehirlizâde Halit Eyüp’ün manzum ve mensur karışık şekilde kaleme alınan eseri. Yadigâr-ı Zafer, 1315 Türk-Yunan Savaşı zaferine ithafen yazılmış olup üç kısımdan oluşur. İlk kısım “Tarihçe-yi Harp” başlığını taşır ve beş bölüme ayrılmıştır. Bunlar, “Yunanistan’ın Teşekkülü”, “Efkâr-ı Yunaniye”, “Geride Taarruz”, “İlan-ı Harp” ve “Muvaffakiyet-i Osmaniye” başlıklarını taşır. Tarihçenin ilk üç başlığı Yunanistan’ın 1821’de başlayan bağımsızlık süreci, Teselya, Yenişehir, Tırhala’nın Yunanistan’a ilhakı ile Girit’te aynı taleple çıkan isyanlara ve Avrupa devletlerinin (Düvel-i Muazzama) söz konusu mesele karşısındaki tutumlarına ayrılır. “İlan-ı Harp” başlığı altında Yunan birliklerinin Girit’e ilerleyişi ve harbin ilan edilişi, “Muvaffakiyet-i Osmaniye” başlığında ise Türk-Yunan savaşının seyri ve zaferin elde edilişi anlatılır. 

Eserin ikinci kısmında, zafere ithaf edilen dört adet şiir bulunur. Bunlar sırasıyla “Askerlere!”, “Yenişehir’e Duhul”, “Çatalca Muzafferiyeti” ve “Tahdis” başlıklarını taşır. “Yenişehir’e Duhul” Menemenlizâde Tahir Bey’e ithaf edilmiş, “Tahdis” şiirine söz konusu manzume üzerine bir nota tertip edildiğine dair dipnot eklenmiştir. (1897: 22-28)

Eserin üçüncü kısmı ise Nazif Süruri imzalı, “Dağda Kalmış Bir Genç Kadın” başlıklı hikâyeyi ihtiva eder. Hikâyede, savaş günlerinde Yunan askerleri ve hapishanelerden salıverilenler evlerini yağmalayınca Galos’a kaçmaya çalışırken dağlara iltica eden  ve bir Osmanlı zabiti tarafından dağda tesadüfen bulunan genç bir kadının Yenişehir’e getirilişi ve kendisini kurtaran zabite hikayesini anlatışı konu edilir. 

Eserde savaşa katılan yüksek rütbeli ordu mensuplarına ait on üç adet fotoğraf ve Nazif Süruri’nin hikayesini görselleştiren iki adet illüstrasyon yer alır. Bunların listesi şöyledir: Umum-u Hudud-ı Yunaniye Kumandanı Ethem Paşa (s. 3); Hudud-ı Yunaniye Birinci Fırka-i Hümâyun Kumandanı Hasan Hayri Paşa (s. 4); Alasonya Ordu-yı Hümâyunu Erkân-ı Harbiye Reisi Ömer Rüştü Paşa (s. 5)

Hudud-ı Yunaniye Beşinci Fırka-i Hümâyun Kumandanı Ahmet Hamdi Paşa (s. 8); Hudud-ı Yunaniye Üçüncü Fırka-i Hümâyun Kumandanı Memduh Paşa (s. 9); Yanya Vilayeti Valisi ve Hudud-ı Yunaniye Kumandanı Ahmet Hıfzı Paşa (s.12); Alasonya Erkân-ı Harbiye-i Amiresi’nden Mirliva Seyfullah Paşa (s.13); Golos Şehri Merkez Kumandanı Erken-ı Harbiye Mirlivalarından Enver Paşa (s.16); Alasonya Ordu-yu Hümâyunu Fırka-yı Askeriyesi Kumandanlarından Haydar Paşa (s.17); Alasonya Ordu-yu Hümâyun Topçu Kumandanı Mirliva Rıza Paşa (s. 20); Şehit Abdülezel Paşa (s.21) Lisvaki Tepesi Muharebesinde Şehit Olan Sinop Redif Livası Celal Paşa (s.24); Hudud-ı Yunaniye Sıhhıye Reisi Müfettişi Ahmed Hilmi Paşa Hazretleri (s.25); Dağda Kalmış Bir Genç Kadın (İllüstrasyon) (s. 28); Yunanlıların Yenişehir’de Mahbusîni Salıvermeleri (İllüstrasyon) (s. 32).

Şairin detaylı biyografisi için bk. "Halit Eyüp (Yenişehirlizâde)". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halit-eyup-yenisehirlizade 

Eserden Örnekler


İşte devlerin böyle gaileli bir zamanına tesadüf eden 1821 senesinde idi ki Yunan şube-i cezîresinin, Yunan cezîrelerinin her tarafında ateş-i isyan şiddetle lehîb-efşân oluyordu. Bugün devlet-i kaviyyü’ş-şekime, Allah’ın inayeti, padişahımızın muvaffakiyeti eseri olarak en şiddetli nâire-i harb ve şûrişi pek çabuk söndürmeye muktedir bulunduğu vukuat-ı hâzıranın delaletiyle sabittir. Fakat o zamanın hali böyle değildi. Gaileden gaileye giriftar olan devlet sürekli bir asayişe, derin bir istirahate muhtaç idi. Devletimizin böyle bir buhrana, zaafa tesadüf eylemesi bugün için bir nakısa addolunamaz. Çünkü Fransa, Almanya, Avusturya, Rusya gibi bugün mevcudiyet-i tamme-i siyasiye içinde bulunan birçok hükümetlerin devre-i hayatını tetkik edecek olsak vaktiyle Devlet-i Osmaniye’nin geçirdiği buhranlardan daha hatırnâk vakalar imrâr eylediklerini hatta inhilâl derecelerine geldiklerini ve sonradan iade-i kuvvet ettiklerini görürüz. (1897: 2)

Yenişehir’e Duhul

-Fahrü'l-Üdeba Menemenlizâde Saadetli Tahir Bey Hazretlerine -

Bizde var iken salaha rağbet

Düşman bizi harbe etti davet

Sahraları aştı cünd-i İslam

Îdadı göründü lerziş-i tam

Derya gibi mevcelendi asker

Sahralara verdi heybet ü fer

Bir seyl gibi huruşa geldi

Kanla galeyana, cûşa geldi

Geçti ovalardan etti savlet

Düşmanları aldı havf u haşyet [...] (Halit Eyüp 1897: 23).

Kaynakça


Halit Eyüp (1315). Yadigâr-ı Zafer.  İstanbul: Artin Asadoryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası.


Atıf Bilgileri


Gece Özbey, İmren. "YADİGÂR-I ZAFER (YENİŞEHİRLİZÂDE HALİT EYÜP)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/yadigar-i-zafer-yenisehirlizade-halit-eyup-tees-1808. [Erişim Tarihi: 03 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
2 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
3 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
4 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
5 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
6 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
7 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
8 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
10 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle