Eser, dini-tasavvufi temalı anlatılardan müteşekkil bir menakıpnamedir. Vilâyetnâme-i Şâhî olarak da bilinir. Otman Baba adlı Bektaşi dervişinin gerçekleştirdiği keramet konulu olayların hikâyeleri anlamındadır. Otman Baba’nın yakın halifelerinden Küçük/Güççük Abdal tarafından 1483 yılında Arap harfleriyle yazılmıştır.

Türkçe ve mensur-manzum karışık hâlde toplam 223 varak olup “Bâb” adı verilen altmış sekiz bölümden ibarettir. Menakıpname türü eserler içinde en hacimli olanıdır. Eserin tespit edebilen iki önemli nüshası vardır. Bunlardan birisi Cebeci İl Halk Kütüphanesi’nden Millî Kütüphane’ye devredilen nüshadır. Bu nüsha oldukça geç tarihlerde istinsah edilmiştir. İkinci nüsha Hacı Bektaş Kütüphanesi’nden yine Millî Kütüphane’ye devredilen nüshadır. Bu nüshaların tenkitli metni 2007 yılında yayımlanmıştır (Kılıç vd: 2007). Müellif eserin başında yer alan dibacede insanın yaratılışı, peygamberliğin Hz. Muhammed’e gelinceye kadar kimlere verildiği, velilik makamının Otman Baba’ya kadarki seyri gibi konulardan bahseder. Bu kısımda naat, münacat, sahabeye ve Ehl-i Beyt’e övgüler bulunmaktadır. Eserin sonunda müellif kendi kusuru üzerine bir münacata da yer vermiştir. Eserdeki menkıbeler, “bâb” adı verilen altmış sekiz bölüm içinde hikâye edilir. Olaylar 76 yıllık bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşmiştir. Her bir menkıbe, birbirinden bağımsız bir derleme gibi görünse de baştan sona neden-sonuç ilişkisi içinde birbirini takip etmektedir. Menkıbelerdeki olaylar kısmen Anadolu’da, büyük bir kısmı da Balkan şehirlerinde geçer. Anlatıların tamamında kerametler büyük yer tutar. Bir sergüzeşt hikâyesi karakterindeki metnin olay örgüsü oldukça uzundur. Sürekli bir aksiyon ve hareket söz konusudur. Olay örgüsü, asıl adı Hüsam Şah olan Otman Baba’nın 1402 yılında Timur’la Anadolu’ya gelmesiyle başlar. Manisa’da şehzade Mehmet’in rüyasına girmesi ve padişah olacağı müjdesini vermesi, Arık Çoban’ın sırtında Boğaz’dan İstanbul’un karşı yakasına geçmesi, Balkan şehirlerinde çeşitli kerametler göstermesiyle devam ederek 1478 yılında ölümüyle son bulur. Bu dilim içerisinde yaşanan olaylar beş yıllık bir süreden sonra Küçük/Güççük Abdal tarafından kaleme alınır. Bu dönem vakanın öğrenilme ve yazılma zamanıdır. Hikâyede itibarî zaman “bir müddet sonra, günlerden bir gün” gibi deyimlerle belirtilir. Vaka zamanı ile anlatma zamanı arasında boşluk hissedilmez. Hikâyelerde hâl duygusunu kuvvetlendiren bir başka özellik de, anlatıcının olayları bizzat gözüyle görmüş gibi anlatması ve özellikle bu anlatımda “görülen geçmiş zaman” kipini kullanmasıdır. Anlatıların birinci derecedeki kahramanı Otman Baba’dır. İkinci derecedeki kahramanlar olarak Fatih Sultan Mehmet, Arık Çoban, Deli Umur, Mümin Baba, Kemâyil, Sipahi adlı kahramanlar göze çarpmaktadır. Diğer kahramanlar Otman Baba ile olan ilişkileri çerçevesinde gündeme gelirler. Eser bir bütün olarak ele alındığında tek bir temaya dayanmadığı görülür. Anlatı, velilik makamının dünyevî makamlardan ve iktidardan üstün olduğu, dünyanın evliyanın elinde olduğu, bütün oluş, kılış ve görünüşlerin ardında bâtıni bir yönlendirici gücün olduğu temaları üzerine kurulmuştur. Her motif halkasının Otman Baba’nın ortaya çıkması, keramet gösterip müşkülü halletmesi ve tekrar ortadan kaybolması planında oluştuğu görülür. Eserdeki mekânların tamamına yakını gerçek mekânlardır, gerçeküstü mekânlar fazla kullanılmaz (Üçüncü 2004: 18-19). Eser, içerdiği motifler bakımından da çok zengindir. Otman Baba’nın bir gazi-veli, alperen olarak savaşlara katılması, hastaları iyileştirmesi, tabiat kuvvetlerine hâkim olması, ejderha ile mücadele etmesi gibi pek çok motif bir arada kullanılmıştır. Ayrıca Otman Baba’nın müritlerinin başına bir felaket geldiğinde nerede olursa olsun hemen bildiği ve yardıma koşarak onları kurtardığı, müritlerinin niyazının vasıtasız kendine ulaştığı, tekbir getirip namaza başladığı an cisminden çıkıp gittiği, sonra geri dönüp rükû ve secde ettiği gibi keramet motiflerinin de yer aldığı görülür. Bunlara tenasüh, hulul, dört unsur, ateş kültü, göğe çekilmek gibi motifler de ilave edilebilir. Eser dil özellikleri bakımından da önemlidir. Tekke- tasavvuf kültür çevresinde oluşturulmuş ortak sözel dokuya ilişkin söylemler sıkça kullanılmıştır. Bazen olaylarla ilgili ayet ya da hadislerin kullanıldığı kısımlarda Arapça ifadelere yer verilmekle birlikte dil genellikle sadedir. Ancak, edebî bir üslûbun varlığından da söz etmek mümkündür. Müellif çok iyi düzeyde olmasa da, Farsça ve Arapçayı bilmektedir. Farsça şiir yazabilmekte, bölüm başlıklarını Farsça isimlendirebilmekte, ayet, hadis ve kelâm-ı kibâr kabilinden ifadelere yer verebilmektedir. Müellif; eserini, okuyucuyu olduğu kadar dinleyiciyi de dikkate alarak akıcı bir üslûpla yazmıştır. Sözlü unsurlar yazı içinde kendisini belli etmektedir. Kahramanların isimleri ağırlıklı olarak hep bir sıfatla veya unvanla birlikte kullanılır.

Şairin biyografisi için bk. “KÜÇÜK, Güccük Abdal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kucuk-guccuk-abdal